Jıyndy ashqan ýnıversıtet rektory Takır Ospanuly Balyqbaev hakim Abaıdyń 175 jyldyǵy qazaq rýhanıatyn álemdik deńgeıge kótergen aıtýly mereıtoı bolǵanyn aıta kelip, Abaı esimin 85 jyldan beri bıik kóterip kel jatqan oqý ornynyń atalǵan mereıtoıǵa baılanysty atqarǵan jumystaryna toqtaldy.
Halyqaralyq TURKSOY uıymynyń bas hatshysy Dúısen Qaseıinov atalǵan uıymnyń qazaq oıshylynyń mereıtoıyna baılanysty júzege asyrǵan is-sharalary týraly sóz etti.
– Qazaqstannyń eń alǵashqy oqý orny, ulttyń uly aqyny Abaıdyń aty berilgen, qazaq aǵartýshylyǵynyń qarashańyraǵy Abaı atyndaǵy Qazaq Ulttyq pedagogıkalyq ýnıversıtetinde Sizdermen kezdeskenime asa qýanyshtymyn, – dedi D. Qaseıinov. – Ózderińizge belgili, 2020 jyly túrki áleminde úsh úlken mereıtoı qatar kelip, ony búkil álem halyqtary birigip atap ótti. Qazaqstan Respýblıkasynyń usynysymen Túrki áleminiń Uly ǵalymy Ál-Farabıdiń 1150 jyldyq mereıtoıy, Túrkıa Respýblıkasynyń usynysymen Júsip Balasaǵunnyń «Qutadǵý bilik» dastanynyń 950 jyldyǵy Halyqaralyq IýNESKO uıymynyń 2020 jyly atap ótiletin halyqaralyq mereıtoılar tizimine engizildi.
2019 jyly Qyrǵyzstannyń Osh qalasynda ótken TURKSOY-ǵa múshe memleketterdiń mádenıet salasy mınıstrleriniń 37-shi Turaqty keńesinde, qazaqtyń uly aqyny Abaı Qunanbaıulynyń týǵanyna 175 jyl tolýyna oraı, Halyqaralyq TURKSOY uıymy aıasynda 2020 jyldy «Túrki áleminde Abaı Qunanbaıuly jyly» dep jarıalaý týraly sheshim qabyldaǵan edi. Ataýly jyl aıasynda Halyqaralyq TURKSOY uıymy Abaı aqynnyń mereıtoıyna arnalyp álemdik arenada, túrki elderinde ótkizilgen iri jobalardyń negizgi uıymdastyrýshysy boldy.
Bizdiń uıymnyń ótken jylǵy eń alǵashqy sharalary da Abaı atamyzdy ulyqtaýdan bastaldy. Baqytymyzǵa qaraı, álemdik pandemıa bastalmaı turyp, jyldyń basynda «Abaı jylynyń» ashylý sharalaryn Túrkıada jáne Eýropa elderinde ótkizip úlgerdik. Eń qyzyǵy, Eýropa sahnalaryndaǵy Abaı ánderine arnalǵan konsertterimiz Bethovenniń 200 jyldyq mereıtoıymen sáıkes kelip, eýropalyq kórermen shyǵys oıshyly men batys kompozıtorynyń shyǵarmashylyǵyn salystyra tyńdaýǵa tamasha múmkindik aldy. Budan keıin de qazaqtyń bas aqyny týraly ondaǵan onlaın otyrystar men keremet konferensıalardyń talaıyn uıymdastyrýǵa uıytqy boldyq.
Al, Uly Daladan shyǵyp álemdik órkenıetke úles qosqan eń belgili tulǵalardyń biri, ataqty fılosof, uly ǵalym, órkenıet deńgeıindegi oıshyl Ábýnasyr ál-Farabı babamyzdyń mereıtoıy qurmetine Ankara ýnıversıtetinde ál-Farabı atynda úlken konferens-zaldy ashyp, soǵan oraı ǵalym eńbekteriniń kórmesi men halyqaralyq konferensıasyn uıymdastyrdyq. Sondaı-aq, Stambul ýnıversıtetiniń Ál-Farabı atyndaǵy ǵylymı ortalyǵynyń ǵalymdary ázirlegen Ál-Farabıdiń «Mýzyka týraly úlken kitabyn» baspaǵa daıyndadyq.
Túrkitildes halyqtardyń mádenıet salasyndaǵy tuńǵysh halyqaralyq uıymy TURKSOY-dyń basty maqsaty – túrki tekten týyp, adamzat aqyl-oıynyń damýyna atsalysqan,túbi bir týys elderdiń bárine ortaq osyndaı uly tulǵalardy ulyqtaý. Óıtkeni, tarıhta qıan sheti Qıyr Shyǵystan bastalyp, Batys Evropaǵa deıingi ulanǵaıyr aımaqta sansyz memleketter men ımperıalardyń qurýshysy bolǵan halyqtyń búgingi urpaǵy atalarynyń adamzat órkenıeti men mádenıetine, ǵylymy men ádebıetine de ólsheýsiz úles qosqanyn bilýi tıis.
Búgingi kezdesý Abaı Qunanbaıulynyń 175 jyldyq mereıtoıynyń qorytyndysy retinde ótkizilip otyr. Bul sharany ótkizý úshin Qazaqstandaǵy aqyn shyǵarmashylyǵyna arnalǵan is-sharalardyń negizgi uıymdastyrýshy bolǵandyqtan Abaı ýnıversıtetin arnaıy tańdap aldyq. Qazir Sizderdiń aldaryńyzda Halyqaralyq TURKSOY uıymy jarıalaǵan «Abaı» álbomynyń tusaýkeseri rásimin ótkizemiz.
Bul – bizdiń iri serıaly jobamyz. Jobanyń maqsaty - ádebı týyndyny qylqalam sheberiniń kózimen taný, jazýshynyń ádebı shyǵarmalaryn kórkemsýret, keskindeme óneri arqyly tanytý, sondaı-aq, tarıhı týyndylar men zamanaýı eńbekterdi bir álbomǵa biriktirý. Jınaqqa ótken ǵasyrdaǵy jáne qazirgi zamanǵy belgili otandyq qylqalam sheberleriniń Abaı shyǵarmalaryn oqı otyryp dúnıege ákelgen kórkemsýret týyndylary engizildi. «Abaı» jınaǵy –qazaqtyń uly aqyny Abaı Qunanbaıulynyń 175 jyldyq mereıtoıyna daıyndaǵan Halyqaralyq TURKSOY uıymynyń arnaıy syıy.
Sondaı-aq, osy ataýly jyldyń qorytyndysyna arnap bizdiń uıym «Halyqaralyq Abaı medalin» jáne Qurmet gramotasyn shyǵardy. Bul medal men gramota ult mádenıetiniń damýyna eńbek sińirgen tulǵalarǵa beriledi. Bıyl Abaı jylyna arnap akademıalyq basylym, tyń zertteýler, kitaptar men maqalalar daıyndaǵan ǵalymdar men osy ǵylymı shyǵarmashylyq jumystardy uıymdastyrǵan basshylardyń eńbegin eskerýge tyrystyq.
Bizge osyndaı sharany uıymdastyrýǵa múmkindik jasaǵan Abaı atyndaǵy Qazaq Ulttyq pedogogıkalyq ýnıversıtetiniń ujymyna, ýnıversıtet rektory Takır Ospanuly Balyqbaev myrzaǵa sheksiz alǵysymdy aıtamyn. – Osylaı degen D.Qaseıinov «Abaı» álbomyn kópshilikke tanystyryp, onyń lentasyn qıǵyzdy. Sondaı-aq ol Abaı shyǵarmalaryn nasıhattaýǵa úles qosqan azamattardy «Abaı» medalimen jáne arnaýly gramotalarmen marapattady.
Jıynda sóz alǵan Qazaqstan Jazýshyldar odaǵy Basqarmasynyń tóraǵasy Ulyqbek Esdáýlet qazaqtyń mádenıetin, ádebıetin, mýzykasyn túrki álemine tanytýǵa zor úles qosyp júrgen D.Qaseıinov basqaratyn TURKSOY uıymyna alǵys aıtty. J.Dádebaev, M.Myrzahmetuly, S.Qasqabasov jáne basqa da ǵalymdar Abaı eńbekterin túrki dúnıesine keńinen tanytyp otyrǵan TURKSOY uıymy men onyń bas hatshysy D.Qaseıinovtiń eńbegin erekshe atap ótti.
Jıynǵa qatysýshylar is-sharany uıymdastyrýǵa belsene atsalysqan N.Kelimbetov atyndaǵy Túrkitaný ortalyǵynyń dırektory Asqarjan Turǵymbaev pen Tárbıe departamentiniń basshylyǵyna alǵys aıtty.
Myrzahan Ahmetov, Abaı atyndaǵy QazUPÝ Qoǵammen baılanys bóliminiń bastyǵy.
