Tótenshe jaǵdaı departamenti qyzmetkerleri kún saıyn túrli oqıǵamen betpe-bet keledi. Bul saladaǵy mamandar júrekti bolýymen qatar, tez sheshim qabyldaı biletin ushqyr oıdyń ıesi bolýy da kerek. Osyndaı ustanymdaǵy qutqarýshylardyń biri – Taraz qalasy №2 mamandandyrylǵan órt sóndirý bóliminiń bólimshe komandıri, azamattyq qorǵaý starshınasy Álisher Júkenov. Órtsóndirýshi suhbat barysynda qyzmetiniń qyzyǵy men qıyndyǵy týraly áńgimeledi.

– Álisher, tótenshe jaǵdaı qyzmetine qashannan bastap keldińiz? Jalpy bul saladaǵy eńbek ótilińiz qansha jyl? Negizi qandaı mamandyqty ıgerdińiz?

– Ózim týraly qysqasha aıtyp óteıin. Men 1991 jyly Jambyl oblysy Sarysý aýdany Jańatas qalasynda dúnıege keldim. 2007 jyly №51 qazaq orta mektebin támamdap, Muhammed Haıdar Dýlatı atyndaǵy Taraz memlekettik ýnıversıteti janyndaǵy kópsalaly kolejge avtojol qurylysy mamandyǵyna oqýǵa tústim. Sol mamandyqty 2011 jyly aıaqtap, 2011-2012 jyldary Aqtaý qalasy 2201 «A» áskerı bóliminde áskerı boryshymdy ótedim.

2014 jyly tótenshe jaǵdaılar salasyna jumysqa ornalastym. Osy salada 2014 jyldan bastap jumys istep kele jatyrmyn. Qazir №2 mamandandyrylǵan órt sóndirý bóliminiń bólimshe komandıri laýazymynda qyzmet atqaramyn.

– Bul salaǵa óz qyzyǵýshylyǵyńyzben keldińiz be? Álde bala kezden armandadyńyz ba? Jalpy tótenshe jaǵdaı qyzmetkeri bolýyńyzǵa ne túrtki boldy?

– 2012 jyly áskerden kelgennen keıin jumysqa ornalasý kerek boldy. Sol kezde eki nusqa boldy. Birinshisi jol patrúldik polısıasy boldy, ekinshi nusqa tótenshe jaǵdaılar qyzmeti boldy.

Oılana kele tótenshe jaǵdaılar qyzmetin tańdadym. Sebebi tótenshe jaǵdaılar qyzmeti naǵyz batyldyqty, adaldyqty, kúsh-jigerdi talap etetin mamandyq bolǵannan keıin osy salany tańdadym.

Sonymen qatar, adam ómirin, adam múlkin qutqarýǵa kishkentaı bolsa da úlesimdi qossam degen oımen osy salaǵa keldim. Bul mamandyqty armandaǵan joqpyn. Oıda joqta keldim. Jańa aıtqanymdaı, alǵashynda kishkene halyqqa kómegim tısin degen nıetpen keldim. Qazir osy mamandyqqa sińip, osy mamandyqty súıip kettim desem de bolady.

– Maman retinde tótenshe jaǵdaı degendi qalaı túsindiresiz? Shaqyrtý túskende sizderge eń birinshi qandaı oı keledi?

– Tótenshe jaǵdaı – adam ómirine, adam densaýlyǵyna áser etip, tipti adam ólimine ákep soǵatyn, qorshaǵan ortaǵa zıan keltiretin belgili bir jerde bolatyn oqıǵa. Al tótenshe jaǵdaı boıynsha shaqyrtý túskende, mysaly, órt oqıǵasy bolsa, eń birinshi ol jerde adam bar-joǵy, adam ómirine qaýip tóndiretin gaz balon, basqa da jarylǵysh zattar bar-joǵyn oılanasyń. Barlaý jumysynan bastap órtti sóndirýge deıin osy oı bolady.

– Qandaı iri tótenshe jaǵdaılar esińizde qaldy? Bir-ekeýin baıandap bere alasyz ba?

– 2014 jyldan bastap jumys istep kele jatyrmyn, bıyl on jyl boldy. Osy on jyl ishinde túrli tótenshe jaǵdaıǵa qatystym. Jambyl oblysynda qystygúni Kúıik asýynda qar qatty jaýyp, jolda adamdar men avtokólikter qalyp qoıady. Sol jerlerge qatystyq. Taraz qalasynyń ishinde bolǵan iri kólemdegi órt oqıǵalaryna qatystym.

2023 jyly Merki, Lýgovoe eldimekenderinde sý tasý qaýpi boldy, sol jerlerdegi tótenshe jaǵdaılardyń aldyn alýǵa óz úlesimdi qostym. Sol tótenshe jaǵdaılardyń ishinde bir oqıǵa áli kúnge deıin esimde.

Qaraýyl bastyǵy eńbek demalysyna ketip, ornyna qaraýyl bastyǵy bolyp qalǵanmyn. Shóldala degen sýsyz aýdan bar, sol jerde úı órtenip jatqany týraly habar tústi. Aqparat túsken boıda tez arada eki bólimshemen sol jerge attandyq. Sol jerde órtti sóndirip jatqan kezde ishinen adam shyǵyny boldy, bir er azamat qaıtys boldy. Sol adamdy alyp shyqtyq jáne ishindegi gaz balony jarylýǵa deıin bardy. Sony alyp shyqtyq. Eń este qalǵan órt oqıǵasynyń biri osy boldy. Óıtkeni gaz balony jarylyp kete me degen qaýip boldy.

– Osyndaı órt oqıǵalary kezinde kópshilik dúrbeleńge salynyp ketetini jasyryn emes. Azamattarǵa qandaı keńes beresiz?

– Órt kezinde eń birinshi kezekte dereý 101 nemese 112 nómirine qońyraý shalý kerek. Qazir órt bolsa, ózimiz sóndiremiz dep áreket jasaıtyndar da bar. Asqynyp ketkennen keıin ǵana 101 nemese 112 nómirine habarlasady. Eń birinshi 101, 112 nómirine habarlasý kerek, ári qaraı órt sóndirýshiler kelemin degenshe qoldan kelse, qajet qujattardy alyp, sóndirýge berýge tyrysa berý kerek. Árıne, qoldan kelse ǵana.

– Qyzmetińiz, eńbegińiz elenip jatyr ma? Keıde bul saladan ketemin dep oılamaısyz ba? Sonymen qatar, ózińizden keıingi jas býynǵa, jas qutqarýshylarǵa ne aıta alasyz? Tótenshe jaǵdaı salasynda eńbek etemin deıtin adamdar ne bilýi qajet?

– Ózim qatysqan iri tótenshe jaǵdaılardan keıin kóptegen Alǵys hat aldym. Departament bastyǵynan da túrli Alǵys hattar berildi.

Al tótenshe jaǵdaılar qyzmetkeri bolý men úshin batyldyq, kúsh-jiger beredi. Óıtkeni tótenshe jaǵdaılar qyzmetkeri bolý úshin de úlken júrektilik, batyldyq kerek. Sol úshin qorshaǵan ortada da, júrgen jerimizde de tótenshe jaǵdaılar qyzmetkerimiz dep maqtanyp, marqaıyp júretin jaıymyz bar.

Tótenshe jaǵdaılar qyzmetin tańdaǵan kezde alǵashqy jyldary qorqynysh boldy. Jalyndap turǵan ottyń ishine kirip, adamdy alyp shyǵýǵa nemese gaz balonyn alyp shyǵýǵa kirýdiń ózi basynda qorqynyshty edi. Ýaqyt óte kele batyldyǵymyzdy jınap, óz-ózimizdi úırettik.

Jumysymyz osyndaı qaýippen baılanysty bolǵannan keıin ózimizdi sol qaýipke beıimdedik. Tótenshe jaǵdaıǵa barǵan kezde eń birinshi adam ómirin oılaısyń. Qazir ondaı qorqynysh joq.

Sondyqtan tótenshe jaǵdaılar salasynan buıyrsa, Alla qalasa zeınetke shyǵyp qana ketemin degen oı bar. Al bul saladaǵy qyzmetker eń birinshi kezekte fızıkalyq jaǵynan jaqsy bolýy kerek, ekinshiden, psıhologıalyq jaǵynan myqty bolýy qajet.

Ústińe kıetin jaýyngerlik kıimiń, tynys alatyn apparattaryń bar, solardyń salmaqtarynyń ózi 30 kelideı bolady. Sondyqtan fızıkalyq jaǵynan myqty bolý mańyzdy. Psıhologıalyq jaǵynan myqty bolý kerek deıtinimiz, jalyndy kórgen kezde ishinde adam baryn, jarylý qaýpi bolyp jatqanyn baıqaǵanda, myqty bolýy kerek dep oılaımyn. Bul ekeýi jaqsy bolsa, tótenshe jaǵdaı qyzmeti – sol adamnyń mamandyǵy.