Aýyl sharýashylyq salasynda eleýli múddesi bar keıbir yqpal etýshi toptardyń kiristeri aýylsharýashylyq jumystardan ǵana emes, ımporttyq traktorlar men kombaındardy satýdan da quralady. Olardyń jergilikti qurastyrý óndiristerin salýǵa nıeti joq.
Nelikten agrarlyq salada ýtılalymǵa qarsy? Eldegi ekonomıkanyń eń sýbsıdıalanǵan salalarynyń biri ózge mańyzdy salany qoldaýǵa qarsy, onyń ishine aýylsharýashylyq mashınalaryn jasaý da kiredi.
Ýtılızasıalyq alym degenimiz ne? Bul - óz naryǵyn qorǵaýdyń bir túri. Jabdyq satqyńyz kelse, kásiporyn salyńyz, qurastyrýdy bastańyz, jergilikti qamtý úlesin birtindep 50%-ǵa deıin jetkizińiz. Onyń ústine bul shara sharýalardyń ózderine de shyǵyn ákelmeıdi. Árbir satyp alynǵan kombaın nemese traktorǵa sharýa qojalyǵy men onyń ıesi qunynyń 25 paıyzyn ótemaqy alady. Otandyq qural-jabdyq arzanyraq jáne ony arnaıy memlekettik baǵdarlamalar arqyly, atap aıtqanda lızıńtik baǵdarlamalar arqyly 4%-ben satyp alýǵa bolady.
Eurasia Group Kazakhstan kompanıasynyń ýtılalymdy alyp tastaýdy lobbıleýge qatysy týraly kópten beri aıtylyp júr.
2019 jyldyń shildesinde Zakon.kz basylymynda shyqqan maqalada avtor kádege jaratý jınaǵyn joıýdyń lobbısteriniń biri «Astyq odaǵy» ekenin ashyq aıtady. Al birlestiktiń donory – John Deere halyqaralyq markaly belgili tehnıka ımporttaýshysy ekenin kórsetedi.
«Qoǵamdyq daýlarda taraptardyń biri dástúrli túrde derekterdi burmalaýǵa barady. Mysaly qaıta óńdeý tóleminiń mólsheri 10%-ǵa áreń jetedi, al joıýdy jaqtaýshylar 30%-dyq mólsherleme týraly aıtyp jatyr», – delingen maqalada.
Maqalada qoǵamdyq daý-damaıda taraptardyń biri derekterdi burmalaıtyny jazylǵan.
«Mysaly ýtılalymnyń mólsheri 10%-ǵa áreń jetedi, al joıý lobbısteri 30% mólsherlemeni aıtady, kádege jaratý alymy maqta, kúrish jınaý, kartop jınaý, jemis jınaý, shynjyr tabandy, sondaı-aq tirkeme jáne aspaly tehnıkaǵa qoldanylmaıdy. Eń qyzyǵy, qaıta óńdeý aqysyn osy jabdyqty tutynýshylar emes, tek óndirýshiler men ımporttaýshylar tóleıdi. Jurtshylyqty ádeıi adastyryp jatyr degen pikir bar», – delingen materıalda.
2020 jyldyń jazynda «Vedomostı Kazahstana» saıtynyń nazary «Eýrazıa grýpp» kompanıasyna tústi. «Djon Dır» korporasıasynyń saban qulyptary» maqalasynda uzaq ýaqyt boıy aýyl sharýashylyǵy eks-mınıstri Asyljan Mamytbekov basqarǵan «Qazaqstannyń Et odaǵynyń» «Eýrazıa grýppqa» qatysy týraly aıtylady. Ol sol jyldyń 22 qyrkúıeginde «eldiń bas qasapshysy» qyzmetinen aıyryldy. Antıkor veterınarıalyq jáne fıtosanıtarlyq sertıfıkattar berý júıesindegi buzýshylyqtardy anyqtaǵany aıtylady.
Basylym etti mal sharýashylyǵyn damytý jobasy sheńberinde memlekettik qazynadan mol sýbsıdıa alǵan «Qazaqstannyń Et odaǵynyń» basshylyǵy shetelge, onyń ishinde «Eýrazıa Grýpp» dıstrıbútor-kompanıasyn belsendi túrde tanystyra otyryp, AQSH-taǵy John Deere bas keńsesine birneshe ret barǵanyn atap ótti.
İs ımporttyq lobbısterdiń arqasynda AGCO, John Deere, Case New Holland jáne basqa da tehnıka óndirýshileri kádege jaratý alymynan bosatylǵanǵa deıin bardy. Bul tipti Eýrazıalyq ekonomıkalyq komısıaǵa tehnıkany jetkizýdiń kemsitýshilik sharttary týraly jazǵan reseılik «Rosspesmash» aýylsharýashylyq tehnıkasyn óndirýshiler qaýymdastyǵynyń shaǵymynyń taqyryby boldy. EEK Qazaqstan úkimetin barlyq aýyl sharýashylyǵy tehnıkasyn óndirýshiler úshin kádege jaratý alymyn tóleý sharttaryn teńestirýge mindettedi.
Alaıda básekelesterdiń narazylyǵy «Eýrazıa grýpptyń» ekonomıkalyq jaǵdaıyna eshqandaı áser etken joq. Ashyq derekkózderge súıensek, kompanıanyń ótken jylǵy boljamdy jyldyq tabysy 123,3 mlrd teńgeni quraǵan. Bıyldyń ózinde kompanıa 102 mlrd teńge tabys tapqan.
Mundaı nátıjemen ekiniń biri maqtana almaıdy. Al joǵary keńselerde ımporttaýshylardyń mundaı qoldaýymen otandyq aýyr mashına jasaýdy damytý týraly sóz qozǵaýdyń ózi artyq.
Aıta keteıik, mamandar ýtılalymsyz otandyq avtoónerkásip soqqyǵa ushyrap, kereksiz eski kólikter aǵyny bolatynyn eskertip jatyr.
Olardyń aıtýynsha, eldegi avtokólik parkiniń tozýy avtokásiptiń tabystylyǵyn, tasymaldy, jetkizý ahýalyn tómendetedi. Sebebi eski tehnıkaǵa qyzmet kórsetý jańa tehnıkaǵa qaraǵanda qymbatyraq. Bul aýyl sharýashylyǵy tehnıkasyna da qatysty. Al óz kezeginde eski tehnıka fermerler úshin únemi úlken qaýip tóndiredi. Ekinshiden, aýylsharýashylyq tehnıkalaryn, ásirese eskilerin jóndeý óte qymbatqa túsedi, bul aýyl sharýashylyǵy taýaryn óndirýshilerdiń shyǵyndarynyń jáne baǵanyń ósýine ákeledi. Mamannyń sózinshe, eger fermerler bul shyǵyndardy óteı almasa, olar jabylýǵa májbúr bolady.
Derekkóz: telegram-arnasy
