شىنى كەرەك، مەديسينا سالاسىندا جازىلعان كىتاپتاردىڭ دەنى ورىس تىلىندە. تاۋەلسىزدىك العاننان بەرى دە قازاقشا شىققان ەڭبەكتەر ماندىمدى ەمەس. مەديسينانىڭ ءتىلى اۋىر، اتاۋ، تەرميندەرى كوپ بولعان سوڭ قازاق تىلىندە دەگەندەرىنىڭ ءوزىن ءتۇسىنىپ وقۋ ءۇشىن كوپ كۇش جۇمساۋعا تۋرا كەلەلى. ال، كورنەكتى دارىگەر ينتەرۆەنسيون كارديولوگ، رەنتگەن-حيرۋرگ، استاناداعى «ۇلتتىق عىلىمي مەديسينالىق ورتالىقتىڭ» ينتەرۆەنسيوندى كارديولوگيا ءبولىمى باسشىسىنىڭ ورىنباسارى، پروفەسسور قادىربەك رامازان ۇلى جازعان «جوعارى قان قىسىم اۋرۋلارى جانە ونى ەمدەۋ جولدارى» اتتى عىلىمي كىتاپ تۋرالى ولاي ايتا الماس ەدىك. سەبەبى...
سەبەبىن ايتپاس بۇرىن تاقىرىپقا ءسال كەڭىرەك اينالىپ كەلەيىك. بىزدە نە كوپ، اتكوپىر شىعىپ جاتقان اقىن-جازۋشىلاردىڭ، ونەر ادامدارىنىڭ كىتابى كوپ. ءيا، رۋحاني ازىق بەرەر دۇنيەلەردىڭ جارىق كورگەنىنە قۋانامىز. ءبىراق، مەملەكەتتىڭ دامۋى، ەلدىڭ وركەندەۋى باسقا دا سالالاردان تۇرادى عوي. اسىرەسە، ءبىز كۇندە قىزىل كەڭىردەك بولىپ، قۇرعاق ايقايمەن قۇلاعىن جاڭعىرتاتىن مەملەكەتتىك قازاق ءتىلىنىڭ دامۋى ءۇشىن ورىس ءتىلى ۇستەمدىك قۇرعان ەكونوميكا، قارجى، بيزنەس، تەحنولوگيا، مەديسينا سالالارىندا ساۋاتتى، تۇسىنىكتى جازىلعان قازاق ءتىلدى ەڭبەكتەر كوپ بولسا، اتالعان باعىتتارداعى ءتىل جاعدايى تەز وڭالار ەدى.
ال، قادىربەك رامازان ۇلىنىڭ كىتابى وسىنداي ولقىلىقتاردىڭ ورنىن تولتىرعان قۇندى ەڭبەكتەردىڭ ءبىرى. سەبەبى، بۇل كىتاپتىڭ وزىندىك ەرەكشەلىگى بار، ول سىرەسكەن تەرميندەردەن تۇراتىن، عىلىمي تىلدە جازىلعان كىتاپ ەمەس. ەڭبەكتى وقىعان ادام ءسىز بەن بىزگە تۇسىنىكتى، جالپاق جۇرتتىڭ ۇعىم-ساناسىنا جەڭىل ماتىندەردىڭ جەتەگىندە لىپىپ وتىرادى. بۇل تۋرالى اۆتوردىڭ ءوزى «جالپى قازاقتىڭ ءتىلى باي، قۇنارى مول. ءبىز ونىڭ الەۋەتىن مەديسينا سەكىلدى سالالاردا تولىق قولدانا الماي كەلەمىز. سوندىقتان، مەن مەديسينا تەرميندەرىن مۇمكىندىگىنشە انا ءتىلىمىزدىڭ تۇسىنىكتى سوزدەرىمەن بەرۋگە تىرىستىم. كىتاپ ەلىمىزدەگى كاسىبي دارىگەرلەر مەن مەديسينا وقۋ ورىندارىنىڭ ستۋدەنتتەرىنەن باستاپ، دەنساۋلىعىن قاداعالاعىسى كەلەتىن قاراپايىم ادامدارعا دەيىن جەڭىل تۇسىنۋگە مۇمكىندىك بەرەدى» دەيدى. ءسوزىنىڭ راستىعىنا ەڭبەكتى وقىعاندا كوز جەتكىزدىك.
كىتاپتىڭ تاعى ءبىر ەرەكشەلىگى – جوعارى قان قىسىم اۋرۋلارى تۋرالى قازاق تىلىندە تۇڭعىش جارىق كورۋى. قازاقستاندا جانە قىتايداعى قازاق عالىمدارى بۇل اۋرۋ بويىنشا ءالى قازاقشا عىلىمي دۇنيە جازعان جوق. سونىمەن قاتار، اۆتور وندا جوعارى قان قىسىمى اۋرۋلارىنىڭ سوڭعى جىلدارداعى ەڭ تىڭ دەگەن زەرتتەۋلەرىن نەگىز ەتكەن. جانە دارىگەر ونى ءوزىنىڭ تەوريالىق ءبىلىمى مەن تالاي جىلدىق پراكتيكاسىن ۇيلەستىرىپ، ەكەۋىن قورىتىپ، تابيعي دا شىنايى تۇردە جازىپ شىققان.
جايشىلىقتا ءبىز «قازاق ەمحاناعا ولۋگە ءبىر كۇن قالعاندا بارادى» دەپ، باسقا ۇلتتارمەن سالىستىرىپ، ءوزىمىزدى كۇلكى قىلامىز. انىعىندا، بۇل كۇلكىلى جاعداي ەمەس. ۇلتىمىزدىڭ سالاق ادەتتەرىنە ءاجۋالاي قاراعاننان ۇتارىمىز شامالى. كەرىسىنشە، حالىق اراسىنا ءقاۋىپتى، ءبىراق ەلەي بەرمەيتىن وسىنداي اۋرۋلار تۋرالى جەڭىل، ساۋاتتى جازىلعان ەڭبەكتەردى كوپ تاراتساق، جۇرتتى اقپاراتتاندىرىپ، دەرتتىڭ قاتەرىمەن ساقتاندىرىپ وتىرساق، وزىمىزگە كۇلمەس تە ەدىك جانە وكىنىشتى ولىمدەردەن بارىنشا اۋلاق بولار ەدىك.
اتالعان كىتاپ جوعارى قان قىسىمى تۋرالى جالپى ۇعىم، جوعارى قان قىسىمدى تومەندەتىپ ەمدەۋ شارالارى جانە جوعارى قان قىسىم اۋرۋلارى جونىندە سۇراق-جاۋاپتار دەپ اتالاتىن ءۇش بولىمنەن تۇرادى. باسقى ەكى بولىمدە اۋرۋ تۋرالى جەتە جازىلىپ، قاجەتتى دارىلەر، ءتىپتى ولاردىڭ دوزاسى مەن كەرى اسەرىنە دەيىن تاپتىشتەي ايتىلعان. ال، سوڭعى 150 سۇراق-جاۋاپتان تۇراتىن ءبولىم وتە ۇتىمدى فورمادا جاسالعان. جالپاعىنان سوزىلىپ جاتقان ءماتىن جوق، اۋرۋعا قاتىستى ناقتى سۇراقتار مەن قىسقا دا تۇسىنىكتى جاۋاپتار تاپ-تۇيناقتاي بەرىلگەن. وقىرمان ءبىر سۇراقتان ەكىنشى سۇراققا قىزىعا قاراپ وتىرىپ، قالاي اياعىنا شىققانىن بىلمەي قالادى جانە كوپ دۇنيەدەن حاباردار بولىپ، ءوزىنىڭ دەنساۋلىعىنا، ءومىر-داعدىسى مەن جۇيەسىز تۇرمىستىق ادەت-داعدىلارىنا باسقاشا قاراي باستايدى. سەبەبى، كىتاپتاعى ايتىلعان دۇنيەلەر قانداي ادامدى دا ەلەڭ ەتكىزىپ، بەيجاي قالدىرمايتىن دەڭگەيدە.
وكىنىشكە وراي، عىلىمي ەڭبەك تەك اۆتوردىڭ كۇشىمەن، از تيراجبەن شىعارىلىپتى.
مۇرات الماسبەك ۇلى.
