Bizde ǵylymı konkýrstardyń talaby boıynsha oǵan 3 jyl ǵana ýaqyt beriledi, dedi senator Aqylbek Kúrishbaev ǵylymdy damytýdaǵy máseleler týraly sóılegen sózinde dep habarlaıdy Dalanews.kz.
Onyń sózinshe, bulaı aýyl sharýashylyǵy ǵylymı zertteýlerdiń ýaqytyn shekteýge bolmaıdy.
Sebebi atalǵan saladaǵy zertteýler búdjettik josparlaý merzimine emes, aýa-raıynyń erekshelikterimen baılanysty.
– Eshbir elde aýyl sharýashylyǵyndaǵy jańa suryptar, tehnologıalar úsh jyl ishinde jasalmaıdy. Sondyqtan keńestik odaq kezeńinde ǵylymı zertteýlerge kem degende 5 jyl ýaqyt beriletin.
Qazir biz ózimizdiń ǵylymı jobalarymyzǵa sheteldik ǵalymdardy tarta almaǵandyqtan, sheteldik tehnologıalardyń transfertin qamtamasyz ete almaı otyrmyz.
Sebebi bizdiń seriktesterimiz 3 jyl merzimde aýyl sharýashylyǵynda mańyzdy ǵylymı nátıjelerge qol jetkizýdiń múmkin emestigin túsinedi. Demek, agrarlyq ǵalymdarymyzdy biz ózimiz tyǵyryqqa tirep otyrmyz. Árıne, osydan keıin óndiristiń suranysyn óteı almaıtyn, "shıki" ǵylymı jobalar paıda bolady, – dedi ol.
Depýtat Qazaqstan ǵylymynyń qazirgi deńgeıin kórsetetin mynadaı derekterge nazar aýdardy:
2020 jylǵy "Jahandyq ınovasıalyq ındeks" reıtıńine sáıkes, Qazaqstan ınovasıalyq qyzmet tıimdiligi kórsetkishi boıynsha tek 77-orynǵa ıe boldy. Damyǵan elder týraly aıtpaǵanda, biz Reseı men Belorýssıadan aıtarlyqtaı artta qalyp, Armenıadan, Mońǵolıadan, Iamaıka jáne Panamadan da tómengi orynǵa tústik.
– Al ózimizdiń statısıkalyq derekterimizge súıensek, 2019 jyly bizdegi ınovasıalyq ónim kólemi eldiń jalpy ishki óniminiń nebári 1,6%-yn quraǵan, osy kórsetkish boıynsha biz Reseıden 8 ese, damyǵan elderden 20-30 ese artta qalyp otyrmyz. Nege bulaı?
Basty sebep – ǵylymdy qarjylandyrýdyń jetkiliksizdigi.
Biz ǵalymdardy daıyndaýdyń eski keńestik júıesin joıdyq, biraq onyń ornyna jetildirilgen jańasha júıeni qura almadyq.
Tehnologıalyq turǵydan damyǵan elder, onyń ishinde Qytaı, ınovasıalardy qurýdyń jáne zamanaýı ǵylymı kadrlardy daıarlaýdyń eń qysqa joly zertteý ýnıversıtetiniń modeli bolyp tabylatynyn dáleldedi jáne búginde kórshilerimizdiń qandaı ǵylymı serpilis jasaǵanyn kórip otyrmyz.
Atalǵan eldiń ýnıversıtetterinde, negizinen, ekonomıkanyń eń ózekti máselelerin sheshýge baǵyttalǵan iri pánaralyq ǵylymı baǵdarlamalar júzege asyrylady. Ózindik ǵylymı mektebi qalyptaspaǵan zertteýlerdiń baǵyttary boıynsha jobalarǵa jetekshi sheteldik ǵalymdar tartylady.
Nátıjesinde mýltıplıkatıvti nátıjelerge: ıaǵnı, óndiriske qajet ınovasıalarǵa, jańa bilimen tehnologıalar transfertine, zamanaýı zertteý ádisterin meńgergen jas ǵalymdardy daıarlaýǵa, JOO úshin jańa bilim berý baǵdarlamalaryna qol jetkiziledi, – dep qosty ol.
Onyń aıtýynsha, biz ózimizdiń kóptegen reformalarymyzben ǵylym men joǵary bilim berýde osyndaı basty júıeli ózgeristerdi is júzinde qalyptastyra almadyq.
Shyn máninde, biz búgingi kúnge deıin álemdik ǵylymı jáne bilim berý keńistigimen birige almadyq. Bizde qurylǵan birneshe ǵylymı-zertteý ýnıversıtetteriniń jumys isteý mazmuny emes, tek mańdaıshasyndaǵy jazýy ózgerdi. Al salalyq mınıstrlikter tipti basqa jolmen júr.
Olar ózderine baǵynyshty ýnıversıtetterdiń ǵylymı áleýetin nyǵaıtýdyń ornyna, olardyń ústinen neshe túrli ákimshilik qurylymdardy oılap tabýda. Mundaı júıe eshbir damyǵan elde joq!
Usynylyp otyrǵan zań jobasynda Bilim jáne ǵylym mınıstrliginiń sala aralyq úılestirý quzyretiniń kúsheıtiletini meni qatty qýantady.
Eń bastysy, elimizdiń ǵylymyn "velosıpedti" qaıta oılap tappaı, álemde jınaqtalǵan tájirıbeni qoldana otyryp, ǵylymı zertteýlerdi uıymdastyrýdyń zamanaýı júıesin bizdiń tájirıbege beıimdeı alatyn jaı ǵana menejer emes tanymal ǵalym basqarý kerek.
«Biz Bilim jáne ǵylym mınıstrligi jumysynyń qanshalyqty kúrdeli jáne kóp qyrly ekenin túsinemiz», degen senator ǵylymnyń sapaly ǵylymı áleýetin qalyptastyrýǵa qatysty osy basym mindetterge nazar aýdarýdy surady.
