Jınalǵan jurtshylyqpen sálemdeskennen keıin Takır Ospanuly birden naqty iske, ıaǵnı ýnıversıtet kóleminde atqarylǵan jumystarǵa kóshti. Ýnıversıtet basshysynyń baıandamasyna qulaq túrgenimizde, elimizdegi pedagog mamandar daıarlaýda kóshbasshy oqý orny kóp jumystar atqarǵanyna kóz jetkizdik. Ýnıversıtet bilim salasyndaǵySapany qamtamasyz etý jónindegi Qazaqstan táýelsiz agenttiginiń Bas reıtıńinde «Bilim» baǵyty boıynsha (NKAOKO) pedagogıkalyq joǵary oqý oryndary arasynda 1-shi oryndy ıelenip, pedagogıkalyq mamandyqtarǵa arnalǵan 28 bilim berý baǵdarlamasy úzdik úshtikke engenin bildik. Sonymen birge, IT-bilimdi, qarjylyq saýattylyqty qalyptastyrýǵa, ultjandylyqty damytýǵa basa kóńil bólýdi basshylyqqa alǵan ýnıversıtet pedagogıkalyq mamandyqtarda bilim berý baǵdarlamalarynyń sapaly oryndalýyn qamtamasyz etý maqsatynda halyqaralyq jáne ulttyq akredıtasıa agenttikteriniń synynan súrinbeı ótipti.Ulttyń básekege qabilettiligi, eń aldymen onyń bilimimen anyqtalatynyn,al ol kezeginde pedagog mamandardy daıyndaýda sapaly jańa úrdistiń qajettigin baıqatatydyǵyn tilge tıek etken Takır Balyqbaev:
– Búgingi tańdaǵy eń úlken jetistik retinde bizdiń ýnıversıtet 2017 jyly alǵash ret álem ýnıversıtetteriniń TOP-500qataryna jáne QS World University Ranking reıtıńinde álemniń úzdik 491 ýnıversıtetiniń qataryna engenin atap ketýge bolady.EECA (Emerging Europe & Central Asia) arnaýly ranjırleýinde Eýropa men TMD-nyń 30 eliniń 200 aldyńǵy qatarly ýnıversıtetteri arasynda QazUPÝ 91-orynda.Álemniń 27566 ýnıversıtetteriniń Webometrics reıtıńinde – 8 958-shy orynda, Qazaqstan JOO arasynda 16 shy oryndy ıelendi.Ýnıversıtet Web of Science aqparattar bazasynda ımpakt-faktory bar maqalalar sany boıynsha respýblıkadaǵy pedagogıkalyq joǵary oqý oryndary arasynda birinshi oryn aldy. Ulttyq reıtıńiler boıynsha Abaı atyndaǵy QazUPÝ pedagogıkalyq joǵary oqý oryndary arasynda aldyńǵy orynda. Ýnıversıtettiń 130 oqý baǵdarlamasy, sonyń ishinde pedagogıkalyq baǵytta – 57 (bakalavrıat – 51 (23),magıstratýra – 52 (20), doktorantýra Ph.D. – 27(14), halyqaralyq jáne ulttyq akredıtasıadan ótkenin maqtanyshpen aıta alamyn. 2016 jyly ýnıversıtet ASIIN, ACQUIN, (Germanıa), NKAOKO (Qazaqstan) akkredıttik agenttiginiń pedagogıkalyq kadrlar daıyndaıtyn 33 bilim berý baǵdarlamasy boıynsha bilim berýdi júzege asyrdy (bakalavrıat – 17, magıstratýra – 16).2017-2018 oqý jylynda 10 oqý baǵdarlamasy akredıtasıadan ótýge daıyndyq ústinde.Sonymen birge, bolashaqta bakalavrıat pen magıstratýranyń pedagogıkalyq mamandyqtarynyń barlyq 43 bilim berý baǵdarlamasy menbilim baǵdarlamalaryn kezeń-kezeńmen akredıtasıadan ótkizýdi josparlap otyrmyz, – dedi.
Rektor bolashaq mamandarǵa bilim berý jáne ǵylymı jumystar júrgizý ýnıversıtettiń 7 ınstıtýtynda júzege asyrylatynyn alǵa tartty. Olar: Matematıka, fızıka jáne ınformatıka ınstıtýty; Pedagogıka jáne psıhologıa ınstıtýty; Fılologıa jáne kóptildi bilim berý ınstıtýty; Óner, mádenıet jáne sport ınstıtýty; Jaratylystaný jáne geografıa; Tarıh jáne quqyq; Sorbonna-Qazaqstan ınstıtýttary. Sonymen birge táýelsizdik jyldary Abaı atyndaǵy QazUPÝ erekshe mártebesi bar elimizdiń jetekshi pedagogıkalyq joǵary oqý orny retinde elimizde pedagogıkalyq kadrlardy daıyndaýdy oqý-ádistemelik jáne ǵylymı-ádistemelik qamtamasyz etý ortalyǵy bolyp qaıta qurylǵanyn aıta ketýimiz kerek. Osy rette 2015/16 oqý jylynda ýnıversıtette sheteldik áriptestermen birge daıyndalǵan pedagogıkalyq mamandyqtar boıynsha 23 jańa úlgidegi oqý baǵdarlamalaryn engizý jumystaryn bastaǵanyǵyn tilge tıek etsek oryndy. Óz kezeginde rektor kóptildi bilim berýge baǵyttalǵan mamandyqtar boıynsha aǵylshyn tilinde oqytýǵa arnalǵan oqý baǵdarlamasynyń qalaı damyp jatqanyna aıryqsha toqtalyp ótti.
– Kóptildi bilim berýge baǵyttalǵan Kembrıdj, Sasseks ýnıversıtetteri ǵalymdarymen jáne elimizdiń pedagogıkalyq JOO men mektep ustazdarymen birge fızıka, ınformatıka, hımıa, bıologıa mamandyqtaryna aǵylshyn tilinde oqytýǵa arnalǵan oqý baǵdarlamalary júzege asyryldy. Ýnıversıtettiń osy bilim berý baǵdarlamalaryna oqý-ádistemelik qamtamasyz etý úshin 19 oqýlyqtar aǵylshyn tilinde daıyndaldy. 2016-2017 oqý jylynda ýnıversıtette bakalavrıat, magıstratýra jáne doktorantýra boıynsha 13 mamandyq boıynsha aǵylshyn tilinde oqytý júrgizildi.
Pedagogıkalyq bilim berýdiń sapasyn arttyrý úshin «Bes ınstıtýsıonaldyq reformany júzege asyrý jónindegi «100 naqty qadam» ult jospary aıasynda jáne Bilim berý men ǵylymdy damytýdyń 2016-2019 jyldarǵa arnalǵan memlekettik baǵdarlamasyn oryndaý maqsatynda ýnıversıtetimiz «Úsh tildi bilim berýdi damytýdyń jol kartasy» josparyn júzege asyrýǵa kiristi.
«Sorbonna-Qazaqstan» ınstıtýty ǵylymı bilim berý jáne mádenıet salalaryndaǵy qazaq-fransýz áriptestigin onan ári nyǵaıtatyn altyn kópir. Ol 2014 jylǵy 6 jeltoqsanda Qazaqstan Respýblıkasynyń Prezıdenti Nursultan Nazarbaev pen Fransýz Respýblıkasynyń Prezıdenti Fransýa Ollandtyń tikeleı qoldaýymen ashylǵan oqý ordasy, bilim berý salasyndaǵy eki eldiń birlesken jobasynyń jarqyn dáleli. Bul – «Parıj qalasynyń Sorbonna» ýnıversıtetiniń álemdegi ekinshi jáne TMD elderi men Ortalyq Azıadaǵy tuńǵysh fılıaly.
Bul ınstıtýtta bilim berý bakalavrıat pen magıstratýranyń qosarlanǵan dıplom baǵdarlamasy boıynsha júzege asyrylýda. Abaı atyndaǵy QazUPÝ-dyń atalǵan halyqaralyq jobany júzege asyrýy Eýropalyq úlgidegi bilim alýyna jol ashty. Ótken 2015-2016 oqý jylynda «Sorbonna-Qazaqstan» ınstıtýty eń alǵashqy túlekterin ushyrdy. Munda «Menejment» jáne «Halyqaralyq qatynastar» mamandyqtarynyń 42 magıstri Abaı atyndaǵy QazUPÝ men «Parıj qalasynyń Sorbonna» ýnıversıtetiniń dıplomdaryn qatar alyp shyqty. 2017 oqý jylynda 22 maman dıplom aldy.Qazirgi ýaqytta 122 magıstrant jáne magıstranttar halyqaralyq quqyq, halyqaralyq qatynastar, menejment, marketıń salasynda óz qyzmetin jalǵastyrýda, – dedi rektor.
Alqaly basqosýda Takır Ospanuly shaǵyn jınaqy mektep, ondaǵy oqý-tárbıe jumysy, olarǵa pedagog-mamandar daıarlaýmáselesi týraly da aıtyp ótti.
– Bizdiń bilim baǵdarlamasyna qosar kelesi úlesimiz shaǵyn jınaqty mektepterge oqý-ádistemelik kómek kórsetý.Búginde respýblıkamyzdyń 15 shaǵyn jınaqty mektepterimen aqparattyq-kommýnıkasıalyq baılanys ornatylyp, olarǵa bizdiń profesorlar oqý-ádistemelik kómekter kórsetýde. Ýnıversıtet saıtynda «QR Shaǵyn jınaqty mektepter akademıasy» portaly jumys isteıdi.
Shaǵyn jınaqty mektepterge pedagogtardy daıyndaýǵa baǵyttalǵan qosarlanǵan mamandyqtardyńoqý baǵdarlamalary daıyndaldy.Ýnıversıtet bazasynda «Bilim» toby boıynsha Respýblıkalyq oqý-ádistemelik keńes jumys isteıdi, bıylǵy esep berý kezeńinde pedagogıkalyq mamandyqtarda eksperımenttik oqý baǵdarlamalaryn endirý tájirıbesi, aǵylshyn tilinde bilim berý baǵdarlamalaryn damytýdyń ózekti máseleleri talqylandy. Jańa mamandyqtar ashýdy josparlaǵanda búgingi tańda mańyzy zor mamandyqtardy ǵana tańdaımyz. Mysaly, osy oqý jylynda biz «Halyqaralyq quqyq», «Bilim berýdegi menejment» oqý baǵdarlamalaryn engizip otyrmyz. Bul baǵdarlamada tájirıbesi bar mektep, kolej ne ýnıversıtet jetekshilerin magısterlik deńgeıde oqytýdy josparlap otyrmyz.
Búginde básekege qabiletti, jańasha oılaıtyn, ózine de, qoǵamǵa da shyǵarmashylyq-jasampazdyq turǵydan talap qoıa biletin muǵalimder daıarlap shyǵarýdyń mańyzy zor. Bul baǵytta QazUPÝ aıryqsha eńbek etip keledi dese bolady. Ýnıversıtet basshysy búginde Abaı atyndaǵy oqý ornynda bilim alýshylardyń sany 6921 ekenin alǵa tartty. Onyń – 5619 bakalavrıatta, 1115 magıstratýrada, 187 doktorantýra Ph.D-de oqıtynyn aıta ketýimiz kerek. Qalaı desek te, elimizde ustaz bolyp, adam tárbıeleýdi tańdaǵan jastar eń aldymen osy QazUPÝ-di tańdaıtyny belegili. Bizdiń bul sózimizge bıylǵy jyly birinshi kýrsqa 2665 stýdent qabyldanyp, túskenderdiń sany ótken jylmen salystyrǵanda 15,2%-ǵa artqanyn, sonyń ishinde bilim granty - 2016 jylǵa qaraǵanda 22%-ǵa artqanynan baıqaýǵa bolady.
Ýnıversıtettiń profesor-oqytýshylarynyń biliktiligi men quzirettiligi oqý ornynyń pedagog mamandardy daıarlaý sapasymnn anyqtalatyny belgili. Esepti kezdesýde rektor osy máselege de erekshe toqtady.
– Profesor-oqytýshylar quramynyń jalpy sany 883 adam. Ǵylymı dárejesi men ataǵy bar POQ 526 adam, onyń: 157 ǵylym doktory, profesor, 369 ǵylym kandıdaty, dosent, onyń ishinde 25 PhD. ǵylym doktory, 121 ǵylym magıstri.Sondaı-aq, bizde 14 QR UǴA akademıkteri men korespondent-músheleri, 45 basqa da qoǵamdyq akademıalardyń akademıkteri, 19 shyǵarmashylyq odaqtardyń músheleri, 6 eńbek sińirgen jattyqtyrýshy, 12 sport sheberi jumys isteıdi.
2016/2017 oqý jylynda QR-nyń memlekettik nagradasymen 5 áriptesimiz, QR Bilim jáne ǵylym mınıstrliginiń nagradasymen 12 qyzmetker, Abaı atyndaǵy QazUPÝ – 158 adam marapattaldy,6 oqytýshyǵa «JOO-nyń ozat oqytýshysy» granty tapsyryldy Biz úzdik oqytýshylarymyzdy maqtan tutamyz.
Fızıka kafedrasynyń meńgerýshisi, KazNAEN korespondent-múshesi, fızıka-matematıka ǵylymdarynyń doktory, profesor K.B.Tlebaevtyń «Radıasıonno-termıcheskıe effekty v teplofızıcheskıh svoıstvah polımerov ı kompozıtov» monografıasy 2015 jyly Parıjdegi 35-shi Halyqaralyq kitap dúkeniniń annotırlengen katalogtary qataryna kirdi, 2017 jyly 50 eldiń tanymal ǵalymdary men muǵalimderdiń ózekti ǵylymı jumystary usynylǵan Londondaǵy kitap kórmesine qoıyldy. Bul – iri saıasatkerlerdiń, ǵalymdardyń jáne mádenıet qaıratkerleriniń, júz myńdaǵan qonaqtardyń nazaryn aýdaratyn ıntellektýaldy oqıǵa.
Zań ǵylymdarynyń doktory, memlekettik jáne azamattyq quqyqtyq pánder kafedrasynyń profesory Ermek Bóribaev bedeldi halyqaralyq uıymnyń jeke músheligi qurmetine ıe Qazaqstan men Ortalyq Azıadaǵy notarıýs mamandyǵynyń alǵashqy ókili, Halyqaralyq notarıýstar odaǵy tarıhyndaalǵash ret saılandy.
Kadrlar áleýetin kóterýde profesor-oqytýshylar quramynyń biliktiligin arttyrý mańyzdy.2016 jyly ártúrli baǵdarlamalar boıynsha196 oqytýshynemese ýnıversıtet oqytýshylarynyń jalpy sanynyń 25%-i «Órleý» biliktilik kóterý ortalyǵy» AQ men Nazarbaev ýnıversıtetinde, sonymen qatar, Qazaqstan Respýblıkasyndaǵy jáne sheteldik aldyńǵy qatarly ýnıversıtetterde biliktiligin kóterdi.
QR BjǴM-niń memlekettiń tapsyrysy boıynsha, aǵylshyn tiline tereńdetilgen bilim berý baǵytynda 52 oqytýshy biliktilik kýrsyn oqydy.POQ-tyń sapasyn arttyrý maqsatynda aǵylshyn tilin erkin meńgergen jas ǵalymdar men PhD doktorlardy ǵylymı-pedagogıkalyq qyzmetke tartý dástúri saqtalady.
Sol sebepti ýnıversıtet, birinshiden, respýblıkanyń pedagogıkalyq ınstıtýttary men aımaqtyq ýnıversıtetterine kadrlar daıyndaý men olardyń biliktiligin arttyrýdy damytýy qajet. Ol úshin biz mamandar daıyndaýdyń qurylymyn ózgertip, joǵary oqý ornynan keıingi bilim berýdi damytyp, úlesin arttyramyz.Bizdiń túpki maqsatymyz ýnıversıtette bilim alýshylardyń ishinde magıstranttar men doktoranttardyń úlesin 30 %-ǵa jetkizý. Bul álemniń jetekshi ýnıversıtetterindegi jaǵdaıǵa saı keledi, sebebi olarda magıstranttar men doktoranttar úlesi 30-70 paıyz (mysaly, Kembrıdj ýnıversıtetinde– 35%, Garvardta – 59%, Stenfordta – 64%).Ekinshiden, pedagogtardy daıyndaýdyń oqý baǵdarlamalarynyń qurylymy men mazmunyn sapaly jańartýdy jalǵastyrýymyz qajet.
Bitirýshilerdiń eńbek naryǵyndaǵy talaptary jáne jumys berýshilerdiń kásibı quzyrettilik deńgeıin qanaǵattandyrý dárejesi ýnıversıtettiń sapalyq tıimdiligin anyqtaıtyny málim.Stýdentterdiń oqý jetistikterin damytý bilim sapasynyń nysanaly ındıkatorlarynyń biri bolyp tabylatyny da esepti kezdesýde tıanaqty sóz boldy..
– Bilim sapasy men quzirettiligin keshendi testileýdiń (VOÝD) nátıjesi anyqtaıtyny belgili. 2016 oqý jylyndaǵy keshendi testileýge nátıjesi boıynsha pedagogıkalyq JOO arasynda 1-shi orynǵa ıe boldy. Keshendi testileýge (VOÝD) qatysqan 27 mamandyq boıynsha 562 stýdent qatysyp, ortasha 98 balǵa ıe bolǵanyn maqtanyshpen aıta alamyz.217 túlegimiz (14%) úzdik dıplomǵa ıe boldy.
Pedagogıkalyq mamandyqta oqyp júrgen stýdentterimiz úshin búkil oqý kezeńinde pedagogıkalyq praktıka úzdiksiz júrgiziledi. Stýdentterimiz óndiristik jáne pedagogıkalyq praktıka bazasymen tolyq qamtamasyz etilgen. Búgingi tańda biz praktıkalyq bazalarmen 170 kelisim-shart jasasyp otyrsaq, olardyń 147-i bilim berý mekemelerimen jasasqan kelisimder.Sonymen birge ýnıversıtettiń Qapshaǵaıda «Ustaz» dep atalatyn oqý-óndiristik kombınaty bar. Munda stýdentterdiń dalalyq praktıkasy, plenerleri ótkiziledi.Túlekterimizdi bıylǵy oqý jylynda jumyspen qamtýǵa 90,4% qol jetip otyr. Bul respýblıkalyq kórsetkishten edáýir joǵary.Ýnıversıtet túlekterdi tıimdi jumysqa ornalastyrý úshin jyl saıyn dástúrli «vakansıalar» jármeńkesinótkizip keledi.
«Túlekter – 2016» bos oryndar jármeńkesine 800 bakalavrıat túlekteri jáne 112 jumys berýshi qatysty, olar 1289 bos jumys ornyn usyndy, 669 rezúme aldy.
Bizdiń túlekterdiń jumys berýshileri Almaty qalasy men Almaty oblysynyń oqý mekemeleri ǵana emes, eldiń barlyq aımaqtary bolyp tabylady. Túlekterdiń jalpy sanynan Almatyda jumysqa ornalasqandary 27%, Almaty oblysynda – 49%, Ońtústik Qazaqstan oblysynda – 7%, Aqmola oblysynda – 5%. Elimizdiń basqa óńirlerinde ýnversıtettiń túlekteri 1 den 5 % -ǵa deıin jumyspen qamtyldy.Bakalavr túlekterdiń jumysqa ornalasýynyń jetkilikti joǵary deńgeıi «Dıplommen – aýylǵa» memlekettik baǵdarlamasynyń júzege asyrylýy arqyly qamtamasyz etiledi.
Dál qazirgi ýaqytta QazUPÝ Elbasynyń «Bolashaqqa baǵdar: rýhanı jańǵyrý» atty programmalyq maqalasynda aıtylǵan mindetter men jobalardy iske asyrýǵa baǵyttalǵan baǵdarlamamen jumys isteýde. Ýnıversıtet ustazdary men ǵalymdary osy strategıalyq baǵdarlamaǵa sáıkes naqty nátıjege josparlanǵan Jobalyq Ofıs negizindeqyzmet jasaýda. Takır Ospanuly muny erekshe yqylaspen tilge tıek ete ketti.
Qazaq tilin latyn álipbıine kóshýine baılanysty respýblıkamyzdaǵy pedagog mamandardy daıarlaýǵa arnalǵan bilim berý baǵdarlamalarynyń mazmuny jańartylatyn bolady. Elbasynyń osy aýqymdy jobasy bilimniń jańa mazmunyn anyqtap, jańa oqý baǵdarlamalary men oqýlyqtardy jasaýǵa baǵyttaıdy.Qazaq tilin latyn álipbıine kóshirýde Abaı atyndaǵy QazUPÝ pedagogıkalyq bilim berýdiń aldyńǵy qatarly ortalyǵy retinde ǵylymı-teorıalyq jáne ǵylymı-ádistemelik qoldaýymen qamtamasyz etedi. Ýnıversıtet profesorlary mektep jáne JOO oqýlyqtarynyń basym kópshiliginiń avtorlary bolyp tabylatynyn oıǵa alsaq, ýnıversıtet ǵalymdarynyń aldynda orta mektep oqýlyqtarynyń jańa qurylymy men mazmunyn anyqtaý mindeti tur. Bul máseleni sheshý úshin biz álemniń úzdik bilim berý júıeleriniń (Ońtústik Koreıa, Japonıa, Sıngapýr, Fınlándıa) jáne álemdegi jetekshi baspalardyń (Pearson, Longman, Macmillan) tájirıbesi men oqýlyqtaryn taldaý jasaýdy josparlap otyrmyz.
Sondaı-aq, Abaı atyndaǵy Qazaq ulttyq pedagogıkalyq ýnıversıteti óz bolashaǵyn zertteý ýnıversıteti retinde damytý baǵdaryn qolǵa alýda.Ýnıversıtette ǵylymı zertteýlerdiń basym baǵyttary anyqtalǵan: Memleket basshysynyń«Bolashaqqa baǵdar: rýhanı jańǵyrý» maqalasynda kórsetilgen «Máńgilik el» patrıottyq ıdeıasynyń rýhanı-adamgershilik qundylyqtaryn nyǵaıtý, úshtildi bilim berý, qazaq tilin latyn álipbıine kóshirýge baılanysty Qazaqstan Respýblıkasynyń bilim berý júıesiniń mindetteri, «Sandyq Qazaqstan» jáne aqparattyq-kompúterlik 3D-tehnologıalar negizinde jańa bilim resýrstary jáne t.b.
2016 jyly QR BjǴM-niń irgeli zertteý taqyryptaryn grantpen qarjylandyrý boıynsha – 13 joba jasaldy.
Ýnıversıtettiń ǵalym-pedagogtary 2016 jyly qurastyrylǵan QR memlekettik Standartyna saı qazaq jáne orys tilderinde 190 pán boıynsha joǵary jáne joǵary oqý ornynan keıingi bilim baǵdarlamasy boıynsha 16 pedagogıkalyq mamandyq boıynsha tıptik baǵdarlama jasady. Onyń ishinde156 – bakalavrıat pánderi boıynsha; 32 pán magıstratýra boıynsha; 2 pán Ph.D. doktorantýra boıynsha.Orta mektepke arnalǵan 229 oqýlyq pen oqý quraldary, joǵary oqý oryndaryna arnalǵan 17 oqýlyq jáne 153 oqý-ádistemelik quraldar jaryq kórdi.
Ǵylymı zertteý nátıjelerin endirý qanaǵattanarlyq deńgeıde júzege asýda. 2016 jyly oqý pánderine ǵylymı nemese ádistemelikterdi qoldaný týraly 148 akti jasalǵan. Oqý úderisine 33 monografıa, 71 oqý quraly, joǵary oqý ornyna arnalǵan 2 oqýlyq, orta mektepke arnalǵan 29 oqýlyq, jaryq kórdi.
Jalpy alǵanda ýnıversıtet oqytýshylary 2016 jyly 4199 ǵylymı jumysty jarıalady, sonyń ishinde: 76 monografıa, shet eldik baspada10 monografıa shyqty; 128 ǵylymı maqala Thomson Reuters (14), Scopus (114) ımpakt-faktorly shet eldik jýrnaldarda basyldy.
Memleket basshysy Nursultan Nazarbaevtyń «Bes ınstıtýsıonaldyq reformany júzege asyrý jónindegi 100 naqty qadam» ult josparynda qoıylǵan mindetter negizinde ýnıversıtet ǵalymdary «Máńgilik El» ulttyq ıdeıasyn júzege asyrý tujyrymdamasyn, «Máńgilik El» oqý kýrsynyń baǵdarlamasyn qazaq jáne orys tilderinde daıyndady.
2017 jyldyń 26 qańtarynda Abaı atyndaǵy QazUPÝ-da Fransıanyń Syrtqy ister mınıstrligi men Fransıa Elshiliginiń qoldaýymen uıymdastyrylǵan «Ideıalar túni – bir álem» aýqymdy halyqaralyq ǵylymı-mádenı sharasy Fransıanyń Qazaqstandaǵy Tótenshe jáne Ókiletti Elshisi Fransısa Eten myrzanyń, Fransıadaǵy Qazaqstan Respýblıkasynyń Bas konsýly Patrık Renardyń, Qazaqstandaǵy Fransıa Elshiliginiń Keńesshisi Gııom Kasperskııdiń, aqyn, qoǵam qaıratkeri Oljas Súleımenovtyń qatysýymen ótti.Bul is-sharaǵa 500-den astam qonaqtar qatysyp, búkil álem boıynsha bir ýaqytta onlaın-translásıajasaldy. Sorbonna-Qazaqstan Instıtýtynyń túlekteri pikirtalasqa belsendi qatysyp, qonaqtarynyń suraqtaryna jaýap berdi. 2017 jyly «Ideıalar túni» taqyryby halyq ómirindegi til men mádenıettiń róli týraly oı órbitti.
Bilim alýshylardyń ǵylymı zertteý jumysykadrlardy daıarlaý sapasyn joǵarylatýdyń, sonymen qatar, bilim berýdiń ǵylymı-bilimdik paradıgmasyn júzege asyrýdyń mańyzdy quraly bolyp tabylady. «Máńgilik El ulttyq ıdeıasy, Qazaqstan Respýblıkasy joǵary bilim berýdiń júıe qurastyrýshy faktory retinde: máseleleri jáne ony júzege asyrý joldary» halyqaralyq ǵylymı-praktıkalyq konferensıa, «Qazaqstan Respýblıkasy pedagogıkalyq bilim berýdi júıeli jańartý: problemalary, sheshý joldary» halyqaralyq ǵylymı-praktıkalyq konferensıa, QR BǴM bastamasymen uıymdastyrylǵan «Júsip Balasaǵun: adamgershilik pedagogıkasynyń qaınar kózi jáne zamanaýılyq, kórnekti túrki oıshyly J.Balasaǵunnnyń 1000-jyldyq qurmetine oraı halyqaralyq dóńgelek ústeldiń uıymdastyrylýy osy aıtqanymyzǵa dálel.2016 jyly164 bilim alýshy olımpıada jáne baıqaýlardyń jeńimpazdary boldy, onyń ishinde 10 – halyqaralyq, 154 –respýblıkalyq dárejedegi baıqaýlardyń jeńimpazy atandy.
Jańa bilim berýdiń ǵylymı jáne ǵylymı-pedagogıkalyq kadrlaryntıimdi daıyndaý úshin ýnıversıtet bilim men ǵylymdy biriktirýdiń ınovasıalyq sheteldik tájirıbeni keńinen qoldanatynyn atap ótý kerek.
– Osy rette 2016 jyly 595 magıstrant jáne 23 doktorant Eýropa, Amerıka, Azıanyń Ońtústik-SHyǵysynyń ǵylymı ortalyqtary men ýnıversıtetterinde ǵylymı taǵylymdamadan ótti.Doktoranttardyń337, magıstranttardyń622maqalasy shet eldik jáne otandyq jýrnaldarda, halyqaralyq jáne respýblıkalyq konferensıalarda jarıalandy, sonyń ishinde 56 maqala – Thomson Reuters, Scopus, RINS aqparattyq bazasyna enetin ǵylymı jýrnaldarynda jaryq kórdi.
Ýnıversıtete Ph.D. fılosofıa doktory dısertasıasyn qorǵaý jónindegi «Bilim» (Gýmanıtarlyq ǵylymdar), (Jaratylystaný ǵylymdary) jáne (Pedagogıkalyq ǵylymdar) baǵyttary boıynsha úsh keńes jumys isteıdi. Ýnıversıtettegi ǵylymı – zertteý jumystaryn jandandyrý maqsatynda oqý orny kelesi jumystardy qolǵa alýdy josparlap otyr:ǵalymdardyń ǵylymı-zertteý jumystarymen aınalysýyna múmkindik jasaý. Ol úshin ǵalymdardyń Mınıstrlik jáne basqa jaqtardan ǵylymı zertteý granttaryn nemese basqa jobalardy jeńýine qoldaý kórsetý. Ǵylymı zertteýdi jobalyq qarjylaý prınsıpine kóshirý; Ýnıversıtet búdjetindegi ǵylymı-zertteýge arnalǵan qarjy kólemin arttyryp, aldaǵy 3 jylda keminde eki-úsh ese kóterý; ǵalymdardyń jetekshi jýrnaldarda maqala jarıalanýyna yntalandyrý júıesin engizý;ǵylym men ınovasıalyq parktiń qyzmetin qaıta uıymdastyrý; álemniń jetekshi ǵalymdary men ortalyqtarymen birlesken zertteýlerdi yntalandyrý; pedagogıkalyq tehnologıalar ortalyǵyn, mamandandyrylǵan pedagogıkalyq zerthanalardy qurý.
Oqý orny qyzmetinde halyqaralyq yntymaqtastyq mańyzdy oryn alady.Búgingi tańda Abaı atyndaǵy ýnıversıtet 11 halyqaralyq uıymdarǵa,asosıasıalarǵa múshe. Álemniń 36 memleketindegi sheteldik ýnıversıtettermen birlesken jumystar boıynsha 180 kelisimshart, memorandým, kelisim jasalǵan, onyń ishinde 20 kelisimshart TOP-500 álemdik ýnıversıtetterdiń kelisimindegi Akademıalyq reıtıńtegi ýnıversıtettermen jasalǵan. (The Academic Ranking of World Universities, ARWU).Batys jáne Shyǵys Eýropanyń 16 memleketimen kelisim-shart negizinde jumys jasaýda eken.
2016 jyldyń maýsymynda Kembrıdj jáne Sasseks Ulybrıtanıa ýnıversıtetterimen eki kelisimshartqa qol qoıyldy. Bul álem ýnıversıtetteriniń ǵylym jáne bilim berý salasynda Abaı atyndaǵy KazUPÝ-men yntymaqtastyq ornatýǵa múddeli ekendigin bildiredi.QazUPÝ Franko fondy ýnıversıtetter Asosıasıasyna endi (AUF). Bul múshelik álemdegi frankofonıany taratý jáne jarnamalaýǵa yqpal etetin ǵylymı jobalardy qarjylandyrý baıqaýlaryna qatysýǵa múmkindik beredi.Bolon prosesi parametrleri aıasynda Akademıalyq utqyrlyq úrdisin damytýǵa ýnıversıtet erekshe mán beretinin aıtyp ótsek artyq emes. Stýdentterdiń syrtqy akademıalyq utqyrlyq baǵdarlamasy boıynsha bilim alýyna, ýnıversıtet magıstranttardyń shet elde oqýyn jáne ǵylymı-zertteý praktıkasyn uıymdastyrý jumystaryn qolǵa alǵan.Ýnıversıtet halyqaralyq kelisimder aıasynda balamaly ózara almasý arqyly oqytýshylar men stýdentterdiń akademıalyq utqyrlyǵyna seriktes-joǵary oqý oryndarymen jáne QR BǴM Bolon úderisi ortalyǵynyń usynǵan múmkindikterdi paıdalaný arqyly, sondaı-aq, Erasmus + jobasy, shet memleketter úkimetteri usynǵan basqa da jobalar arqyly yqpal etedi.
– Halyqaralyq reıtıńterde negizgi komponentterdiń biri – ınternasıonaldandyrý. Sol sebepti biz sheteldik stýdentter men ustazdardy oqý jáne jumysqa qamtýdy kóbeıtýimiz qajet.2016/2017 oqý jylynda ýnıversıtette 230 sheteldik stýdent (3,5%) oqydy. Olar Qytaı, Koreıa, Aýǵanstan, Túrkıa, Reseı, Mońǵolıa, Ózbekstan jáne t.b. elderden keldi. Alda olardyń úlesin 5-7 paıyzǵa deıin arttyrýdy josparlap otyrmyz.Qazaqstan Respýblıkasy Bilim jáne ǵylym mınıstrliginiń «Ortalyq Azıadaǵy bilim berý ortalyǵyn damytý jáne ǵylymdy jańǵyrtý» bastamasy aıasynda ýnıversıtette marketıńtik naýqandar negizinde Ortalyq Azıa, Mońǵolıa, Qytaı jáne basqa elderdiń sheteldik stýdentterin tartý josparlanýda.
Bizdiń ýnıversıtetimizde bilim berýdiń bedeli jáne tartymdylyǵy, onyń ishinde bilim berý baǵdarlamalarynyń ózektiligi, bilim berý qyzmetteriniń sapasyn qamtamasyz etý baǵdarynda bilim berý qyzmetteriniń sapasy, qolaıly áleýmettik-mádenı jáne turmystyq jaǵdaılary qarastyrylyp, bul baǵytta aǵylshyn tilinde qosarlanǵan bilim berý men bilim berý baǵdarlamalaryn jasaımyz.
Bizdiń stýdentter jańa dostar tabýǵa, sheteldik joǵary oqý oryndarynda bilim berý júıesimen tanysýǵa úlken yntaly ekendikterin kórsetti.Akademıalyq utqyrlyq baǵdarlamasy aıasynda 51 bilim alýshy onyń ishinde, 28 stýdentimiz, 23 magıstrantymyz semestirlik oqý kýrsynan ótti.
Biz Lıtvanyń joǵary oqý oryndarymen tyǵyz yntymaqtastyq úshin erekshe alǵysymyzdybildiremiz.Birneshe jyl boıy biz Lıtva Edýard ýnıversıtetine, Vılnús ýnıversıtetine, Kaýnas tehnıkalyq ýnıversıtetine, Mıkolas Romerıas ýnıversıtetine oqýǵa jiberdik. Bizdiń stýdentterimiz Pomeran akademıasynda (Polsha), Parıjdegi Cite jáne Perpignan Via Domitia (Fransıa), Sýkýba ýnıversıteti (Japonıa), Gazı ýnıversıteti jáne Erzındjan ýnıversıteti (Túrkıa), Lanjoý ýnıversıteti, İLE pedagogıkalyq ýnıversıtetinderinen(KNR) bilim aldy.
Qazaqtyń uly oıshyly danyshpan Abaıdyń muralaryn nasıhattaý, ony ulyqtaý Abaı atyndaǵy Qazaq ulttyq pedagogıkalyq ýnıversıtetiniń abyroıly boryshy ekenin jaqsy bilesizder.
Osy maqsatpen biz, ıaǵnı Abaı atyndaǵy Qazaq ulttyq pedagogıkalyq ýnıversıtetiniń basshylyǵy, óz ynta-yqylasymyzben ózimiz áriptestik ornatyp otyrǵan sheteldik ýnıversıtetterde Abaı ortalyqtaryn ashýdy jón sanap, búginge deıin búdjetten tys qarjy esebinen Qytaı, Vetnam, Túrkıa ýnıversıtetterinde Abaı atyndaǵy 4 halyqaralyq bilim berý ortalyqtaryn ashtyq.
Hanoı pedagogıkalyq ýnıversıtetimen birge 2018 jyly Abaı atyndaǵy QazUPÝ-dyń 90-jyldyǵyna arnalǵan «Hanoı ulttyq bilim berý ýnıversıtetiniń ǵylymı jýrnaly» jaryqqa shyǵady.Mádenı-bilim berý ortalyqtarynyń qyzmeti – Qazaqstan tarıhy men mádenıeti, eltaný tárizdi ártúrli semınarlar ótkizý arqyly Abaı muralaryn tanymal etý.Abaı ortalyqtary halyqaralyq bilim men ǵylym keńistigin ıntegrasıalaýǵa, Abaı atyndaǵy QazUPÝ-dyń sheteldegi saıası ımıjin kóterýge qyzmet atqarady.
Tárbıe jumysynyń basymdyqtary qazaqstandyq patrıotızmdi qalyptastyrý, lańkestikke jáne dinı ekstremızmge qarsy ıdeologıalyq jumystar, qylmystyń aldyn-alý jáne jemqorlyqqa nóldik tózimdilikti qalyptastyrý, salaýatty ómir saltyn qalyptastyrý maqsattaryn iske asyrýǵa yqpal etedi.
Tárbıelik jumys Qazaqstan Respýblıkasy Tuńǵysh Prezıdentiniń Qory, «Jas Otan» jastar qanaty, Ýnıversıada-2017 basqarmasy, G38 jastar uıymy, «Eki qanat» Ǵylymı Ónidiristik birlestigi, «Janashyr» ortalyǵy, «Jiger» qaıyrymdylyq qory, «Volonterlar lıgasy», Almaty qalasyndaǵy «Bolashaq» debat ortalyǵy, «Jaıdarman» lıgasy syndy uıymdarmen tyǵyz yntymaqtastyqta júrgiziledi.
Áleýmettik-mádenı saıasat ıntellektýaldy, rýhanı, adamgershilik jáne fızıkalyq damýǵa negizdelgen jastar bastamalaryn qoldaýǵa baǵyttalǵan.Ultaralyq beıbitshilik pen kelisim ahýalyn qalyptastyrý úshin ýnıversıtette 44 stýdenttik uıym, 13 úıirme, 2 shyǵarmashylyq birlestik, 3 jasaq jáne túrli ulttyń 37 bilim alýshylarynan quralǵan «Birlik» atty stýdenttik assambleıa jumys istep keledi.
Eseptik kezeńde ýnıversıtetishilik 60 sporttyq is-shara uıymdastyrylǵan. Ýnıversıtettiń sportshylary 20 ýnıversıtetishilik, 5 aýdandyq, 18 qalalyq, 1 halyqaralyq ártúrli sporttyq jarystarǵa qatysyp, jaqsy nátıjeler kórsetti. Mysaly,«Dene tárbıesi jáne sport» mamandyǵynyń 2 kýrs stýdenti Barah Meırambek «Stýdenttik Barysy-2016» qazaqsha kúresten respýblıkalyq týrnırdiń jeńimpazy atanyp, 28-shi Búkilálemdik qysqy ýnıversıada - 2017» alaý ustaýshy quqyǵyna ıe bolsa, 4 kýrs stýdenti Lazzat MynjasarovaQazaqstan ulttyq hokeı komandasynyń quramynda Dúnıejúzilik qysqy Ýnıversıadaǵa qatysty.
Volonter retinde bizdiń 70 stýdent 28-shi Búkilálemdik qysqy Ýnıversıadaǵa qatyssa, 20 stýdentimiz EKSPO-2017 halyqaralyq kórmesine jiberildi.
Stýdentter arasynda keńestik-úılestirý qyzmetin kórsetý úshin Psıhologıalyq qyzmet kórsetý kabıneti jumys isteıdi, senim telefony bar.
Ýnıversıtettiń damýynyń mańyzdy basymdyqtarynyń biri basqarý tıimdiligi men ınfraqurylymdy damytý bolyp tabylady. Sonymen birge bilim naryǵyndaǵy básekelestik talabyna saı keletin, bilim alýshylardy qyzyqtyratyn qosymsha qundylyqtardy qamtı biletin Sandyq (Sıfrlyq) ýnıversıtet bolýy qajet.
– Abaı atyndaǵy QazUPÝdamýdyń jańa tendensıalarynasaı barlyq qyzmetin sıfrlyq tehnologıalar negizinde júrgizip,ýnıversıtettiń qurylymdyq bólimsheleri arasynda biryńǵaı aqparattyq keńistik qurýǵa, sandyq kitaphana jáne sandyq kampýs, qashyqtyqtan oqytýdy jáne onlaın oqytý jumystaryn iske asyrýdy, sondaı-aq oqytýshylarǵa ǵylymı-ádistemelik qoldaýdy júzege asyrmaqshy.Sandyq ınovasıa is-áreketteri: sandyq marketıń, bilimdi jáne zertteý jobalaryn basqarý, satyp alýdy basqarý, talapkerler men stýdenttermen qarym-qatynasty ıaǵnı, ýnıversıtettiń ishki jumys túrleriniń tıimdiligin arttyrady. Alǵa qoıylǵan maqsattar men mindetterge jetý úshin menejmenttiń stıli, prınsıpteri men jalpy basqarý júıesin sapaly ózgertý qajet.
Strategıalyq basqarý salasynda ýnıversıtetti tıimdi basqarý Abaı atyndaǵy QazUPÝ Strategıasynyń orta merzimdi bolashaǵyna mindetterin, maqsatty kórsetkishterin jáne tikeleı nátıjeleriniń kórsetkishterinnaqtylap alýdy qajet etedi. Osyǵan oraı operasıalyq menejment salasynda QazUPÝ júıesinde «Qyzmetti baǵalaý krıterıılerin»(QBK) ázirlep, bekitip, ÁBQ(Ákimshilik basqarý qyzmetkerleri) úshin tıimdi kelisimsharttardy júzege asyryp, qyzmetkerlerdi damytý boıynsha sharalar qabyldaý josparlanyp otyr eken. Qarjylyq menejment salasynda ýnıversıtet búdjet júıesin jetildirýge nıetti eken.
Ýnıversıtet bilim berý qyzmetterin usyný múmkindigin qamtamasyz ete alatyn materıaldyq-qarjy aktıvterimen qamtamasyz etilgen. Materıaldyq-tehnıkalyq baza oqý úderisine qajetti kompúterlik jáne orgtehnıkalyq oqý materıaldaryna qajetti ınfraqurylym júıesimen qamtylǵan.
Bilim berý úderisi 15 oqý korpýsynda jalpy aýmaǵy 54 myń sharshy metrdi quraıtyn(24 kompúterlik synypta, 15 lıngofon kabınetinde, 45 oqý jáne ǵylymı zerthanalarda, 44 sheberhanalarda, 38 ınteraktıvti dárishanalarda jáne t.b.) ótkiziledi.Stýdentterdiń tájirıbelik praktıkanyń barlyq túrlerinen ótýi, sondaı-aq demalysy Qapshaǵaı sý qoımasyndaǵy oqý-óndiristik kesheninde uıymdastyrylady. Ýnıversıtettiń www.kaznpu.kz ekinshi deńgeıdegi domendi ataýymen ınternet-keńistikke turaqty ókildigi bar. Bilim berý qyzmetiniń aqparattyq qoldaýyn jaqsartý úshin, sonyń ishinde onlaın ınternet-konferensıalar arqyly Abaı atyndaǵy QazUPÝ jyl saıyn Internetke-qoljetimdilik arnasyn kóbeıtip otyrady.
Bilim berý úderisin aqparattyq-ádistemelik qamtamasyz etý jumysyn kitaphana júzege asyrady. Ýnıversıtet kitaphanasynyń oqý zaldary tek oqý korpýstarynda ǵana emes, sondaı-aq stýdenttik jataqhanalarda da bar.
Kitaphananyń kitap qory memlekettik, orys jáne qazaq tilderinde ýnıversıtet baǵytyna sáıkestendirilip, bilimniń ár salalary boıynsha usnylǵan.
Kitaphananyń negizgi kitap qorybilimniń barlyq salalary boıynsha qujattamalardyń ár túriniń 1 mln. birligin quraıdy, onyń ishinde memlekettik tilde 703 myńnan asa kitap bar, elektrondy nusqada – 6 myń. 2016 jyly 578 atalymda 14 myńnan asa ádebıet, onyń ishinde 4 myń memlekettik tilde, 5 myń orys tilinde, 5 myń shet tilinde alyndy.
–Ýnıversıtettiń materıaldyq bazasyn damytý úshin, bilim berýdiń álemdik standartyna saı keletin bilim berýdiń jaıly servıstik túrlerin qurý jaǵyn qolǵa alýymyz qajet.
Abaı atyndaǵy QazUPÝ-da jumys ashyq, ári jaıly ortany, meıirimdilik ahýalymen júrgizilýde.Qolaıly jumys, oqytý, ómir súrý jáne bos ýaqytty ótkizý sharttary, psıhologıalyq jáne moraldyq-moraldyq klımatty jaqsartýǵa, korporatıvtik mádenıetti nyǵaıtýǵa áser etedi.
«Bir tereze» qaǵıdaty boıynsha áleýmettik jáne mádenı qyzmetterdiń sapasyn jaqsartý baǵytyndastýdenttik qyzmettiń biryńǵaı ortalyǵyjumys jasaýda.
Qazirgi zamanǵy tendensıalaryna saı jáne jańa býynnyń bilim berý júıesine túbegeıli aýysýlarǵa daıyndyǵyn ýnıversıtette jatahqana qurylysy, 600 adamǵa arnalǵan akt zaly, oqý korpýstaryn, aýdıtorıalardy, ǵylymı-oqý laborotorıalaryn, áleýmettik-mádenı, sporttyq keshenderdi jetildirýsandyq kitaphana qurýdykózdep otyr.
Abaı atyndaǵy QazUPÝ – Qazaq jerinde qalyptasqan tuńǵysh joǵary oqý orny. Ýnıversıtetimizge 2018 jyldyń 1 qyrkúıeginde 90 jyl tolady.Qazaqstandaǵy joǵary bilim berý júıesiniń irgetasy bizdiń ýnıversıtetimizde qalanǵan. Osy jyldar ishinde ýnıversıtet úlken belesterdi baǵyndyrǵan oqý orny. Ýnıversıtet qurylǵannan kúni búginge deıin eldegi eń bedeldi jáne ataqty JOO-nyń biri. 90 jyldyq tarıhynda bizdiń ýnıversıtet pedagog mamandardy daıyndaýda sapaǵa qyzmet etetin, álemdegi damyǵan 30 eldiń qataryna kirý mindetine bilim berý baǵdarynyń damý basymdyqtaryn negizge alǵan joǵarǵy oqý orny.
90 jyldyq mereıtoı – XXI ǵasyrǵa sapaly bilim baǵdaryn sýsyndatyp, keler urpaqqa jetkize biletin júz myńdaǵan túlekteri, oqytýshylary jáne ýnıversıtet qyzmetkerleri úshin mańyzdy kún. Mereıtoı ýnıversıtettiń ǵana emes, respýblıkanyń ataýly mereke mártebesinde uıymdastyrylǵany mańyzdy – dedi rektor.
Profesor Takır Balyqbaevtyń Abaı atyndaǵy erekshe mártebesi bar ulttyq pedagogıkalyq zertteý ýnıversıtetiniń barlyq is-jospary 2025 jylǵa qaraı QS World University Ranking álemdik reıtıńinde álemniń TOP-400-450 ýnıversıtetteriniń qataryna kirý úshin, jumys berýshiler arasynda akademıalyq bedelin arttyrýǵa, pedagogıkalyq bilim men ǵylym salasyndaǵy jetekshi pozısıalardy nyǵaıtýǵa baǵyttalǵatynyn málimdemdegen esepti baıandamasynan soń jurtshylyqtyń bul salaǵa degen qyzyǵýshylyǵy odan saıyn oıanyp, tus-tustan kóptegen saýaldar qoıyldy. Pedagogıkalyq salanyń naǵyz mamany atanǵan Takır Ospanuly barlyq suraqtarǵa naqty jaýap berdi. Jınalǵandar bul esepti kezdesýge kóńilderi tolyp, qanaǵattanarlyq jyly sezimmen tarady.
Bolat SHARAHYMBAI,
Abaı atyndaǵy QazUPÝ-niń jetekshi mamany
