- ابايدىڭ ءسىزدىڭ ومىرىڭىزدەن الاتىن ورنى قانداي؟
- ەندى 150 جىلدان كەيىنگى ۇرپاق ابايدى قالاي قابىلدايدى دەپ ويلايسىز؟
رەداكسيادان: وسىدان 25 جىل بۇرىن ابايدىڭ 150 جىلدىعى قارساڭىندا قازاقتىڭ يگى-جاقسىلارى ىلگەرىدەگى ەكى ساۋالعا جاۋاپ بەرىپ، ويىن ورتاعا سالعان ەكەن. ەكى اپتا بويى كىتاپحانادا قونىپ، ارحيۆ اقتارعان «قالا مەن دالا» ءتىلشىسى اباي تۋرالى سوڭعى شيرەك عاسىردا جارىق كورگەن قۇندى دۇنيەلەردى توپتاستىرىپ قايتقان ەدى. سولاردىڭ العاشقىسىن نازارىڭىزعا ۇسىنامىز.
تولەن ابدىك، جازۋشى:
«قازاقتىڭ بۇكىل تىرشىلىگىندە اباي قامتىماعان سالا جوق»
- يسپان حالقىنىڭ ماقالى بار: «اركىم جارمەڭكەنى العان زاتىنا قاراپ باعالايدى» دەگەن. ابايدان دا اركىم وزىنە كەرەگىن الادى.
راس، ۇلى اقىننىڭ «يت مارجاندى نە قىلسىن» دەگەن اۋىر ءسوزى بار. بالكىم، قازاقتىڭ بۇكىل رۋحاني الەمىن، مادەنيەتىن جوققا شىعارىپ، ونىڭ (ابايدى تۋدىرعان) قازاق حالقىنىڭ ەلدىگىنە كۇمان كەلتىرەتىن ماڭگۇرتتەردىڭ دۇنيەگە كەلەتىنىن كۇنى بۇرىن سەزىپ ايتتى ما ەكەن بۇل ءسوزدى، كىم ءبىلسىن؟
اباي جىرىنان سۋسىنداپ كورمەگەندەرگە، سۋسىنداعىسى دا كەلمەيتىندەرگە «قۇداي اياسىن» دەيىك.
ءبىز ءۇشىن اباي تەك قانا ۇلى اقىن، عۇلاما ويشىل ەمەس، مويىنعا تاققان بويتۇمارداي قاشاندا قاسىندا جۇرەتىن ومىرلىك ۇستاز، رۋحاني كوسەم.
قازاقتىڭ بۇكىل تىرشىلىگىندە اباي قامتىماعان سالا جوق. پەندەلىك كۇنكورىستەن باستاپ، ادامگەرشىلىك، پاراسات بيىگىنە دەيىنگى ۇلان-عايىر رۋحاني كەڭىستىكتە اياعىڭدى باسساڭ ابايعا تىرەلەسىڭ.
اسىرەسە، بۇگىنگى جاڭا داستۇردەگى مەملەكەتتىك، ۇلتتىق قالىپتاسۋ پروسەستەرى ءجۇرىپ جاتقان كەزدە، ابايدىڭ ءار جولى التىنعا بەرگىسىز. ەل بولۋ ءۇشىن، جۇرت بولۋ ءۇشىن نە كەرەك، نە ىستەۋ كەرەك – ۇلى اقىن سونىڭ ءبارىن ايتقان.
ماسەلەن، «ەسەكتىڭ ارتىن جۋساڭ دا، مال تاپ» دەگەن سوزدەرىنىڭ بۇگىنگى زامانعا تۋرا كەلىپ تۇرعانىنا قالاي تاڭعالماسسىڭ!
ال «ءبىرىڭدى قازاق، ءبىرىڭ دوس. كورمەسەڭ ءىستىڭ ءبارى بوس» دەگەن ءسوزىن ۇلتتىق پروگراممامىز دەپ ۇعۋىمىز كەرەك.
اباي بىزگە بارلىق ىستە دە ۇلگى. ەلدى، حالىقتى ءسۇيۋدىڭ دە ۇلگىسىن اباي كورسەتتى.
ول پايعامبار جاسىنا جەتپەگەن از عۇمىرىن ۋايىم-قايعىمەن، زارلاۋمەن وتكىزدى. كىم ءۇشىن زارلادى؟ ءوزى ءۇشىن بە؟ جوق، قارا باسىن ويلاسا، ابايدا ءبارى بولدى، داۋلەت تە، داڭق تا، قۇرمەت تە. ول ەڭ الدىمەن ەلىن ويلادى.
باقىتسىز حالقىنا جانى اشىعاندىقتان جانى جارالى ەدى. شىن ازامات ءوز حالقىنىڭ دەرتىمەن دەرتتەنبەي، ونىڭ قاسىرەتىنە شومىلماي تۇرا الماس ەدى.
قىسقاسى، اباي مۇراسى ءبىزدىڭ رۋحاني بايلىعىمىز عانا ەمەس، حالقىمىزدىڭ بولاشاعىن ايقىندايتىن ۇلتتىق يدەولوگيامىز.
وسىدان كەيىن ابايدى مەنىڭ ومىرىمنەن الاتىن ورنى قانداي ەكەنى وزىنەن-وزى تۇسىنىكتى عوي دەپ ويلايمىن.
- ادام حالىقتىڭ مۇددەسىن ەكى جاعدايدا ساتۋى مۇمكىن: ءبىرى – شۇرىپپەسى قايىرىلماعان مىلتىقتىڭ اۋزى كەۋدەگە تىرەلىپ تۇرعان جاعدايدا، ەكىنشىسى – ەل امان، جۇرت تىنىشتا، ۇرماي-سوقپاي، ءوز ەركىڭمەن.
ءبىرىنشىسى – شىبىن جاندى قيا الماعاندىقتان، قورىققاننان، ەكىنشىسى – حالىقتىڭ بولاشاعىنا سەنبەگەندىكتەن.
اباي ايتادى: «جاماندىقتى كىم كورمەيدى؟ ءۇمىت ۇزبەك – قايراتسىزدىق. دۇنيەدە ەشنارسەدە بايان جوق ەكەنى راس، جاماندىق تا قايدان بايانداپ قالادى دەيسىڭ؟ قارى قالىڭ قاتتى قىستىڭ ارتىنان كوگى قالىڭ، كولى مول جاقسى جاز كەلمەۋشى مە ەدى» دەپ. وسى جولداردا حالىقتىڭ بولاشاعىنا دەگەن قانشالىقتى ۇلكەن سەنىم جاتىر.
اباي سەنگەن بولاشاققا مەنىڭ سەنبەسكە ءتىپتى حاقىم جوق.
150 جىلدان كەيىنگى ۇرپاقتىڭ ابايدى بىزدەن دە گورى جاقسىراق تۇسىنەتىنىنە، ءتۇسىنىپ قانا قويماي، ابايدىڭ ايتقانىن ىستەيتىن دارەجەگە كوتەرىلەتىنىنە مەن ەش كۇمان كەلتىرمەيمىن.
تەگىندە ادامنىڭ ساناسىن قاتتى ۋلايتىن نارسە – ەلدىڭ وزگە ەلگە تاۋەلدى بولعانى. بوستاندىق جوق جەردە ازاماتتىق سانا دا دامي المايدى. ءبىزدىڭ دە سانامىزدان ءالى كۇنگە دەيىن وتارلاۋ ساياساتىنىڭ سالقىنى كەتپەي جاتقان سەكىلدى. ال 150 جىلدان كەيىنگى ۇرپاق مۇلدە ازات ۇرپاق. ولاردىڭ ويى دا، سەزىمى دە ازات. ۇلى ابايدىڭ قادىرىنە ءبىر جەتسە، سولار جەتەدى.
(جالعاسى بار)
