كەشە، ياعني 14 قاراشادا رەسەيدىڭ بيرجادان تىس نارىعىندا 1 اقش دوللارىنىڭ قۇنى 100،2 ءرۋبلدى قۇراپ، ءوسىم بويىنشا بيىلعى جوعارى شەكتى يگەردى. سول-اق ەكەن، رەسەيلىكتەر اقشا وتكىزۋ ورىندارىنا لاپ قويدى، ءسويتىپ قولدارىنداعى امەريكالىق ۆاليۋتادان جاپپاي قۇتىلۋعا تىرىسۋدا. دوللاردى قۇنسىزدانىپ جاتقان رۋبلگە ايىرباستاۋ رەسەيلىكتەر ءۇشىن نەگە كەرەك بولدى؟ بۇل ساۋالدىڭ جاۋابىن Dalanews.kz سايتىنان وقىپ-بىلە وتىرىڭىزدار.
دوللار نەگە كۇش الدى؟
"بسك مير ينۆەستيسيا" قور نارىعىنىڭ ساراپشىسى ميحايل زەلسەر باعامنىڭ شارىقتاۋ شەگىنە جەتۋىن وزگە ۆاليۋتالارعا قاتىستى عالامدىق دەڭگەيدە دوللاردىڭ نىعايۋى تۇرتكى ەكەنىن ايتادى.
"سونداي-اق بۇل - اقش-تاعى سايلاۋ ناتيجەسى، اقش فەدەرالدى رەزەرۆى بەلگىلەيتىن باستى سىياقى مولشەرلەمەسىنىڭ تومەندەۋ ىقتيمالدىلىعىنىڭ كورىنىسى. دەگەنمەن نارىقتا سپەكۋلياتيۆتىك كورىنىس تە بايقالادى. سوندىقتان الدا دوللار باعامى اپتىعىن باسىپ، ءسال تومەندەۋى مۇمكىن"، دەپ ونىڭ ءسوزىن "كاپيتالى سترانى" رەسەيلىك سايتى كەلتىرەدى.
رەسەيلىكتەردىڭ دوللاردان قۇتىلۋعا تىرىسۋداعى ءۇش سەبەبى
جالپى، وتكەن ايدا، قازىرگى دوللار قىمباتتاپ جاتقاندا دا رەسەيلىكتەر اقش دوللارىن جاپپاي ساتۋمەن بولعان. مىسالى، DEITA.RU سايتىنىڭ مالىمەتىنشە، قازان ايىندا رەسەيلىكتەر 55 ملرد ءرۋبلدىڭ دوللارىن ساتقان.
ساراپشىلار مۇنىڭ ءۇش ءتۇرلى سەبەبى بارىن بولجايدى.
بىرىنشىدەن، بۇعان ورتالىق بانكتىڭ سىياقى مولشەرلەمەسىنە قاتىستى ساياساتى اسەر ەتۋدە. جەرگىلىكتى حالىققا اقشاسىن بانكتە ءقازىر دوللار ەمەس، رۋبل تۇرىندە ۇستاۋ ءتيىمدى. دەگەنمەن ءقازىر نەسيەنى الدىن الا جابۋ جاعدايى سيرەگەن. نەسيەسى بار رەسەيلىكتەردىڭ دەپوزيتتە ساقتاپ وتىرعان اقشاسى دا بار. ولار ەكى-ۇش جىل بۇرىنعى كەزدەگىدەي جيناعان جيناعىن نەسيەنى جابۋعا باعىتتامايدى.
ەكىنشىدەن، رەسەيدە دوللار بانكنوتىن وتكىزۋ قيىنداعان.رەسەيلىكتەردىڭ تەك ەل ىشىندە عانا ەمەس، شەتەلدە دە امەريكالىق ۆاليۋتانى وتكىزە الماي اۋرەگە ءتۇسىپ جاتاتىن كەزدەرى بولادى. شەتەلدە مۇنى اقشاڭ مىجىلىپ قالعان نەمەسە وسىعان ۇقساس تاعى باسقا سەبەپتەردى العا تارتاتىن كورىنەدى. بۇعان قاتىستى تۇسىنىكتەمە بەرگەن رف قارجى مينيسترلىگى "بۇل ارادا ماسەلە امەريكالىق ۆاليۋتادا ەمەس، رەسەي ازاماتتىعىندا ەكەنىن" ايتقان. ۆەدومستۆو بۇل تۇرىمەن شەتەل بانكتەرى الدا رەسەي ازاماتتارىنا قىزمەت كورسەتۋدى مۇلدە دوعارۋى مۇمكىن دەپ توپشىلايدى. سول سەبەپتى مينيسترلىكتىڭ ءوزى ەل ازاماتتارىنا دوللاردى رۋبلگە ايىرباستاپ، ال جيناقتى بانك دەپوزيتىندە ساقتاۋعا كەڭەس بەرگەن. ال ساراپشىلار بۇل اراداعى ماسەلە بانكنوتتىڭ ەسكىلىگىندە ەكەنىن ايتادى. رەسەيلىك جانە شەتەلدىك بانكتەر دوللاردىڭ ەسكى كۋپيۋروسىن ونىڭ جالعاندىعى ءقاۋپىنىڭ جوعارى بولۋىنا بايلانىستى ايىرباستاي بەرمەيدى، ونىڭ ۇستىنە ونى ايىرباستايتىنداي جەرگىلىكتى بانكتەردە جاڭا بانكنوت جوق.
"رەسەيگە قارسى سالىنعان سانكسيالارعا بايلانىستى رەسەيلىك بانكتەر ءقازىر شەتەلگە دوللاردى اقشالاي جىبەرە المايدى، سايكەسىنشە جاڭاسىن دا كەرى الا الماي وتىر. سوندىقتان بۇل رەتتە اقشا ايىرباسىندا پروبلەما تۋىنداۋدا. ەگەر ونى ازاماتتارىمىز جاقىن ماڭداعى وزگە ەلدەردە ايىرباستايىن دەسە، باعام ايىرماشىلىعىنا بايلانىستى ءبارىبىر "جەلىنىپ قالادى"، دەپ "كاپيتال سترانى" رەسەيلىك باسىلىمى قارجىگەر لازار بادالوۆتىڭ ءسوزىن كەلتىرەدى.
ۇشىنشىدەن، رەسەيلىكتەر ءۇشىن امەريكالىق ۆاليۋتانى ۇزاقمەرزىمدى جيناق رەتىندە ۇستاۋدىڭ ءوزى بەلگىلى ءبىر دەڭگەيدە ءقاۋىپتى. ويتكەنى سانكسيانىڭ استىندا قالعان، ەكونوميكالىق سوعىس جاعدايىنداعى رەسەيدە امەريكالىق ۆاليۋتاعا قاتىستى قانداي دا ءبىر شەكتەۋ رەسەيدىڭ ءوز تاراپىنان، سول سەكىلدى قارسى تاراپتان دا كەز كەلگەن ۋاقىتتا تۋىنداۋى مۇمكىن. رەسەيلىكتەر مۇنى ىشتەي جاقسى ءبىلىپ، الدىن الا قام جاساۋعا تىرىسادى، ارينە.
رەسەي ەكونوميكاسىندا بۇدان دا ۇلكەن قيىندىقتار بار
"رەسەي ەكونوميكاسى قۇلدىراپ، ال كاسىپورىندارى بانكروتتتىق جاعدايدا". بۇل تۋرالى ۇكىمەتكە جاقىن رەسەيلىك ساراپشىلاردىڭ ءوزى دابىل قاعىپ، ايتۋدا. ولار ورتالىق بانكتەن باستى سىياقى مولشەرلەمەسىن تومەندەتۋدى سۇرايدى. الايدا، بۇل قازىرگى جاعدايدا،ءتىپتى مۇمكىن ەمەس. ەاەو-عا مۇشە قازاقستاننىڭ رەسەيدەن "ينفياسيانى يمپورتتاپ" الاتىن ادەتى بارشاعا ءمالىم. ونسىز دا 2025 جىلى ءۇش داعدارىسپەن بەت-بەت كەلمەك قازاقستانعا بۇل قوسىلسا، الداعى جاعدايدىڭ قانداي بولاتىنىن ەلەستەتۋدىڭ ءوزى قيىن...
