Túrkistan oblysynyń tehnologıalyq parkin damytyp, óńirdiń İT sektorynyń ózindik brendin qalyptastyrýǵa baǵyttalǵan jobalarǵa sońǵy jyldary kóp kóńil bóline bastady. Birinshiden bul úderis zaman kóshinen qalmaýǵa múmkindik berip, týrızmdi damytýǵa da septigin tıgizse, aımaq ekonomıkasyna da búdjetti únemdep, qarjyny tıimdi paıdalaný turǵysynan óte kerek dúnıe bolyp tur.
Qytaılyq İT kompanıa ókilderimen kezdesti
Osy rette oblys basshylyǵy sońǵy ýaqytta aımaqta halyqaralyq tehnoparq qurý máselesimen jáne sıfrlandyrýdyń ózge de jaıttaryn talqylaý maqsatynda kóptegen ınvestorlarmen kezdesip, ortaq jobalardy talqylaýdy jıiletti.
Oblys ákimi D.Satybaldy Qytaı Halyq Respýblıkasynyń IT-kompanıalarynyń ókilderimen halyqaralyq tehnopark qurý jóninde kelissózder júrgizdi.
Bul strategıalyq mańyzdy jobanyń óńirdiń ekonomıkalyq jáne ındýstrıalyq damýy úshin mańyzy óte zor. Joba elektronıkaǵa, kompúterlik tehnıkaǵa, elektr buıymdaryna, optıkalyq kabelderge, turmystyq tehnıkaǵa jáne elektr kólikterine jóndeý jáne tehnıkalyq qyzmet kórsetý obektilerin, sondaı-aq elektr kólikterin zarádtaý stansıalaryn qurýdy qamtıdy. Bul bizge Túrkistanda IT sektorynyń ózindik brendin qalyptastyrýǵa múmkindik beredi.
Sonymen qatar tehnoparkte ártúrli elektrondy jáne elektr jabdyqtaryna qyzmet kórsetý ortalyqtary, sondaı-aq personaldy oqytý jáne damytý ortalyqtary jumys istemek.
Tehnopark óndiris qýatyn arttyryp qana qoımaı, Túrkistan oblysyn tehnologıalyq ınovasıalar ortalyǵyna aınaldyrýǵa, sheteldik ınvestısıa tartýǵa jáne ekonomıkalyq kórsetkishterdi jaqsartýǵa septigin tıgizedi. Jańa jumys oryndary ashylyp, jergilikti turǵyndar úshin turaqty ekonomıkalyq múmkindikter ashylady.
Týrıserdi İT-park arqyly da tartýǵa bolady
Bul jobalardy júzege asyrý úshin jeke ınvestısıa tartylady Túrkistanda halyq sanynyń ósýine jáne qalanyń týrısik ortalyq retinde damýyna baılanysty birqatar mańyzdy jobalardy júzege asyrý josparlanýda.
Oblys ákimi D.Satybaldy arnaıy jıynda qurylysty bas josparǵa jáne birtutas arhıtektýralyq stılge sáıkes josparlaý qajettigin aıtty.
Sondaı-aq jasyl jelek kólemin ulǵaıtyp, bos jatqan jerlerdi tıimdi paıdalanýdy tapsyrdy.
«Túrkistannyń ózindik erekshe dızaıny men arhıtektýralyq stıli bolýy kerek. Árbir usynys muqıat qarastyrylyp, sáýletshilermen talqylaýdan keıin ǵana júzege asyrylýy kerek. Áleýmettik nysandar, demalys oryndary, saıabaqtar jáne basqa da ǵımarattar bir-birimen úılesim tabýy tıis», dedi D.Satybaldy.
Jıynda qalalyq mádenıet úıiniń qasbeti, qalaǵa kire beristegi turǵyn úı keshenderi, abattandyrý jobalary syndy 17 joba qaraldy. Sondaı-aq, esý kanalynyń janyndaǵy aýmaqty iri týrısik ortalyqqa aınaldyrý, akvapark pen qonaqúıler salý máseleleri de sóz boldy.
İT-park pen úzdiksiz bilim berý ortalyqtaryn salý boıynsha usynystar aıtyldy. Bul jobalardy júzege asyrý úshin jeke ınvestısıa tartylady.
Túrkistanda sıfrlyq ınjenerıa mektebi ashylýy múmkin
Túrkistan oblysynyń ákimi Darhan Satybaldynyń tapsyrmasy boıynsha Astanada Túrkistan oblysy ákimi apparatynyń basshysy Erkeǵalı Álimqulov AQSH-tyń Pensılvanıa shtatynan kelgen amerıkalyq EPAM Systems IT kompanıasynyń basqarma tóraǵasy Arkadıı Dobkınmen kezdesti.
Taraptar Túrkistan qalasynda tehnologıalyq jáne bilim berý ortalyǵyn, sondaı-aq EPAM Systems fılıalyn ashý máselesin talqylady. Kezdesý barysynda İT sektordy jetildirý boıynsha yntymaqtastyq, Túrkistan oblysy jáne ondaǵy bilim salasy boıynsha kelissózder júrgizildi.
Arkadıı Dobkın ERAM sıfrlyq ınjenerıa mektebiniń erekshelikteri men múmkindikterine toqtalyp, yntymaqtastyqqa nıet bildirdi.
«Qazaqstanǵa qosh keldińiz! Bizdiń kezdesýimiz EPAM Systems jáne Qazaqstan Respýblıkasynyń Túrkistan oblysy arasyndaǵy jańa jáne jemisti qarym-qatynastardyń bastaýy bolady dep senemin. Qazaqstan Respýblıkasynyń Prezıdenti Qasym-Jomart Toqaev Qazaqstan halqyna joldaýynda bilikti mamandardy daıarlaý arqyly Qazaqstandy IT-elge aınaldyrýdyń strategıalyq mańyzdylyǵyn atap ótti. Osy baǵytta Túrkistan oblysynda bilim sapasyn arttyrý baǵytynda belsendi jumystar júrgizilýde.
Túrkistan oblysy elimizdiń ońtústiginde ornalasqan. Oblystyń ákimshilik ortalyǵy – Túrkistan qalasy. Túrkistan – qazaq halqynyń tarıhynda ǵasyrlar boıy orasan zor ról atqarǵan Ortalyq Azıadaǵy eń kóne shaharlardyń biri.
Búgingi tańda Túrkistan oblysy bul murany saqtap qana qoımaı, belsendi túrde damytýda. Oblystaǵy mektepterde 522 myń oqýshy bilim alýda. Bizdiń oblys túlekterdiń sany boıynsha respýblıkada kósh bastap tur. Iaǵnı, ótken jyly oqý oryndaryn 32,6 myń túlek támamdady.
Túrkistan qalasynda eki halyqaralyq ýnıversıtet bar. Eki ýnıversıtet te ártúrli salalarda bilim beredi jáne aımaqtaǵy mańyzdy bilim berý ortalyqtary bolyp tabylady. Amerıkadaǵy IT salasyndaǵy eń myqty kompanıa Túrkistanda jumys istese eken dep tileımiz. Jastarymyz bilimdi, bilikti bolsa, naǵyz básekege qabiletti bolary sózsiz», deıdi Erkeǵalı Álimqulov.
Túrkistanda eki halyqaralyq ýnıversıtet bar. Atap aıtqanda, Qoja Ahmet Iasaýı atyndaǵy Halyqaralyq qazaq-túrik ýnıversıtetinde 8 myńǵa jýyq stýdent bilim alýda. Onyń ishinde 5782 azamat Túrkistan oblysynyń turǵyndary, 2211-i basqa qalalar men shet memleketterden kelgen azamattar.
Koreıalyq İT ýnıversıtetiniń fılıalyn ashý josparlanǵan
Halyqaralyq týrızm jáne qonaqjaılylyq ýnıversıtetinde 2980 stýdent bar. Onyń 1932-si Túrkistan oblysynyń turǵyndary bolsa, 1048-i basqa óńirlerden kelgen stýdentter. Túrkistan oblysynda bilim berý salasyna, onyń ishinde básekege qabiletti IT salasyna mamandar daıarlaýǵa kóp kóńil bólinýde.
Osyǵan oraı 2024 jyldyń naýryz aıynda Túrkistan oblysynyń delegasıasy Koreıa Respýblıkasyna jumys saparymen bardy. Sapar barysynda Túrkistan oblysynyń ákimi Darhan Satybaldy WOOSOONG bilim berý qorymen Túrkistan qalasynda İT ýnıversıtetiniń fılıalyn ashý jóninde kelissózder júrgizdi. Nátıjesinde maýsym aıynda WOOSOONG ýnıversıtetiniń delegasıasy Túrkistan oblysyna issaparmen keldi. WOOSOONG bilim berý qorynyń tóraǵasy Kım Song-kúnmen kezdesý barysynda Túrkistan oblysynyń ákimi Darhan Satybaldy arasynda Túrkistan qalasynda ýnıversıtet qurý týraly kelisimge qol qoıyldy. Qazir ýnıversıtet ǵımaraty kúrdeli jóndeýden ótip jatyr. Nysannyń qurylysyn aıaqtaý 2025 jylǵa josparlanǵan.
Aıta keteıik, EPAM Systems – 1993 jyly negizi qalanǵan belarýs tamyry bar amerıkandyq IT-kompanıa. Belarýs joǵary tehnologıalar parkiniń turǵyny tapsyrys boıynsha baǵdarlamalyq qamtamasyz etýdi shyǵarady jáne keńes berý qyzmetin kórsetedi. Kompanıanyń shtab-páteri Pensılvanıa shtatynyń Nútaýn qalasynda ornalasqan jáne 40-tan astam elde enshiles kompanıalary bar. Kompanıanyń jyldyq aınalymy 5,5 mıllıard AQSH dollaryn quraıdy.
JI jáne robototehnıka salasyndaǵy yntymaqtastyq
Túrkistan oblysynyń ákimi Darhan Satybaldy bastaǵan delegasıa Tatarstan Respýblıkasyna jumys sapary aıasynda Innopolıs qalasynda boldy. Aımaq basshysy Innopolıs qalasynyń ákimi Dmıtrıı Vandúkovpen jáne ýnıversıtet dırektorynyń orynbasary Eskendir Barıevpen kezdesip, zamanaýı bilim oshaǵymen tanysty.
Taraptar ǵylym men IT-tehnologıalardy damytý, jasandy ıntellekt jáne robototehnıka salasyndaǵy yntymaqtastyq jáne ınovasıalyq aýmaqtardy qurý boıynsha tájirıbe almasý máselelerin talqylady.
Innopolıs ýnıversıteti aqparattyq tehnologıalar men robototehnıka salasyndaǵy bilim berý men zertteýge mamandanǵan. Mundaǵy barlyq oqý baǵdarlamalary aǵylshyn tilinde júrgiziledi, al mamandyqtar aqparattyq tehnologıalarmen tyǵyz baılanysty.
Ýnıversıtet Reseıdegi 300 jetekshi IT kompanıalarymen biriktirilgen 17 zerthanasy men toǵyz damý ortalyǵy bar ǵylymı ortalyq bolyp otyr. Oqytý aǵylshyn tilinde júrgiziledi. Memleket basshysynyń Qazaqstannyń sıfrlyq tehnologıalardyń jahandyq ortalyǵy retindegi pozısıasyn nyǵaıtý jónindegi tapsyrmasyn oryndaý maqsatynda Túrkistan oblysynda İT salasyn damytý boıynsha belsendi jumystar júrgizilýde.
Tatarstan Respýblıkasyna jumys sapary aqparattyq tehnologıalar salasyndaǵy múmkindikterdi keńeıtý jolyndaǵy mańyzdy qadam boldy. Sapar barysynda oblysymyzdyń delegasıasy «Innopolıs» arnaıy ekonomıkalyq aımaǵymen tanysty. AEA jalpy aýdany 311 gektardy quraıdy. Munda aldyńǵy qatarly ınovasıalyq sheshimder ázirlenip, komersıalanady.
AEA-nyń negizgi nysany tehnopark keńseleri men damý ortalyqtary bar zamanaýı kópfýnksıonaldy keshen bolyp tabylady. Munda IT-kompanıalardyń damýyna barlyq qolaıly jaǵdaılar jasalǵan, iri reseılik jáne halyqaralyq IT-kompanıalar men jańa perspektıvalyq jobalar shoǵyrlanǵan. IT-startaptardy qurý jáne qoldaý ınovasıalyq jáne tehnologıalyq baǵytty yntalandyrýda mańyzdy ról atqarady.
Tatarstannyń tájirıbesimen tanysý úshin túrkistandyq delegattar Bashır Rameev atyndaǵy İT-parkke bardy. Saıabaqta kovorkıng alańy, sıfrlyq kitaphana, balalar tehnoparki, startap haby, kıberpark arenasy jáne t.b. bar. Innopolıs – Qazan qalalyq aglomerasıasynyń aýmaǵynda salynǵan zamanaýı qala. Onda Innopolıs ýnıversıteti jáne biregeı «Innopolıs» ekonomıkalyq aımaǵy bar. Máskeý mańyndaǵy Skolkovo jáne Novosıbırskidegi Kolsovomen qatar bul Reseıde İT-tehnologıalardy damytý maqsatynda ashylǵan ǵylymı-óndiristik aýmaqtardyń biri.
Túrkistan oblysynyń delegasıasy Tatarstandaǵy kásiporyndardy aralaıdy. Investorlarmen birqatar kelisimder jasalady dep kútilýde. IT salasy men aýyl sharýashylyǵyndaǵy ozyq tehnologıalar men jobalarǵa basymdyq beriledi.
Túrkistandaǵy «Kúltóbe qalashyǵy» parkine sıfrlyq tehnologıalar qoldanylady
Túrkistanda týrızmdi damytýǵa baǵyttalǵan «Kúltóbe qalashyǵy» ashyq aspan astyndaǵy zamanaýı arheologıalyq parkiniń qurylysy júrip jatyr. Mundaǵy jumystar áli jalǵasýda. Jýyrda jobanyń birinshi kezeńi aıaǵyna shyqqan bolatyn. Qalashyq «Áziret Sultan» memlekettik tarıhı-mádenı qoryq-murajaıynyń baǵynysyna kiredi. Al mundaǵy bar sharýa IýNESKO-nyń talaptary aıasynda atqyrylyp jatyr.
Túrkistan oblysynyń ákimi Darhan Satybaldy salaǵa jaýapty birqatar basqarmanyń basshylar men jobaǵa qyzyǵýshylyq tanytqan sheteldik kompanıa ókilderimen kezdesip, joǵaryda atalǵan jobanyń ekinshi kezeńin júzege asyrý talqylanǵan keńes ótkizdi. Jıynda sondaı-aq Kúltóbe qalashyǵy tóńireginen zamanaýı týrısik nysandar salýdyń jaı-japsary pysyqtaldy.
– Bul qalashyqqa kelgen saıahatshylar Qazaq halqynyń tarıhynan, mádenıetinen, qasıetti Túrkistan shaharynyń ótkeninen maǵlumat alatyndaı bolýy tıis. Bizdiń mańyzdy qundylyǵymyz – Qoja Ahmet Iasaýı kesenesimen úndesip, týrıser keletin orynǵa aınalýy kerek. Jan-jaqty zerttep, zerdelep baryp, jumysty júrgizemiz, – dedi Darhan Satybaldy.
Jobanyń jalǵasy retinde taǵy bir erekshe nysan salynbaq. Onda kelýshilerge 3D formatynyń jetistikteriniń kómegimen jáne zamanaýı sıfrlyq tehnologıalardy qoldaný arqyly ejelgi zamanǵa saıahat jasaýǵa múmkindikter qarastyrylady. Qazaqy oıý-órnektermen bezendirilgen nysan túnde jarqyrap, alystan «menmundalap» turatyn bolady.
Al aldaǵy ýaqytta arheologıalyq parktiń qonaqtary sıfrlyq tehnologıalar arqyly ejelgi zamanǵa vızýaldy saıahat jasap, nebir tamasha derekterge kýá bolmaq. Sondaı-aq sol tóńirekten tabylǵan arheologıalyq jádigerlerge qatysty da túrli derekter engizilip, qazaq mádenıeti men qolónerinen syr shertetin dúnıeler jurtshylyq nazaryna usynylmaq.
