Irvınniń pikirinshe elimizdiń qaıta qalpyna keletin (jańartylatyn) energıa kózderin paıdalanýdaǵy potensıaly mol. Bul sala ınvestısıaǵa sýsap otyr.
Elimizdiń qazirgi energo júıesi Keńes úkimetinen beri aıtarlyqtaı jańara qoımaǵan. Qazaqstan áli kúnge deıin kómir, gaz jáne munaıǵa táýeldi.
Sóı degen Jýlıa Irvın ekonomıkalyq daǵdarystan qutylýdyń jalǵyz joly - jańartylatyn energıa kózderine basymdyq berý dep sanaıdy.
"Qazaqstan ekologıalyq jaǵynan taza, qaıta qalpyna keletin qýat kózderiniń órisin keńeıtýge kúsh salýda. Kómirtekti ekonomıkadan bas tartyp, Batys elderiniń úrdisine ilesýge áreket etýde. 2030 jylǵa memlekettegi elektr energıasynyń 30 paıyzy jańartylatyn qýat kózinen alynatyn bolady, al 2050-ge deıin bul kórsetkish 50 paıyzǵa jetpek", – deıdi sarapshy.
Irvınniń atap ótkenindeı jańa energıa kózderin tilge tıek etkende gıdroenergetıka salasyna aıryqsha toqtalý qajet. Orta Azıanyń bul turǵydaǵy áleýeti óte-joǵary.
"Alaıda kópshilik ózenderdiń bastaýy negizinen Tájikstan men Qyrǵyzstanda shoǵyrlanǵannan keıin Qazaqstan sekildi elderge energıa kózderin izdestirýdi ártaraptandyrýǵa týra keledi. Keńes úkimeti qulaǵannan keıin Amýdarıa men Syrdarıa geosaıasat turǵysynan aımaqtaǵy qyzý talqylanatyn taqyrypqa aınaldy. Aımaqta bes memlekett te osy ózenderdiń gıdroenergetıkalyq múmkindigin barynsha paıdalanýǵa tyrysty", – deıdi sheteldik maman.
Sarapshynyń atap ótkenindeı Amýdarıa men Syrdarıaǵa qatysty ortaq saıasat bolmaǵandyqtan, bul Aral ózeniniń qurǵaýyna alyp kelgen. Qazaqstannyń gıdroenergetıkadaǵy áleýeti shekteýli bolǵandyqtan Qazaqstanǵa qaıta qalpyna keletin energıa kózderine arqa súıeýge týra keledi.
"Sizderge munaı men gazdan túsetin qarjyny kún jáne jel energıasynyń ınfraqurylymdaryn damytýǵa usynar edim. Qazaqstan jel energıasynyń potensıaly joıqyn. Kún energıasynyń ólshemi boıynsha aldyńǵy qatarda tursyzdar. Osynshalyqty múmkindigi bola, Qazaqstandaǵy kún men jel energıasynyń úlesi 1 paıyzǵa da jetpeıdi. Kóńil qýantar jaıt: 2018 jyldan beri eldegi kún jáne jel energıasynan alynatyn qýat kórsetkishi 75 paıyzǵa ósken", – deıdi Irvın.
Onyń aıtýynsha sheteldik ınvestorlar Qazaqstannyń jańartylatyn energıa kózderiniń bolashaǵy senedi.
Sarapshy bul rette elimizdegi osy salaǵa qarjy quıýǵa ázir kompanıalardyń atyn atap ótipti.
Bular: Eýropadaǵy qaıta qurý jáne damý banki, Eni Group jáne General Electric. Atalǵan almaýyt qurylymdardyń Qazaqstan jel energetıkasyna qazirdiń ózinde aýqymdy ınvestısıa quıýda.
Kún energetıkasymen baılanysty jobalardy - Siemens, Hevel Group, Eni Group, KB Enterprises sekildi kompanıalar qarjylandyryp jatyr.
Elimizdiń jel men kúnnen qýat alatyn jobalar boıynsha myqty áleýeti baryn ańdaǵan ınvestorlardyń qataryna tolyǵyp keledi,.
"İlgeride, atap ótken kompanıalardan bólek Qazaqstandaǵy "jasyl ekonomıkany" damytýǵa Azıa Damý banki, Azıadaǵy ınfraqurylymdyq ınvestısıalar banki, Qytaıdyń óndiristik komersıalyq banki, Horgos Jiuhe SilkBridge kompanıasy atsalysqysy keledi.
Qytaı kompanıalary eki jel stansıasy jáne bir kún stansıanyń qurylysyna qazirdiń ózinde qomaqty qarjy baǵyttaýǵa ázir otyr. Bul tarapta qytaılyq jáne Batys kompanıalary áripteser bolsa, Qazaqstandaǵy mundaı jobalardyń sany kúrt ósetin bolady", – deıdi sarapshy.
Alaıda durys jobalaý bolmaǵan jaǵdaıda Qazaqstannyń bul baǵyttaǵy josparlary iske aspaýy múmkin. Jýlıa Irvın aıtýynsha kún energıasynyń stansıalary erekshe kútimdi qajet etedi. Aýa raıynyń tym ystyq bolýy mundaı stansıalardy isten shyǵarýy múmkin. Mundaıdyń aldyn-alý úshin jylý kolektorlaryn qoldaný qajet.
"Mundaı qurylǵylar 400 gradýske deıin temperatýraǵa shydas beredi. AQSH-tyń kún energıasynyń potensıaly mol stansıalarynda dál osyndaı qurylǵylar qoldanylady. Aıtalyq, Arızona shtatynda kúndiz 42 gradýsqa deıin ystyq bolady. Meniń bilýim boıynsha Qazaqstannyń ońtústik óńirlerinde temperatýra 50 gradýsqa deıin jetedi. Qazaqstannyń ońtústik óńirlerinde kún energıasyn molynan óndirýge bolatyn múmkindik bar", – Jýlıa Irvın.
