Otaýyn bólek saılaǵan aımaqqa taban tiregen mınıstr Eńbekshiqazaq aýdanyndaǵy birneshe agrokeshenderdi aralap, tynys-tirshiligimen tanysty. Erbol Shyraqpaıuly aıaldaǵan alǵashqy nysan Kosmos aýylynda ornalasqan, áıgili «Adal sút» AÓK. 2000 jyly óz jumysyn bastaǵan agroónerkásiptik kompanıada 56 túrli ónim óndirilip, aımaqtaǵy 6 birdeı saýda núktesiniń sóresine shyǵarylady. 2022 jyly munda 27,700 myń tonna sút ónimderi óndirilgen. «Adal» fermasynyń basshysy Serik Joldaspekulynyń aıtýynsha, qazirgi kezde sútti sıyrlardyń basyn kóbeıtýge basymdyq berilýde.
«Sútti sıyrdy 2000 basqa kóbeıtý josparlanyp otyr. Nátıjesinde ónidiriletin súttiń kólemi 70 myń tonnaǵa deıin jetetin bolady. Bolashaqta sıyrlardy saýýǵa arnalǵan bólek oryn salýdy kózdep otyrmyz. Jalpy joba quny 3,5 mlrd. teńgeni quraıdy», - dedi «Adal» AÓK basshysy.
Sondaı-aq, keshen basshysy óńirdegi qordalaǵan máseleniń biri fermaǵa mamandardy tartýmen tyǵyz baılanysty ekenin jetkizdi. Onyń sózine súıensek, jańadan bilikti mamandardy qyzmetke ornalastyrý jáne turǵyn úımen qamtý isi kenjelep tur.
Serik Smaılovtyń pikirine qulaq asqan mınıstr bul máseleni óz nazaryna alatynyna sendirdi. Sapar barysynda Erbol Qarashókeev bas suqqan ekinshi jer «AgroBaltabaı» mal bordaqylaý alańy boldy.
2021 jyly qurylǵan seriktestik etti iri qara maldy ósirýmen aınalysady. Búgingi kúni munda fermerler 1500 bas sıyrdy ustap otyr.
«Bordaqyǵa ustalǵan maldardyń jem-shóbi óz esebimizden alynady. Olardan qunarly ónim alý úshin iship-jemi sapaly bolýy tıis. Sol úshinde keler jyly 400 gektar alqapqa júgeri ósiremiz degen oıda otyrmyz», -dedi «AgroBaltabaı» JSHS dırektory Islam Hýrshýdov.
Sondaı-aq, seriktestik basshysy taıaý bolashaqta egistikti tamshylatyp sýarý úshin arnaıy qurylǵy alýǵa joba ázirlegenin alǵa tartty. Aıtýlarynsha, 800 mln. teńge qarajat qajet eken.
«Egistiktiń kólemin arttyryp qana qoımaı, fermadaǵy mal sanyn kóbeıtýde josparda bar. Aldaǵy ýaqytta jeńildikpen nesıe alsaq, 1500 bas sıyr satyp alamyz. Agrarlyq nesıe alyp, qoldaý tapsaq kásipti keńeıtemiz»,-dedi Islam Hýrshýdov.
Seriktestiktiń áleýetin baǵamdaǵan mınıstr áleýmettik-kásipkerlik korporasıa negizinde qoldaý kórsetiletinin aıtyp, qalǵan jumysty sońyna deıin jetkizýdi jergilikti atqarýshy bılikke tapsyrdy.
Aıta keteıik, «AgroBaltabaı»-da iri qaranyń eti men súti óndiriske jiberilip, tipti teriside kádege asyp jatyr. Mundaǵy maldyń terisi kólemine qaraı 1,5-3 myń teńge aralyǵynda saýdaǵa salynady. Arnaıy kelip alatyn, turaqty tutynýshylary da joq emes.
Kelesi kezekte aýyl sharýashylyǵy mınıstri «Unifruit» kompanıasyna bet burdy. Atalmysh kásiporyn 2016 jyldan bastap Almaty oblysynda 100 ga alqapta qarqyndy baý-baqsha ósirýmen aınalysady. Negizgi ónim –alma.
Kompanıanyń jyldyq ónimdiligi 4200 tonnany quraıdy.
«Biz ósiretin almanyń 80 paıyzy ishki naryqqa shyǵarylady. Kásiporynda barlyǵy 70 adam eńbek etedi. Qyzmet túri mezgil tańdamaıdy, jyl on eki aı jumys jasaımyz. Bizdiń ónimderdi jergilikti Magnum , Skif syndy úlken saýda jelileri alady», -deıdi «Unifruit» JSHS dırektory Erik Musaqulov.
2023-2025 jyldarǵa arnalǵan josparǵa sáıkes, baý-baqsha kólemin ulǵaıtý kózdelgen. Sáıkesinshe, alynatyn ónim kólemi artyp,kóshetterdi otyrǵyzatyn aýmaqqa qosymsha 2 myń ga jerdi qosý josparlanǵan. Bir sózben aıtqanda keler 5 jyldyń ishinde mundaǵy otyrǵyzylatyn kóshetter sany 15 mln-ǵa deıin jetkiziletin bolady.
Alma alqabyn jandandyryp otyrǵan seriktestiktiń jumysyn kórgen mınıstr myrza, kelesi kezekte "LST Agro" JSHS-ne bardy.
Seriktestik jylyjaı sharýashylyǵymen aınalysady. 2020 jyldyń jeltoqsan aıynda qajetti quraldardy jetkizip, 2021 jyldyń qyrkúıek aıynda tolyqtaı iske kirisken.Alǵashqy kóshetterdi otyrǵyzyp, eń birinshi ret ónimdi 2022 jyldyń 1 aqpanynda alǵan . Óıtkeni, jemistiń pisý ýaqyty 90 kúndi quraıdy.
Jylyjaı golandtyq úlgide jasalǵan. Barlyq qabyrǵalary shyny áınekten turǵyzylǵan. Keshenniń bıikitgi 6,30 metrdi quraıdy. Munda 4,5 myń jaryq shamdary ornatylǵan. Bul óz kezeginde ónimniń qalypty jaǵdaıda ósýine múmkindik beredi. Ásirese, qysqy mezgilde kún sáýlesiniń túsý uzaqtyǵy qysqarady. Sol kezde atalmysh shamdar kómekke keledi eken.
Jylyjaıda , qvzanaqty birneshe sorty men qıar jáne baıaldy ósiriledi. Ónimniń 95 paıyzy eksportqa jóneltiledi. Jylyjaıdyń alyp jatqan aýmaǵy 7 gektardy quraıdy. Ár gektardan 80 tonna ónim alynady. Al aıyna 560 myń tonna kókónis eksportqa shyǵady.
Keshendi aralap shyqqan mınstr kókónisterdiń áleýmettik mańyzy bar taýarlar qataryna kiretinin aıtyp, memleket tarapynan úlken kóńil aýdarylyp jatqanyn jetkizdi.
«Qazirgi tańda ishki naryqty otandyq ónimmen qamtý - aldymyzda turǵan negizgi mindet. Bul turǵysynda memleket qarjylyq taraptan bolsyn kóńil aýdaryp jatqanyn aıtyp ótken abzal. Almaty oblysynyń agroónerkásiptik keshendegi damý dınamıkasy joǵary. Oǵan búgingi sapar barysynda taǵy kózim jetti»,-dedi Erbol Qarashókeev.
Agrokeshenderdi aralaǵan mınıstr Almaty oblysy ákimdiginiń ǵımaratynda aýyl sharýashylyǵy salasynda eńbek etip júrgen azamattarmen kezdesip, óńirdegi atalmysh salanyń aıaq-alysyna toqtaldy. Ol óz sózinde Almaty oblysynda 740 mlrd. teńgege aýyl sharýashylyǵy ónimi óndirilgenin tilge tıek etti.
«Sizderdiń aımaqta dándi daqyldardyń jalpy jınalýy 608,6 myń tonnany qurady, onyń ishinde 65,0 myń tonna bıdaı, 175,7 myń tonna arpa, 340,1 myń tonna dándik júgeri, 64,9 myń tonna maıly daqyldar jınaldy. Aıta ketý kerek, óńir dástúrli túrde kartop pen kókónis-baqsha daqyldarynyń negizgi óndirýshileriniń biri bolyp tabylady. Ótken jyly 502,2 myń tonna kartop, 800,1 myń tonna kókónis daqyldary, 61,6 myń tonna baqsha daqyldary alyndy»,-dedi Erbol Shyraqpaıuly.
Aýyl sharýashlyǵyna degen memlekettik qoldaýǵa sholý jasaǵan vedomstvo basshysy ótken jyly Almaty oblysynda 45,9 mlrd. teńge somasyna 22 ınvestısıalyq joba paıdalanýǵa berlegin atap ótti.
Sonymen qatar, mınıstr sýbsıdıalaý isinde kóleńkeli tustardyń bar ekenin ashyp aıtyp, sýbsıdıany bızneske aınaldyrýǵa toqtaý salý kerektigin qadap aıtty. Onyń aıtýynsha, tıimdiligi tómen jáne sybaılas jemqorlyq táýekelderi joǵary sýbsıdıalardyń 10-ǵa jýyq kishi túri joıylady.
«Aýyl sharýashylyǵy taýaryn óndirýshilerdiń qarsy mindettemelerdi alý normasy engiziledi. Jalpy, sýbsıdıalaý qaǵıdalarynyń barlyq jańa jobalary búgingi kúni memlekettik organdarda kelisýde jáne jaqyn arada bekitiletin bolady»,-dedi vedomstvo basshysy.
Aýyl sharýashylyǵy mınıstriniń sózine súıensek, qazirgi kezde agrokeshenniń tóńireginde kásippen aınalysyp júrgen jandarǵa syıaqy mólsherlemesi 2,5%-dan aspaıtyn, eń joǵary merzimi 7 jylǵa deıingi shaǵyn nesıe berý kózdelgen, onyń ishinde Almaty oblysyna
600-ge jýyq shaǵyn nesıe berý josparymen 2,3 mlrd. teńge bólingen.
Mınıstr osylaısha, ótken jyldy saralap, keleshek jospardy baǵamdap berdi. Artynsha jınalǵan kóp, mınsıtrge saladaǵy ózderin alańdatqan saýaldaryn tikeleı joldaýǵa múmkindik aldy. Olar, jemis-jıdek saqtaıtyn qoıma sanynyń azdyǵyn, Bartoǵaı sý qoımasynyń ahýalyna nazar aýdarý kerektigin jáne agro saladaǵy ınfraqurylymǵa kóńil bólý qajettigin alǵa tartty.
Sharýalardyń shyndyǵyn estigen Erbol Qarashókeev atalǵan máselelerdi tikeleı óz baqylaýyna alatynyn jetkizdi.
