Álemniń elýden astam elinen 100-den astam delegasıa qatysqany týraly buǵan deıin de talaı ret aıtylyp, talaı ret jazyldy. Odan bólek, dúnıejúzine belgili 188 túrli BAQ ókili kelip, búkil álemge óz tilderinde aqparat taratty. Amerıkalyq The National Interest gazetine Qazaqstan Prezıdentiniń «Qazaqstan: Batys pen shyǵys arasyndaǵy kópir» atty maqalasy jaryq kórdi...
Dinder sezi bolǵan soń, árıne din ǵulamalary keletini anyq qoı. Máselen, 7 mıllıard halyqtyń senimin arqalaǵan ıslam, hrıstıan, býddızm, ıýdaızm, daosızm, zoroastrızm, sıntoızm dininiń ókilderi bar qonaqtar arasynda.
Eń mártebeli qonaqtardyń qatarynda Rım Papasy da boldy. Vatıkannyń jáne Katolık shirkeýiniń basshysy, Rım Papasy Fransıskti Memleket basshysy áýejaıdan kútip aldy. Bul onyń Qazaqstanǵa jasaǵan tuńǵysh sapary eken. Árıne, bul sapardyń mán-mańyzy bólek, salmaǵy da aýyr. Óıtkeni bul álemge beıbitshilikti úndegen, tynyshtyqty tý etken úlken dıalog alańy. Taǵy bir mártebeli qonaq – Kóne ál-Azhar ıslam ýnıversıtetiniń Bas ımamy, doktor, Sheıh Ahmad at-Taıep. Máskeý jáne búkil Reseı patrıarhy Kırıl de bar mártebeli meımandar arasynda.
Sıez ótkizý kimge, ne úshin kerek? Qazaqstanǵa berer paıdasy bar ma? Árıne, bárimizdiń aldymyzdan shyǵatyn suraq osy. Saýaldy Qazaqstandyq qoǵamdyq damý ınstıtýtynyń sarapshysy, Sultanmahmut Toraıǵyrov atyndaǵy Pavlodar memlekettik ýnıversıtetiniń magıstranty Dáýren Maqsatulyna da joldap kórgenbiz.
– Qazir búkil álem óte qıyn kezeńdi bastan keship otyr. Máselen, úlken derjavalar arasynda qaqtyǵys, soǵys bolýda. Goesaıası jaǵdaı turaqsyz. Al keıbir memleketterde ashtyq kúshine minip tur. Adamdar isher as, kıer kıimge jarymaı otyr. Keıbir elder tabıǵı apattardan zardap shegýde. Qazaqstanda 7-ret ótkizilip otyrǵan dinder sezi osy álemdik túıtkilderdiń aldyn alý, sheshý joldaryn usynyp, ortaq dıalogqa kelýdi kózdeıdi. Bylaısha aıtqanda, adamzatqa bitimgershilik alańyn usynyp otyr. Bul burynǵy babalardan qalǵan jol, dala dástúri, – dedi Dáýren Maqsatuly.
Spıkerdiń aıtýynsha, bul sıez Qazaqstanǵa kóptegen múmkindikter beredi. Eń aldymen, álem aldynda Qazaqstan beıbitshilikti, tynyshtyqty súıetin memleket retinde tanyldy. Ekinshiden, kúlli adamzat balasyna rýhanı azyq: kisilikti saqtaýdy, adamgershiliktiń jarqyn úlgisin kórsetedi.
Dinder seziniń Qazaqstanda ótkizilýiniń ártúrli sebepteri bar. Mysaly, qazaq jeri san túrli dinniń toǵystan rýhanı astanasy bolǵan meken. Bul jóninde Memleket basshysy da aıtty.
– Qazaqstan aýmaǵy barlyq álemdik dinniń kıeli oryndary kórinis tapqan karta ispetti. Musylmandar Arystanbabtyń, Qoja Ahmet Iasaýıdiń kesenelerine, Beket atanyń jerasty meshitine jáne basqa da qasıetti jerlerge baryp, zıarat etedi. Tarazda VIII ǵasyrda nestorıanshyl hrıstıan shirkeýiniń irgetasyna salynǵan eń kóne meshit bar, – dep Sıeze sóılegen sózinde Prezıdent tarıhtan da syr shertti.
Bul jolǵy Sıeziń mártebeli qonaqtarynyń biri Rım Papasy ekenin sóz basynda aıtqanbyz. Vatıkannyń jáne Katolık shirkeýiniń basshysy áńgimeni Abaıdan bastady. Árıne, qazaq úshin Abaıdan uly, Abaıdan ǵulama eshkim joq. Onyń dinı tereń fılosofıasyna boılaý ǵylymı izdenisti qajet etetin dúnıe ekeni daýsyz.
– Qazaq jeriniń eń ataqty aqyny, áıgili kompozıtory Abaı álemge dindarlyqqa toly týyndylardy qaldyrdy. Biz bul týyndylardan shabyt alamyz. Abaı bizge «Ómirdiń sulýlyǵy nede?» degen saýaldy da qaldyrdy. Onyń jaýabyn máńgi izdeýge bolady. Biz rýhanıatty nasıhattaýymyz kerek. Abaı jazǵandaı, jan men aıqyn oıdy saqtaý kerek, – dedi Rım papasy óz sózinde.
Sezge kelgen qonaqtardyń bári Qazaqstanda ótip jatqan dinder seziniń adamzat balasyna berer paıdasynyń mol ekenin ártúrli mysaldarmen jetkizdi. Báriniń sóziniń toqaılasqan tusy: adam ómirge iship-jeý úshin ǵana kelmeıdi, rýhanı kemeldenbeı ómirdiń máni bolmaıdy degenge saıady. Al rýhanı kemeldený degenimiz – adam janynyń baı bolýy, adamzat balasy bir-birisine kisilikpen qaraýy, adamgershilikpen qarym-qatynas jasaýy, beıbit, tynysh ómir súrýi ekenin Sıezge kelgen qonaqtar óz uǵymdarymen jetkizdi.
