– Araılym Aqsýbaıqyzy, İle aýdany bıylǵy oqý jylyn qalaı bastady? Jańadan ashylǵan mektepter men balabaqshalar bar shyǵar?
– Árıne. Aýdanymyz jyl ótken saıyn damyp, turǵyndar sany artyp kele jatqandyqtan, aýdanymyzda jyl saıyn jańa bilim berý mekemeleriniń ashylýy biz úshin ádetke aınalǵan dúnıe desek bolady.
Aıtalyq, bıylǵy oqý jylynda Yntymaq aýylynda 600 oryndy orta mektep oqýshylardy qabyldasa, Tóle bı aýylyndaǵy bastaýysh mektebine keńeıtý jumystary júrgizilip, bilim oshaǵy orta mektep mártebesine ıe boldy.
Sol sıaqty ústimizdegi jyly memlekettik tapsyrys aıasynda 12 balabaqsha ashylsa, jekemenshik bir balabaqsha jumysyn bastady. Jalpy, aýdanymyzda 113 mektepke deıingi mekeme jumys isteıdi.
– Memleket basshysynyń «Rýhanı jańǵyrý» baǵdarlamasy aıasynda qandaı jumystar atqarylǵanyn aıta ketseńiz?
– «Rýhanı jańǵyrý» baǵdarlamasy aıasynda kóptegen jumystar júzege asty. Jazǵy demalys kezinde aýdanymyzdaǵy áleýmettik turmys jaǵdaıy tómen otbasyndaǵy 116 balanyń demalysyn uıymdastyryp, olardyń ýaqytyn tıimdi ótkizýge múmkindik jasalyndy.
Sonymen qatar «Rýhanı jańǵyrý» baǵdarlamasy aıasynda aýdanymyzdaǵy biraz oqýshylar Qarasaı aýdanyndaǵy belgili Tuńǵysh Prezıdentimiz ben Anaǵa qurmet murajaılaryna ekskýrsıa jasap, ózderiniń armandaryn ushtap qaıtqanyn atap aıtýǵa bolady.
Al sabaq bastalǵaly beri aýdanymyzdaǵy mektepter aı saıyn Almaty qalasyndaǵy Ǵ.Músirepov atyndaǵy jastar teatryna kezek-kezegimen baryp, túrli qoıylymdardy tamashalaýdy dástúrge aınaldyrýda.
Budan basqa Almaty oblysynda jastardyń IT salasyna qyzyǵýshylyǵyn oıatý maqsatynda robot qurastyrý kabınetteri ashylyp, jumys istep jatyr. Qazir tehnıkanyń tilin bilýge umtylǵan jastardyń qatary kún saıyn artyp keledi. Sonymen qatar úsh tildilik boıynsha 8 mektepte úsh tilde sabaq oqytý is-tájirıbesi qolǵa alynǵanyn aıryqsha atap aıtýǵa bolady.
Bıylǵy bizdiń úlken jańalyǵymyz retinde aýdanymyzda hıjab kıgen 27 qyzdyń kópshiligi hıjabtaryn sheshti. Qazirgi tańda hıjabyn sheshpegen eki qyzben tálimger ustazdar jumys júrgizip jatyr. Osylaısha, «Rýhanı jańǵyrý» baǵdarlamasy aıasynda qolǵa alynǵan jumystar óz nátıjesin berip otyrǵan jaıy bar.
– Kóptegen jerde hıjab kıgen mektep oqýshylarynyń isi úlken daýǵa ulasyp jatqanyn estip, kórip júrmiz. Sizder bul máseleni qalaı ýshyqtyrmaı sheshtińizder?
– Mektep oqýshylaryna hıjabty sheshtirý ońaı bolǵan joq. Bul iste dinı basqarma, İle aýdany ákimdigi janyndaǵy lańkestikke qarsy kúres komısıasynyń músheleri jáne tájirıbeli pedagog ustazdar, psıholog mamandar oqýshylardyń ata-analarymen úzdiksiz túsindirý jumystaryn júrgizip, 25 oqýshy qyzdyń mektep formasyn kıýine yqpal etti.
Árıne, mundaı jaǵdaıǵa birden qol jetkizý múmkin emes. Byltyr Almaty oblystyq Bilim basqarmasy basshysynyń orynbasary Jańyl Mardanqyzy bastaǵan komısıa aýdanymyzǵa kelip, bul baǵytta jan-jaqty túsindirý jumystaryn júrgizgen bolatyn. Komısıa quramynda bilikti din mamandary, psıhologtar bolǵanyn aıta ketýimiz kerek.
Budan keıin de bizder bul baǵyttaǵy jumystardy toqtatpaı, oqýshylar men olardyń ata-analarymen jıi kezdesip, túsindirý jumystaryn júrgizdik. Basynda ata-analardyń bizdi tyńdamaǵan kezderi boldy. Bul rette olardy sabyrǵa shaqyryp, olardyń bul isteri ata-baba dástúri men qazirgi zamannyń talabyna qaıshy keletinin aıttyq.
Keıbir ata-analar ýájimizge qulaq aspaǵanda olarǵa balalardyń quqyn shektep otyrǵanyn maıdalap túsindirýge týra keldi. Eger olar óz oılarynan bas tartpaǵan jaǵdaıda bul iske bala quqyǵyn qorǵaý uıymdary aralasyp, jat aǵymnyń jolynda júrgenderdi ata-ana quqyǵynan aıyrylyp qalýy múmkin ekenin aıttyq.
İle aýdanyndaǵy 13 mektepte hıjab kıgen qyzdarymyz boldy. O basta olardyń ata-analaryn bir mektepke jınap, QR Bilim jáne ǵylym mınıstrliginiń 2016 jyly shyqqan №26 buıryǵymen muqıat tanystyryp, bala mektep qabyrǵasyn attaǵannan keıin barshaǵa ortaq mektep formasyn kıýi kerek ekenin túsindirdik.
– Hıjab kıgen qyzdardyń jas shamasy qandaı?
– Jas shamalary árqalaı. Kerek deseńiz, mektep tabaldyryǵyn jańadan attaǵan daıarlyq toptarynyń arasynda hıjab kıgen búldirshinderimiz boldy. Bizder ata-analarǵa jas balalardy bulaısha kúızeliske túsirmeý kerektigin jetesin jetkize túsindirýge týra keldi. Nátıjesinde, kóptegen ata-analar túsinistik tanytyp, óz raılarynan qaıtty.
– Araılym hanym, bul jaǵdaıda ata-analar aıtqanynan qaıtpaǵan jaǵdaıda bul istiń sońy nemen aıaqtalady?
– Eger ata-analar zań talaptaryna baǵynbaǵan jaǵdaıda bul is Iývenaldy sottyń qaraýyna ótedi. Iývenaldy sottar kóptegen órkenıetti elderde qyzmet atqaratyny belgili. Mundaı sottar balalar quqyqtaryn qorǵaýǵa jáne balamen jasalatyn qylmystyń aldyn alýdy kózdeıdi.
Bógde aǵymnyń jeteginde ketip, balalarynyń ómirine kesirin tıgizgen ata-analardyń isin osy sot qarap, quqyqbuzýshylyq anyqtalǵan jaǵdaıda olardy ata-ana quqyǵynan aıyrady.
Sońǵy satyǵa jetkenshe túrli eskertýler men aıyppuldar salynatynyn da aıta ketýimiz kerek. Aýdanymyzda isi Iývenaldy sotqa tapsyrylǵan ata-ana joq. Bizder bul isti arnaıy komısıanyń kúshimen retteıtinimizge senimdimin.
Jalpy, bizdiń bul baǵytta jumys istep kele jatqanymyzǵa eki jylǵa taıap qaldy. Hıjab kıgen qyzdarymyzdyń mektep formasyn kıip jatqanyn estigen ózge aýdandaǵy áriptesterimiz bizge habarlasyp, is-tájirıbemizben bólisýdi surap jatqan jaıy bar. Bizdińshe, bul baǵytta kóptegen mamandardyń basyn qosyp jumys isteýdiń mańyzy zor dep esepteımiz.
Áńgimelesken Nurlan ÁÝBÁKİR
Foto: azattyq.org
