Aıtýynsha, Kremldiń beıqam jatqan Qazaqstanǵa soqtyǵysýy kútilgen senarı. Sondyqtan buǵan bálendeı tańǵalýdyń reti joq.
«Nıkonovtyń «Reseı syıǵa tartqan aýmaq» týraly pikiri ábden pisip-jetilgen pozısıa. Qazaq qoǵamynyń qarsy reaksıasy da zańdy. Kremlden keshirim suraýdy talap etýi de álgi agresıaǵa toıtarys berýden týǵan amal. Óz basym buǵan tańǵalǵan joqpyn. Pýtınniń tóńiregindegi top Qazaqstanǵa kelgende sóleket sóıleýden seskenbeıdi. Olarǵa jón siltep otyrǵan da Kremldiń ózi. Jalpy, Reseıden budan basqa ne kútesiz» – degen oryndy saýal qoıady kásipker.
Seıitmuratovtyń pikirinshe, Kreml syrtqy saıasattaǵy osydan bes aı buryn bastalǵan túbegeıli ózgeristerdi tájirıbeli propagandıst Nıkonovtyń aýzymen aıtqyzyp otyr.
Osy arada artqa sheginis jasaǵan sarapshy bıylǵy jyldyń maýsymynda kúlli Reseı telearnalary taratqan «Rossıa. Kreml. Pýtın» baǵdarlamasyndaǵy Reseı prezıdentiniń atyshýly málimdemesin mysalǵa keltiredi.
Sol joly KSRO quramynan shyǵarda álimsaqtan orysqa tıesili aýmaqty qosaqtaı ketken memleketter týraly sóz qozǵaǵan Pýtın
«...KSRO-ǵa qalaı kirse, sol kúıinde shyǵýǵa tıis edi. Bular orys halqynyń «syı-sıapatyn» ózimen birge arqalaı ketti» degen.
Seıitmuratov sol sebepti Nıkonovtyń pikiri abaısyzda aıtyldy degenge senbeıdi. Kerisinshe, sodan týatyn kelesideı aspektilerge nazar aýdarypty.
Birinshiden, – deıdi ol. Nıkonov óz oıyn ataýynyń ózi aıǵaılap turǵan «Úlken saıasat» baǵdarlamasynda ortaǵa saldy.
Ekinshiden, osydan alty aı burynǵy Pýtınniń pikiri men Nıkonovtyń sózine deıingi aralyqta birtalaı oqıǵa boldy.
Máselen, Pýtınniń tartý-taralǵy týraly atyshýly málimdemesinen birneshe kún buryn Kreml úshin strategıalyq mańyzy bar «Knáz Vladımır» sýasty kreıseri synaqtan sátti ótti.
Seıitmuratov muny reseılik mass-media jarysa jazǵanyn aıtady.
«Pentagonǵa qarasty think tank corporation málimetine sáıkes, reseılik sýasty kemeleriniń sońǵy úlgisi Aq úıdiń degbirin qashyryp otyr. AQSH-ta «Knáz Vladımırmen» deńgeılese alar sýasty kemesi tek 2028 jyly paıda bolady.
1981 jyly qurastyrylǵan zymyrantasyǵysh eski sýasty kemelerin tolyq jańalaý 2031-ge deıin sozylyp ketýi múmkin» – deıdi ol.
Sarapshy osy arada myna bir detalǵa nazar aýdarǵan eken.
Nıkonovtyń málimdemesinen soń araǵa 5 kún salyp «Vladımır Monomah» sýasty kemesi Ohot teńizinde tórt birdeı «Býlava» balıstıkalyq zymyranyn synap kórgen. Buǵan deıin sýasty kemesi «Býlavanyń» eki zymyranyn ǵana shyǵarǵan.
Seıtmuratov osy oraıda amerıkalyq áskerı sarapshy Sebastán Roblınniń maqalasyn mysalǵa keltiredi.
Roblın óz zertteýinde: «Býlava? Iadrolyq soǵys bastalsa Reseı qarýly kúshteri órkenıet ataýlyny typ-tıpyl etedi. Kreml áskerı qýatyn arttyrýdy álige deıin jalǵastyrýda» deıdi.
Seıitmuratovtyń pikirinshe, munda bir úndestik bar. «Reseı syıǵa tartqan aýmaq» jaıynda aıtqan Kreml sol mezette alys-jaqyndaǵy oponentterine judyryǵyn bilep qoıýdy da umytpaıdy.
«Bylaısha aıtqanda, Reseı ulttyq múddesimen úılesetin, ýysynan shyǵarǵysy kelmeıtin aımaqty ázirden belgilep, geosaıasattaǵy qarsylastaryn qulaqqaǵys etýde. Bireý-mireý bul terıtorıaǵa tumsyq tyǵar bolsa, isiń bizben bolady degenge saıǵyzyp tur» – deıdi ol.
Kásipker osy arada Qazaqstan turǵyndary qalasa da, qalamasa da moıyndaýǵa májbúr bolatyn úsh jaıtty jipke tizipti.
Alǵashqysy, Qazaqstan Reseıden qashyp qutyla almaıdy. Qos gıganttyń ortasynda otyrǵanyn qabyldaýdan ózge joly joq.
Keıingisi, Reseı bıliginde Pýtın men sol sekildi paıymdaıtyn top otyr. Alda-jalda bulardyń bılikten taıýy neǵaıbyl.
Sońǵysy, Reseı bıliginde otyrǵandardyń dúnıetanymy alǵan bilimi, kórgen tálimi, Qyzyl ımperıadan qalǵan tarıhı muranyń negizinde qalyptasqan. Bulardan Qazaqstanǵa qatysty rıtorıkasy ózgerissiz qalady.
...
Sóı degen Seıitmuratov «Reseıdiń 2020 jylǵa deıingi qaýipsizdik strategıasy» deıtin osydan 11 jyl buryn ázirlengen saıası qujatty sholyp shyǵady.
Qujatta bylaı delingen:
- Reseıdiń ulttyq múddesi memlekettiń ishki qajettiligin qamtıdy.
- Reseımen shekaralas, odaqtas eldermen aradaǵy balans buzylǵan jaǵdaıda áskerı kúsh qoldaný problemany sheshýdiń jalǵyz joly.
- Syrtqy saıasattyń negizgi baǵdary TMD keńistigindegi eldermen etene baılanys ornatýǵa baǵyttalýy tıis. Reseı shekaralyq aımaqtaǵy ıntegrasıanyń áleýetin arttyra túsedi.
- Eýrazıalyq odaq ekonomıkalyq ıntegrasıanyń ıadrosyna aınalady.
- Kreml Batys pen AQSH-tyń áskerı ınfraqurylymynyń Reseı shekarasyna jaqyn ornalasýyna jol bermeıdi.
«Qujattyń óne-boıy Qazaqstanǵa qatysty joba-josparǵa tunyp tur. Demek, Nıkonovtyń málimdemesi kúni buryn ázirlengen júris. Kreml qazirden qamdanbasa erteń Qazaqstandy da ýystan shyǵaryp alamyz dep ýaıym jeıdi.
Olar Ýkraınadan aıyryldy. Taýly Qarabaqtaǵy soǵysta Ázirbaıjanǵa da sózi ótpeıtinin kórdik. Ázirbaıjan «eki el – bir ult» degen urannyń aıasynda Túrkıamen birigýi múmkin.
Týrasyn aıtqanda, Túrkıa Pýtındi kúndiz kúlkiden, túnde uıqydan aıyrýda. Túrki dúnıesin tutastyrý deıtin ıdeıamen qarýlanǵan túrikter kelesi kezekte Orta Azıaǵa kóz tigedi. Túrikterdiń Ázirbaıjan arqyly Kaspıı teńizine ótýi Reseıdiń áskerı ısteblıshmenti úshin tragedıa» – deıdi ol.
Seıitmuratovtyń paıymdaǵanyndaı Túrkıa men Ýkraınanyń áskerı kelisimshartqa qol qoıyp, qoıyn-qoltyqtasýy Kremlge aýyr tıgen.
«Al Aq úıdegi Baıdenniń Máskeýge jyly qabaq tanytpasy qazirden baıqalyp tur. Ol Obamanyń jolymen Kremldiń silikpesin shyǵarady» – deıdi sarapshy.
Ári qaraıǵy senarı qalaı órbimek?
Reseı odaqtastaryn otarlaýdyń jańa jolyn tabady, – deıdi Seıitmuratov. Ekonomıkalyq odaqtyń azdyq eterin ashyq aıtady. Buǵan aldymen Belarýsti kóndiredi. Ýaqyt óte kele Eýrazıalyq odaqty kúlli álemnen oqshaýlap, ózi sekildi kúı keshkizedi.
Nıkonovtyń Qazaqstanǵa qatysty aıyptaý, arandatýy aıaqtalmaıdy. Bul basy ǵana. Aqylǵa syımaıtyn «argýmenttiń» san túrine kýá bolamyz.
Ázirlegen Dýman BYQAI
