قازاقستاندا انشىلەرگە كونسەرتتەردە فونوگراممامەن ءان ايتۋعا تىيىم سالىندى. جاقىندا مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقايەۆ اتالعان زاڭعا قول قويدى. بۇل شەشىمگە ونەر يەلەرىنىڭ كوزقاراسى قانداي؟ Dalanews.kz رەداكسياسى ءبىرقاتارىنىڭ پىكىرىن ۇسىنادى.
قازاقستاننىڭ حالىق ءارتىسى ماقپال ءجۇنىسوۆا جاڭا زاڭدى قولدايتىنىن، الايدا ونىڭ تۇسىنىكسىز تۇستارى بار ەكەنىن اتاپ ءوتتى.
“بۇنداي زاڭ شىعىپ جاتسا، وعان قارسى ەمەسپىز. ءبىراق ءبىزدىڭ ەلگە كەلىپ جاتقان شەتەلدىك انشىلەر، مىسالى، رەسەي جۇلدىزدارى نەمەسە دجەي لو سەكىلدى الەمگە بەلگىلى ورىنداۋشىلار دا فونوگراممامەن ءان ايتادى. ولار دابل-ترەك قوسىپ، فونوگراممانىڭ ۇستىنەن ءوز داۋىستارىن قوسادى. سوندا بۇل زاڭ ولارعا دا قولدانىلا ما، الدە تەك قازاقستاندىق انشىلەرگە عانا ما؟”، — دەدى ول.
ءانشىنىڭ ايتۋىنشا، جەكە كونسەرت كەزىندە جاندى داۋىستا ءان ايتۋ ماڭىزدى.
"جەكە كونسەرت كەزىندە جاندى داۋىستا ءان ايتۋ – دۇرىس. سەبەبى بۇل كورەرمەنگە ەسەپ بەرۋ بولىپ سانالادى. الايدا ستاديونداردا نەمەسە اشىق الاڭداردا فونوگراممامەن ايتۋعا بولادى دەگەن نورما بار دەپ ەستىدىم، ءبىراق ونى ناقتى زەرتتەپ كورگەن جوقپىن"، — دەپ قوستى ول.
ءجۇنىسوۆا تەليەۆيزيالىق تۇسىرىلىمدەر مەن مۋزىكالىق كەشتەردىڭ كوبى فونوگراممامەن وتەتىنىن ەسكە سالدى.
“جاڭا جىلدىق باعدارلامالار، ءشامشى قالداياقوۆ، اسەت بەيسەۋوۆ سەكىلدى بەلگىلى كومپوزيتورلاردىڭ كەشتەرى بار. ولاردىڭ ءبارىن تەلەارنالار تۇسىرەدى جانە بارلىعى فونوگراممامەن جازىلادى. بۇل – ءبىزدىڭ ۇسىنىس ەمەس، جالپى تەلەوندىرىستىڭ تالابى. رەسەيدە دە، شەتەلدەردە دە ءدال سولاي: تەلەجوبالاردىڭ كوبى فونوگراممانى قولدانادى. سوندىقتان زاڭ تەك جەكە كونسەرتتەرگە قاتىستى ما، الدە بارلىق ورتاعا بىردەي قولدانىلا ما دەگەن سۇراق تۋىندايدى"، - دەيدى ول.
ونەر يەسىنىڭ ايتۋىنشا، ەلدە كاسىبي داۋىس جازاتىن ماماندار تاپشى، سوندىقتان دىبىستى تازا جازۋ قيىن.
“2009 جىلى بەرگەن كونسەرتىمدە دىبىستار ساپاسىز شىققان. دومبىرانىڭ داۋىسى جازىلماي قالعان، وركەستردىڭ جارتىسى عانا ەستىلگەن. ونى كەيىن فونوگراممامەن تۇزەتكەننىڭ وزىندە، ءبارىبىر كەلىسپەدى. سەبەبى جاندى داۋىستا باسقاشا ايتاسىڭ، فونوگراممادا باسقاشا. بۇل دا ءبىر ماسەلە.
بىزدە بىلىكتى داۋىس جازاتىندار وتە از. دىبىستى تازا جازا المايدى. سوندىقتان كوپتەگەن ءانشى جەكە كونسەرتىن سيرەك بەرەتىن شىعار دەپ ويلايمىن. ويتكەنى ونىڭ ماشاقاتى كوپ. ارنايى كاسىبي دىبىس جازاتىنداردى جالداۋ كەرەك”، — دەپ قوستى ول.
سونىمەن بىرگە، ونەر يەسى جەكە كەش بەرۋدىڭ شىعىنى دا كوپ ەكەنىن اتاپ ءوتتى. ايتۋىنشا، ونى كوپتەگەن ءانشىنىڭ قالتاسى كوتەرە بەرمەيدى.
“مۋزىكانتتاردى ءوز قالتامىزدان جالدايمىز. ماسەلەن، مەن “قۇرمانعازى”، “وتىرار سازى"، استانا، قاراعاندى وركەسترلەرىمەن جۇمىس ىستەيمىن. ولارعا 6-7 مىڭ دوللارعا دەيىن تولەيمىن. ويتكەنى فونوگرامما قولدانبايمىز. دومبىرا، گيتارا، رومانس، ءبارى جاندى داۋىستا ورىندالادى. سوندىقتان جەكە كونسەرت بەرۋدىڭ شىعىنى كوپ”، - دەيدى ول.
ماقپال ءجۇنىسوۆا زاڭ بارىنە بىردەي ءادىل قولدانىلۋى كەرەك دەپ ەسەپتەيدى.
“ءانشى تەك جاندى داۋىستا ايتۋى كەرەك" دەگەن تۇسىنىك ءبىر جاقتى قالىپتاسقان. قالعانى فونوگراممامەن ايتا بەرەدى. بۇل ءادىل ەمەس. ەگەر زاڭ بارىنە بىردەي قولدانىلسا - قۇپتارلىق. ال 5-6 ءانشى عانا جاندى داۋىستا ايتىپ، باسقالارى فونوگرامما قولدانا بەرسە، بۇل ادىلەتسىز بولادى. سوندىقتان مەن جاندى داۋىسپەن ايتۋعا قارسى ەمەسپىن، ءبىراق زاڭ بارلىق انشىگە، بارلىق ورتادا ءادىل قولدانىلۋى ءتيىس”، — دەپ تۇيىندەدى ول.
زاڭ ساحنانى تازالايدى
تانىمال مۋزىكانت ەرلان كوكەيەۆ تە بۇل شەشىمدى قۇپتايتىنىن جەتكىزدى. ايتۋىنشا، قابىلدانعان زاڭنىڭ ناتيجەسىندە ساحنا كاسىبي ەمەس انشىلەردەن ءبىرشاما تازارادى.
“فونوگرامما - بۇل قورقىنىش، بوس سەزىم، الداۋ جانە سىرتقى كورىنىستى تالانتقا اينالدىرۋ ارەكەتى. ءقازىر بۇل قويىلىمعا رەسمي تۇردە نۇكتە قويىلدى. الداعى ۋاقىتتا بەتپەردەلەر شەشىلەدى. قازىلار القاسى مەن كورەرمەن ەندى شىنايى ءانشىنى انىقتاي الادى”، - دەيدى ول.
كوكەيەۆ ساحنادا 1985 جىلدان بەرى ونەر كورسەتىپ كەلە جاتقانىن العا تارتتى.
“فونوگرامماسىز، ەش ساقتاندىرۋسىز ساحنادا جۇرگەنىمە 40 جىل بولدى. “بۇگىن ءوزىمدى جايسىز سەزىنىپ تۇرمىن” دەگەن سىلتاۋدى ايتقان ەمەسپىن. سەبەبى ساحنا - فوتوسەسسيا ەمەس، ەمتيحان. كورەرمەن جالعان يلليۋزيا ءۇشىن اقى تولەۋگە مىندەتتى ەمەس. كورەرمەن جاندى داۋىستى ەستۋگە قۇقىلى”، - دەپ قوستى ول.
ونەر يەسى زاڭنىڭ تىيىم سالۋعا ەمەس، كاسىبي قابىلەتتى تەكسەرۋگە باعىتتالعانىن اتاپ ءوتتى.
“ەندى ءبارىنىڭ شىنايى بەت-بەينەسى بەلگىلى بولادى. ساحنا تازالانا باستايدى”، — دەپ تۇيىندەدى ول.
بۇعان دەيىن
ايتا كەتەيىك، بۇعان دەيىن تانىمال ءانشى ءارى پروديۋسەر ءمولدىر مۇقان دا جاڭا زاڭعا قاتىستى ويىن بىلدىرگەن ەدى.
“ءبىر ءان ايتا قويىپ ەدىم... وسى زاڭ شىعۋ ءۇشىن مەن ءان ايتۋىم كەرەك بولعان عوي. مەن دە دايىندىقتى باستادىم. مەن دە جاندى داۋىستا ايتقىم كەلەدى. جالپى شاعىن جەرلەردە اسپاپتا ويناي وتىرىپ جاندى داۋىستا ايتىپ ءجۇرمىن"، – دەدى ول.
جاڭا زاڭدا نە ايتىلعان؟
4 جەلتوقساندا مەملەكەت باسشىسى "قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كەيبىر زاڭنامالىق اكتىلەرىنە مادەنيەت، ءبىلىم بەرۋ، وتباسى جانە مەملەكەتتىك باقىلاۋ ماسەلەلەرى بويىنشا وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋ تۋرالى" زاڭعا قول قويدى.
تۇزەتۋلەردىڭ ءتورتىنشى بلوگى مادەنيەت سالاسىنداعى ءبىرقاتار ماسەلەنى شەشۋگە باعىتتالعان.
"كونسەرت وتكىزۋ كەزىندە فونوگرامما پايدالانۋعا تىيىم سالىنادى (بۇل ەرەجەنىڭ تەليەۆيزيالىق جازبالارعا، كونسەرت وتكىزۋگە ارنايى بەيىمدەلمەگەن جانە ارنالماعان ورىندارعا قاتىسى جوق). سونداي-اق، اۆتورلىق قۇقىق نىسانى سانالاتىن شىعارمالاردى ماسس-مەديادا نەمەسە ونلاين پلاتفورمالاردا جاريا تۇردە پايدالانعان كەز كەلگەن جاعدايدا اۆتوردى (اۆتورلاردى) كورسەتۋ مىندەتتى"، - دەپ جازىلعان مالىمەتتە.
ەسكە سالايىق، بۇعان دەيىن وسى ماسەلەنى دەپۋتاتتار كوتەرگەن ەدى.
