QMDB bıtkoın (Bitcoin, BTC) – ortalyqsyzdandyrylǵan, tek qana dúnıejúzilik jelide júzege asatyn vırtýaldy valúta dep málimdeme jasady, dep habarlaıdy Dalanews.kz.
Bul júıeni álemdegi eshbir bank, agenttik nemese memlekettik organdar qadaǵalamaıdy ári ol esh jerde basylyp shyǵarylmaıdy. Bul valúta – «Bitcoin Mining» dep atalatyn proses, ıaǵnı matematıkalyq algorıtmderdi esepteýge arnalǵan baǵdarlamany qoldanatyn mıllıondaǵan kompúterdiń jumysy arqyly shyǵarylady.
Negizi ulttyq valútalar altyn nemese ishki ónim boıynsha qarastyrylady. Al bıtkoın eshqandaı dúnıemen qamtamasyz etilmegen. Kez kelgen adam kompúter arqyly óz aqshasynyń ortalyq bank júıesi bola alady. Sondaı-aq, dúnıejúzilik jeliniń árbir múshesi bul operasıalardy eshbir deldalsyz, eshkimniń qadaǵalaýynsyz júrgize alady.
- Sharıǵat boıynsha qandaı da bir aqsha negizge alynýy úshin memleket tarapynan shyǵarylýy kerek jáne onyń kepildigi men qorǵaýynda bolýy shart. Ábý Alı Hasan át-Taýsı:
«Ǵasyrlar boıy aqshany shyǵarý quqyǵy patshadan ózgege berilmegen» – dese, ıbn Haldýn ony bylaı túsindiredi:
«Ol – patshanyń asa qajetti mindettemeleriniń biri. Óıtkeni bul arqyly adamdar ózara mámile jasaǵanda aqshanyń jasandy nemese jasandy emestigin ajyratady».
Al bıtkoın eshbir ulttyq valútanyń sıpatyna kelmeıdi. Óıtkeni ol memlekettik organdardyń kepildigimen ári qarjylyq zańdarmen qorǵalmaǵan. Naqty aktıvteri joq, ortalyqtandyrylmaǵan vırtýaldy aqsha. Kez kelgen sátte onyń naryǵy kúrt ósýi nemese túsýi múmkin. Budan adamdar zıan shegedi. Sondyqtan bul valútamen shuǵyldaný adamnyń mal-dúnıesin aram jolmen jeýge ári onyń quqyqtaryn joıýǵa alyp barady;
- Saýda-sattyqtyń durys bolýy úshin satýshy men satyp alýshysy jáne aqsha men taýar belgili bolýy shart. Alaıda bıtkoında barlyq jaǵynan belgisizdik bar. Óıtkeni ol shıfrlaý prınsıpterine súıenedi ári is barysynda adamnyń derekteri týraly aqparat bolmaıdy.
Bıtkoınnyń prosesteri kóbine jasyryn júzege asady. Bul óz kezeginde sharıǵat tyıym salǵan aldaýǵa, alaıaqtyqqa soqtyrady. Alla Taǵala Quranda bylaı deıdi:
«Ýa, ıman keltirgender! Bir-birińniń mal-dúnıelerińdi aram jolmen jemeńder. Al ózara kelisip, rızashylyqpen jasaǵan saýda-sattyqtyń jóni bólek».
Paıǵambarymyz (oǵan Allanyń salaýaty men sálemi bolsyn) belgisizdik saýdasyna (ǵararǵa) tyıym salǵan.
Saýda-sattyqta zıanǵa jol berilmeıdi. Bıtkoın valúta nemese taýar retinde jaýapty taraptardyń baqylaýynan tys qalady. Bul eldiń ishki ekonomıkasyna keri áserin berip, qoǵamnyń turaqsyzdanýyna alyp barýy múmkin. Óıtkeni ol arqyly tyıym salynǵan saýdanyń taralýy, aqshanyń jymqyrylýy, destrýktıvti toptardyń qarajat aýdarymdary oryn alýy yqtımal. Al zıannyń aldyn alý kerek. Paıǵambarymyz (oǵan Allanyń salaýaty men sálemi bolsyn):
«Ózine de, ózgege de zıan tıgizýge bolmaıdy», – degen.
Osyǵan oraı, bıtkoın krıptavalútany aqsha dep negizge alatyndaı eshqandaı ulttyq valútalardyń sıpattary men sharttary joq. Oǵan qosa bul valútada (ǵısh) alaıaqtyq, belgisizdik, memleket pen jeke tulǵalarǵa zıan tıgizý qaýpi bar. Sondyqtan buǵan tyıym salynady.
Mysyr eliniń pátýa komıteti jáne Eýrazıa musylmandarynyń pátýa shyǵarý keńesi bıtkoınǵa tyıym salǵan.
«Bıtkoın» krıptovalútasy belgisizdik, alaıaqtyq jáne jeke tulǵalar men memleketke zıan keltiretindikten sharıǵat boıynsha paıdalanýǵa tyıym salynady.
