2023 jylǵy qańtar – 2024 jylǵy tamyz aralyǵynda AHQO-daǵy 10 krıptobırjasynda, 3 krıptobrokerlerde, 1 krıpto basqarýshy 8 qazaqstandyq bank arqyly 704 mln AQSH dollary somasyna operasıalar júrgizildi. AHQO krıptobırjalaryna 100 myńnan astam klıent qatysady, olardyń 90%-y bólshek klıentter. Memlekettik kirister komıtetiniń málimetinshe, 2023 jyly búdjetke sıfrlyq aktıvter ındýstrıasynan shamamen 9 mlrd teńge, 2024 jyldyń birinshi jartyjyldyǵynda sıfrlyq maınıng ındýstrıasynan 3,5 mlrd teńge tústi, dep habarlaıdy Dalanews.kz.
Bul týraly Ulttyq banktiń "Sıfrlyq qarjy aktıvterin retteýdiń ózindik modelin qalyptastyrý úshin ártúrli elderdegi qarjy retteýshileriniń krıtpoaktıvteri naryǵyn retteý tásilderin taldaý" atty zertteýinde aıtylady.
"Qazaqstan qarjy júıesi men ekonomıka úshin qaýipterdi barynsha azaıtý maqsatynda sıfrlyq aktıvterdiń ekojúıesin abaılap jáne kezeń-kezeńmen keńeıtý strategıasyn kórsetedi. "Astana" halyqaralyq qarjy ortalyǵy (AHQO) sheńberinde krıptovalúta aınalymyna ishinara ruqsatty engizý jónindegi Qazaqstannyń tájirıbesin tıimdi jáne ýaqtyly dep sanaýǵa bolady. Birinshi kezeńde bul qadam sıfrlyq aktıvtermen jumys isteýdiń quqyqtyq jáne retteýshi tetikterin testileý úshin platformany, sondaı-aq shekteýli qoljetimdilik jaǵdaıynda retteý praktıkasyn ázirleýdi qamtamasyz etti, bul áleýetti táýekelderdi azaıtýǵa múmkindik berdi. Mundaı birtindep tásil memlekettik organdarǵa krıptovalútalardyń qubylmalylyǵyna, aqshany jylystatý múmkindikterine, kıberqaýipke jáne ınvestorlardyń tájirıbesizdigine baılanysty táýekelderdi basqarýǵa múmkindik berdi. Bul sıfrlyq aktıvter naryǵyn qaýipsiz keńeıtýge yqpal etken aqtalǵan sheshim boldy", - deıdi zertteý avtorlary.
Alaıda, krıptoaktıvterge degen qyzyǵýshylyqtyń artýymen qazaqstandyqtar sheteldik alańdar arqyly saýda men ınvestısıalarǵa belsendi qatysa bastady. Sarapshylardyń baǵalaýy boıynsha 1,5 mıllıonnan astam qazaqstandyq AHQO ıýrısdıksıasynan tys krıptoaktıvterdiń álemdik aınalymyna tartylǵan. Olardyń kópshiligi, ásirese biliktiligi joq ınvestorlar, hakerlik shabýyldarǵa, alaıaqtyq shemalarǵa jáne jalǵan aktıvterdi basqarýǵa tap bolady, bul edáýir qarjylyq shyǵyndarǵa ákep soǵady.
"Táýekelderdi azaıtý jáne azamattardyń "sur" arnalardan lısenzıalanǵan krıptobırjalarǵa kóshýi úshin Qazaqstan aýmaǵynda tıisti ınfraqurylym qurý talap etiledi. Jańa qaýipsiz qarjy quraldaryna qol jetkizýdi qamtamasyz etý jáne ulttyq retteýshi deńgeıinde olardyń qyzmetin baqylaý men qadaǵalaýdy qosa alǵanda, ınfraqurylymdyq sýbektilerdiń qyzmetin retteýdi bekitý mańyzdy. Bul kapıtaldy shyǵarýdy jáne baqylanbaıtyn krıptovalútalyq alańdar arqyly aqshany jylystatýdy boldyrmaýǵa kómektesedi", delingen zertteýde.
Krıptoaktıvter aınalymyn teńgerimdi retteý AQSH, Japonıa, Eýropalyq odaq elderi (Krıptoaktıvter naryqtary týraly reglament arqyly – MiCA), Sıngapýr, Ońtústik Koreıa sıaqty elderde, sondaı-aq BAÁ, 41 Gonkong jáne basqalary sıaqty arnaıy ekonomıkalyq aımaqtarda aınalymǵa ishinara ruqsat etilgen elderde tıimdi jáne ýaqtyly engizildi. Bul elder qarjy júıesi úshin táýekelderdi barynsha azaıtyp jáne naryqqa qatysýshylardy qorǵaýdy qamtamasyz ete otyryp, krıptoındýstrıada ınovasıalyq tehnologıalardy damytýǵa múmkindik beretin ıkemdi jáne oılastyrylǵan rettegish tetikterdi ázirledi.
Brazılıa, Argentına, Meksıka jáne Venesýela sıaqty jekelegen elder dekrıptoaktıvterdi teńgerimdi retteýdi endirý áreketterine kóshe bastady. Olar dástúrli qarjy júıesinen krıptovalútaǵa ótimdilik aǵyny sıaqty retteýdińjoqtyǵynan týyndaǵan táýekelderdi biledi, bul ekonomıkany turaqsyzdandyraalady.
"Bul elder krıptoaktıvterdi retteýdi olardyń ekonomıkalyq jaǵdaıymen ulttyq múddelerin eskere otyryp, olardy qaýipsiz paıdalaný jáne qarjyjúıesine kiriktirý úshin jaǵdaı jasaýǵa umtylady", delingen zertteýde.
Ulttyq bank Qazaqstanda krıptoındýstrıany retteýdiń tolyqqandy jáne teńgerimdi rejımin damytý úshin mynadaı usynystardy alǵa tartady:
- krıptovalútalyq ózindik táýekelderin eskeretin jáne olardyń ekonomıkaǵa yqpaldasýyna yqpal etetin "aqyldy retteý" qaǵıdattaryn engizý;
- halyqtyń qarjylyq saýattylyǵyn arttyrýǵa nazar aýdarý;
- AML jáne KYC boıynsha esepteýler men túsinikti tetikter men talaptar ázirleý;
- naryqqa qatysýshylar úshin, ásirese ınvestorlar men tutynýshylar úshin qarjylyq táýekelderdi barynsha azaıtý maqsatynda quqyqtyq qorǵaýdy qamtamasyz etý;
- naqty aktıvter men sıfrlyq qarjy aktıvterin tokendeýdi zańnamalyq túrde bekitý, bul ekonomıkalyq ósý jáne ınvestısıalar tartý úshin jańa múmkindikter jasaıdy.
