2025 jyldyń alǵashqy toǵyz aıyndaǵy makroekonomıkalyq kórsetkishter Qazaqstan ekonomıkasynyń ornyqty ári teńgerimdi damýyn aıqyn kórsetip otyr. Osy kezeńde el ekonomıkasynyń ósý qarqyny 6,3% deńgeıine jetip, ótken jyldyń sáıkes kezeńimen salystyrǵanda aıtarlyqtaı jedeldegeni baıqalady. Máselen, qańtar aıynda ósý 3,8%-dy qurasa, qańtar-aqpanda – 5,4%, al qyrkúıekke qaraı bul kórsetkish 2,3 paıyzdyq tarmaqqa artyp, 6,3%-ǵa deıin kóterildi, dep habarlaıdy Dalanews.kz.

Ekonomıkalyq ósýdiń negizgi faktorlary

Ekonomıkanyń bul deńgeıde ósýine birneshe negizgi faktor áser etti:

1. Salalardyń teńgerimdi damýy men ártaraptandyrylýy – ekonomıkanyń bir baǵytqa táýeldiligin azaıtyp, jańa múmkindikterge jol ashty.
2. Qyzmet kórsetý jáne óndiristik sektorlardyń belsendiligi – ekonomıka qurylymynda ártúrli salalardyń damý qarqyny joǵary boldy:
• Kólik jáne qoımalaý qyzmetteri – 21,2% ósim kórsetti. Bul logıstıkalyq ınfraqurylymnyń jaqsarýy men ishki jáne syrtqy tasymaldarǵa suranystyń artýymen baılanysty.
• Qurylys sektory – 14,9% ósti. Memlekettik jáne jekemenshik ınvestısıalar esebinen turǵyn úı men ınfraqurylym salý belsendi túrde jalǵasýda.
• Saýda – 8,8% ósimmen ekonomıkadaǵy tutynýshylyq suranystyń joǵary deńgeıde ekenin kórsetti.
• Taý-ken ónerkásibi – 9,3% ósip, shıkizattyq emes eksportty ulǵaıtýdaǵy múmkindikterdi kórsetip otyr.
• Óńdeý ónerkásibi – 6,2% ósimmen naqty sektordaǵy óńdeýshi salalardyń serpindi damýyn rastaıdy.

Investısıalyq belsendilik – ornyqty damýdyń irgetasy

Ekonomıkalyq ósýdiń mańyzdy tiregi – ınvestısıa tartý. 2025 jyldyń qańtar-qyrkúıek aılary aralyǵynda negizgi kapıtalǵa salynǵan ınvestısıalar kólemi 13,5%-ǵa ósti. Bul kórsetkish aldaǵy kezeńderde ekonomıkanyń orta jáne uzaq merzimdi damýynyń berik negizin qalyptastyrady.

Atap aıtqanda:

• Óńdeý ónerkásibine tartylǵan ınvestısıalar 30,7%-ǵa artty. Bul – shıkizattyq emes sektordy qoldaýdyń naqty nátıjesi.
• Investısıa tartýdyń belsendiligi birneshe faktorlarǵa negizdelgen:
• Ekinshi deńgeıli bankterdiń bızneske kredıt berý kólemin arttyrýy;
• İri ınfraqurylymdyq jobalar men memlekettik baǵdarlamalardyń iske asyrylýy;
• «Tarıfti ınvestısıaǵa aıyrbastaý» baǵdarlamasy aıasynda energetıkalyq jáne ınjenerlik ınfraqurylymdy jańartý;
• «Keleshek mektepteri» baǵdarlamasy aıasyndaǵy áleýmettik ınfraqurylymǵa ınvestısıalar;
• Turǵyn úı qurylysyna qarjy tartýdyń ulǵaıýy.

Búdjet kodeksi Qazaqstanda resýrstardy bólýdi qalaı ózgertedi?

Ekonomıkalyq zertteýler ınstıtýtynyń Qarjylyq saıasat ortalyǵynyń aǵa sarapshysy Merýert Jumahan 2025 jyly qabyldanǵan Búdjet kodeksi eldegi búdjet reformasynyń mańyzdy kezeńine aınalǵanyn aıtty.

Onyń jańashyldyǵy eń aldymen áleýmettik shyǵyndar salasyna áser etti — bul azamattar úshin eń sezimtal ári memleket úshin eń shyǵyndy baǵyttardyń biri. Jańa qujat ókilettikterdi bólýdiń naqty qaǵıdattaryn bekitip, bıliktiń barlyq deńgeıinde qarajatty paıdalanýdyń ashyq ári qısyndy júıesin qalyptastyrdy, – dep atap ótti sarapshy.

Sonymen qatar maman búdjet kodeksinde basty qaǵıda bekitildi dep otyr. Iaǵnı ár basqarý deńgeıi óz quzyretine kiretin shyǵyndardy ǵana qarjylandyrady.

Bul tásil qaıtalanatyn fýnksıalardy joıyp, jaýapkershilikti bir deńgeıden ekinshisine kóshirý táýekelin azaıtady. Respýblıkalyq búdjet — memlekettiń júıeli áleýmettik mindettemelerin oryndaıdy. Olar: zeınetaqy, memlekettik jáne arnaıy járdemaqylar, sondaı-aq kóshi-qon saıasaty. Astana jáne respýblıkalyq mańyzy bar qalalar azamattarǵa naqty kómek kórsetýmen aınalysady: turǵyn úıge sýbsıdıa berý, úısiz jandardy, qarttardy, múmkindigi shekteýli adamdardy qoldaý. Sonymen qatar turmystyq zorlyq-zombylyq qurbandaryna arnalǵan arnaıy áleýmettik qyzmetterdi kórsetý osy deńgeıge jatady, – dedi Merýert Jumahan.

Qarjylyq ornyqtylyq pen nesıelik belsendilik

Ekonomıkalyq ósimdi qoldaýda qarjy sektoryndaǵy turaqtylyq mańyzdy ról atqarady. 2025 jyly bank júıesi bıznesti nesıeleý kólemin aıtarlyqtaı arttyrdy, bul ınvestısıa tartý men jańa jobalardy iske asyrýǵa serpin berdi. Sonymen qatar, bank sektoryndaǵy turaqty jaǵdaı halyqtyń da, kásipkerliktiń de qarjy resýrstaryna qoljetimdiligin qamtamasyz etip otyr.

2025 jyldyń 9 aıynyń qorytyndylary Qazaqstan ekonomıkasynyń júıeli, sapaly jáne ornyqty damý jolynda ekenin aıqyn kórsetip otyr. Ekonomıkalyq ósimniń 6,3%-ǵa deıin jedeldeýi – bul tek sandyq kórsetkish emes, sonymen birge qurylymdyq ózgerister men strategıalyq sheshimderdiń shynaıy nátıjesi. Aldaǵy kezeńde osy serpindi saqtaı otyryp, qurylymdyq reformalardy jalǵastyrý jáne bızneske qolaıly jaǵdaı jasaý – el ekonomıkasynyń strategıalyq damýynda mańyzdy ról atqarady.

Salalardyń teńgerimdi damýy men ártaraptandyrylýy – Qazaqstannyń bir ǵana resýrstyq baǵytqa táýeldi emestigin kórsetip otyr. Óńdeý ónerkásibi men saýdanyń, qurylys pen kólik-logıstıka salalarynyń aıtarlyqtaı ósýi ekonomıkanyń ishki qozǵaýshy kúshteriniń nyǵaıyp kele jatqanyn bildiredi. Bul – kásipkerlik belsendilik artqanyn, ınvestısıalyq ahýaldyń jaqsarǵanyn jáne halyqtyń tutynýshylyq qabiletiniń óskenin bildiredi.

Sonymen qatar, ınvestısıalyq klımattyń jaqsarýy men negizgi kapıtalǵa quıylǵan ınvestısıalar kóleminiń artýy – ekonomıkanyń uzaqmerzimdi turaqtylyǵyn qamtamasyz etetin mańyzdy faktor. Óńdeý ónerkásibine 30%-dan astam ınvestısıa tartylýy eldiń ındýstrıalyq-ınnovasıalyq damý baǵytyna berik taban tiregenin kórsetedi. Bul tek ekonomıkalyq emes, sondaı-aq áleýmettik turǵydan da mańyzdy, sebebi ol jańa jumys oryndaryn ashýǵa, tehnologıalyq damý men adamı kapıtaldy nyǵaıtýǵa múmkindik beredi.

Memlekettik bastamalar – «Tarıfti ınvestısıaǵa aıyrbastaý», «Keleshek mektepteri» jáne iri ınfraqurylymdyq jobalar – ekonomıkany yntalandyrýmen qatar, el azamattarynyń ómir sapasyn arttyrýǵa baǵyttalǵan. Iaǵnı, makroekonomıkalyq kórsetkishterdegi jetistikter qarapaıym halyqtyń turmys deńgeıine de tikeleı áser etip jatyr.

Qarjylyq turaqtylyq ta mańyzdy ról atqarýda. Banktik nesıeleýdiń artýy men qarjy sektoryndaǵy senimdilik – kásipkerler úshin de, ınvestorlar úshin de qolaıly jaǵdaı qalyptastyrdy. Bul – jeke sektordyń belsendiligin arttyryp, jalpy ekonomıkalyq júıeniń ornyqtylyǵyn kúsheıtýde sheshýshi mánge ıe.

Osylaısha, Qazaqstan ekonomıkasy 2025 jyldyń 9 aıynda óziniń damýynyń jańa sapaly kezeńine aıaq basty. Bul kezeń – tek ekonomıkalyq ósimmen shektelmeıtin, qoǵamnyń ál-aýqatyn arttyrýǵa baǵyttalǵan kezeń.

Qazaqstannyń damýy – bul bir kúndik emes, uzaqmerzimdi strategıalyq maqsattarǵa baǵyttalǵan keshendi úderis. Qazirgi jetistikter – sol maqsattarǵa senimdi túrde jetýge jasalǵan mańyzdy qadamdar.