Alaıaqtar sý tasqyny jaǵdaıyn azamattardy aldaý úshin paıdalanýda
«Jeke sáıkestendirý nómirińizdi tólemderdiń bar-joǵyna tekserińiz»,
«Siltemege basyp, 3 mln teńgege deıin ótemaqy alyńyz,», «Memleketten tezirek járdemaqy alyńyz» - áleýmettik jelilerde qaskúnemder osyndaı syndy jalǵan aqparattar ornalastyryp, Qazaqstandyqtardyń derbes derekterin qolǵa túsirýge tyrysyp baǵýda.
Alaıaqtyqtyń bul túri jańa emes, alaıda soǵan qaramastan keıbir azamattar alaıaqtardyń aıla-sharǵylarynyń qurbany bolyp jatady. Fingramota.kz negizgi qaýipsizdik sharalaryn eske salady.
Sý tasqynynan zardap shekkenderge ótemaqy tólenip jatyr ma?
Memleket basshysynyń tapsyrmasy boıynsha sý tasqynynan zardap shekkender jergilikti atqarýshy organdardan, ıaǵnı ákimdikterden birjolǵy tólem alatyn bolady. Tólemder mólsheri ár óńirde keltirilgen materıaldyq zalaldy esepteý úshin qurylǵan arnaıy komısıalardyń sheshimi boıynsha jeke belgilenetin bolady.
Ol úshin sý tasqyny saldarynan aıyrylǵan múliktiń tizimderin, zalaldy rastaıtyn foto -, beınematerıaldardy, jyljymaıtyn múlik obektisin ıdentıfıkattaý qujattaryn jáne basqa da qujattardy qosa bere otyryp, ákimdikterge ótinishpen júginý qajet. Ótemaqy tóleý rásimi jóninde neǵurlym tolyq aqparatty tek jergilikti atqarýshy organdardan alýǵa bolady.
Qazaqstannyń barlyq azamattaryna bankterden jáne Eńbek mınıstrliginen «ótemaqy» tólenedi
Jalǵan habarlandyrýlardy barynsha shynaıy etip kórsetý úshin qylmyskerler qazaqstandyq bankter men memlekettik organdardyń ataýlaryn paıdalanady. Mysaly, sońǵy aptada Facebook, Instagram, Telegram áleýmettik jelilerinde QR Eńbek jáne áleýmettik qorǵaý mınıstrliginiń Halyq bankpen birlesip ótemaqy tóleıtini, sondaı-aq Qarjy mınıstrliginiń jańa qaýlysy shyqqany jóninde habarlamalar jarıalanýda. Vıjýalda uıymdardyń logotıpteri men brendbýk elementteri, sondaı-aq Qazaqstan Respýblıkasynyń eltańbasy paıdalanylady.
Alaıaqtar adamdardy jańylystyrý úshin ár jarnama postynyń astynda «Jedel tólem úshin raqmet», «Soma sol kúni túsedi», «Ótinimderdi shuǵyl berińiz» degen mátinimen bottar túsindermelerin ornalastyrady.
Alaıaqtardyń basty maqsaty – azamattardyń «Tolyq» nemese «Óz ótemaqymdy tekserý» degendi basyp, fıshıngtik siltemelerge ótýin májbúrleý. Odan keıin paıdalanýshy alaıaqtyq saıtqa tap bolady, ol saıtta aqsha alý úshin tirkeý usynylady. Al bul úshin JSN, banktik kartalardyń derektemeleri, SMS-habarlama sıaqty derbes derekter engizý qajet bolady.
Azamat bul talapty qalaı oryndaıdy, solaı olardyń derekteri avtomatty túrde alaıaqtardyń qolyna túsedi. Qaskúnemder óz qurbandarynyń shottaryndaǵy búkil aqsha qarajatyn alýy múmkin nemese «bógdege» kredıt resimdeýi múmkin. Sondaı-aq kúmándi saıttarǵa ótkennen keıin hakerlik shabýylǵa tap bolý táýekeli bar, ol paıdalanýshynyń qurylǵysyna shpıondyq baǵdarlamalar ornatýǵa negizdeledi. Alaıaqtar osy qosymsha arqyly onlaın-bankıngke jáne basqa da qupıa aqparatqa qol jetkize alady.
Ras-ótirigin atynan jalǵan aqparat taratqan uıymǵa júgine otyryp bilýge bolady. Mysaly eńbek jáne halyqty áleýmettik qorǵaý mınıstrligi feıkke habarlamada kórsetilgen silmete qaskúnemderdiń paıdalanýshynyń jeke derekterin alý tásili bolyp tabylady dep habarlap jedel den qoıdy. «Memlekettik qoldaýdyń tıesili sharalary týraly resmı aqparat 1414 nómirinen SMS-habarlamalar arqyly ǵana taratylady. Azamattardy resmı derekózderine ǵana senýge shaqyramyz», - dep atap ótti vedomstvo ókilderi resmı relızde.
Alaıaqtar kez-kelgen nómirlerdi, onyń ishinde tórt tańbaly nómirlerdi qoldan jasaı alatyndyǵyn este ustaǵan jón, sondyqtan uıymdardyń jedel jelileriniń nómirin tergen kezde eshqandaı jaǵdaıda SMS-habarlama arqyly jiberiletin nómir boıynsha qaıta qońyraý shalýǵa nemese siltemelerge ótýge bolmaıdy.
Taǵy qandaı qaýipsizdik erejelerin bilý kerek?
- Árqashan banktiń, memlekettik organdardyń resmı saıttarynan tólemder týraly aqparatty tekserip júrińiz.
- Ózińizdiń jeke jáne banktik derekterińizdi, ásirese kartanyń arǵy betindegi úsh sandy jáne onyń jaramdylyq merzimin jarıalamańyz.
- Aqsha týraly sóz qozǵaıtyn beıtanys adamdardyń qońyraýlary men habarlamalaryna senbeńiz.
- Kartańyzdyń 3D-Secure fýnksıasyn óshirmeńiz.
- Barlyq tranzaksıalardy kórip otyrý úshin mobıldi qosymshadaǵy SMS- jáne push-habarlamalardy qosyp qoıyńyz.
- Elektrondyq poshtaǵa jáne messendjerlerge jiberilgen qosa berilgen belgisiz faıldardy ashpańyz.
- Alaıaqtardyń saıttaryna ótýge múmkindik bermeıtin vırýsqa qarsy senimdi baǵdarlamany ornatý qajet.
- Aqshalaı qarajat tonalǵan jaǵdaıda, quqyq qorǵaý organdaryna ótinishpen júginińiz.
Ózińizge, jaqyndaryńyzǵa qamqorlyq jasańyz jáne qarjylyq saýattylyǵyńyzdy Fingramota.kz-pen birge arttyryńyz!
