Qarttaryn qazynaǵa balaǵan halqymyzdyń asyl qasıetin boıyna sińirgen Elbasymyzdyń úlkenge qurmet kórsetip, kishige izettilik tanytyp, el basqarýda ata-babalarymyz salǵan sara jolyn ustanǵanyna tarıh kýá.
Shynynda, el eńsesiniń tik, muratynyń asqaq, mereıiniń ústem bolýy memleketti basqaratyn basshy men onyń saıasatyn júrgizip otyratyn qosshylaryna tikeleı baılanysty. Sondyqtan, halqymyz álimsaqtan el bılegen handardyń haq pikirine júgingen, «týra bıde týǵan joq, týǵandy bıde ıman joq» dep bılerdiń ádil sheshimin boıyna sińirgen, «asyp týǵan azamat, halyqqa úlken bel bolar» dep adal basshynyń sońynan ergen.
Mundaı tájirıbeni álemdik saıasattan áli ushyratýǵa bolady.
Sıngapýrdyń el qurmetine bólengen Prezıdenti Lı Kýang Iý suńǵyla basshy retinde óz eliniń ǵana emes jahannyń birneshe memleketterindegi aqyl-oıdyń taýsylmas qazynasy ispetti zıaly qaýymynyń basyn biriktirip, olardyń ıntellektýaldyq qabiletin Sıngapýrdy serpindi elge, qýatty memleketke aınaldyrý isine jumyldyrdy. Sıngapýrdiń júrip ótken joly qarıalardyń, baǵasy bıik, bási zor asyldardyń joly ekenin ózgelerge pash ete bildi. Aqsaqaldan aqyl surap júgingen, batasyn alyp, qurmet tutyp saıasat sańlaǵy budan esh utylǵan joq bolatyn.
On segizinshi ǵasyrda úsh júzdiń basyn biriktirgen Abylaı babamyz ulan-ǵaıyr qazaq jerine kóz alartqan orystyń sodyr toqpaǵyna, qytaıdyń jymysqy ospaǵyna birde naızasyn, birde aılasyn jumsap, sheber dıplomatıalyq saıasatpen ekeýine de bodan bolmaı, ulttyq táýelsizdigimizdi saqtaı bilgen eken. Adamda arman taýsylǵan ba, kóz jumarynda aqylmany Buhar babamyzǵa: «Men el bılegen jaýgershilik zamanda qan kóp tógildi, halqymnyń basyn biriktire almadym, ekinshiden, kóshpeli halyqqa jer emshegin emýdi úırete almaı ketip baramyn, úshinshiden, qala-kentter salýǵa úlgermedim», – degen ókinishin aıtqan eken.
Sarabdal saıasatshy N.Nazarbaev Abylaı babamyzdyń aqjolyn jalǵap, qas-qaǵym sátte táýelsizdigimizdi tuǵyrly qylyp, shekaramyzdy bekitip, halqyn ortaq maqsatqa jumyldyrdy, san halyqty bir ulttyń balasyndaı uǵystyrdy, Alashtyń aıbynyn asyryp, aıdynyn tasytyp, Arqa tósinde Astana turǵyzyp, Qazaq atyn álemge pash etti.
Dál sol kezde Elbasymyz Elordany Almatydan Aqmola qalasyna kóshirý týraly taǵy bir batyl qadam jasady. Ótpeli kezeńniń ókpek jeli qos ókpeden qysqan sol mezgilde Astanany kóshirý aqylǵa syımastaı bolyp kóringen bolatyn.
Árıne, bastapqyda bul bastamaǵa qarsylyq bildirgender de, túsinistik tanytqandar da boldy. Alaıda, Elbasynyń sarabdal saıasatynyń nátıjesinde alǵa qoıǵan strategıalyq maqsattarymyz júzege asyrylyp, elimiz tańdaǵan joldyń durystyǵynyń aıqyn dáleli boldy.
Tuńǵysh Prezıdentimiz Nursultan Nazarbaev Parlament sesıasynyń jalpy otyrysynda elordany Almatydan respýblıkanyń ortalyq óńiri Aqmolaǵa kóshirý jónindegi tarıhı ıdeıasyn pash etip, 1994 jyldyń 6 shildesinde jańa astana, elorda degen uǵymdar alǵash ret tarıh sahnasyna shyǵyp, qazaq sanasynda máńgilik saltanat qurdy.
Elbasynyń: «Jańa Astana eldigimizdiń aıbyny bolady, ekonomıkamyzdyń lokomotıvi bolady. Áli-aq Arqa tósinde álemde teńdesi joq qala turǵyzamyz» degen suńǵyla sáýegeıligin tarıh tarazylady, ýaqyt dáleldedi. Astana tarıhy Elbasynyń eren tulǵasyn, qaıratkerlik, saıasatkerlik is-qımyldaryn aıqyn sıpattaıdy.
Álem elderiniń astana salý tarıhyna qatysty birer mysal.
Fılosofıa ǵylymdarynyń doktory, profesor Amangeldi Aıtaly bylaı degen bolatyn: «Zamanynda jańa astana Sankt-Peterbýrg – jańa saıasattyń sımvoly boldy. Birinshi Petr astanany jańadan jasaý, ózgertý josparlarymen týǵan joq, ózinen burynǵy izasharlarynyń, memleket qaıratkerleriniń oı-armanyn, isin jalǵastyrdy».
AQSH-ta astana tańdaý máselesi daýǵa aınalǵan: soltústiktegiler soltústikte, ońtústiktegiler ońtústikte bolǵanyn qalaǵan. Ýaqytsha astananyń – Fıladelfıanyń turǵyndary tańdaý olardyń qalasyna túsetinine kúmándanbady. Djordj Vashıngton eldiń basyn qosatyn joldy izdedi. Sondyqtan astananyń ornyn soltústik shtattar men ońtústik shtattardyń qıylysqan tusynan, federaldyq jerge saldy.
Fılosof Osvald Shpengler «Ulttar degenimiz – qala salýshy halyqtar» degen edi.
Búgin Táýelsizdiktiń arqasynda qazaq ulty qala salýshy órkenıetti ulttardyń qatarynan tabyldy.
Iá, búginde bas arhıtektory Elbasynyń ózi bolyp tabylatyn Nur-Sultan qalasy ulan-ǵaıyr memleketimizdiń kúretamyryna, halqymyzdyń qasıetti shańyraǵyna, jahanǵa tanylǵan jurtymyzdyń aıdyny men aıbynyna, álemdik deńgeıdegi saıası, mádenı, ekonomıkalyq sharalar ótkizetin Elordaǵa aınaldy.
Elimizdiń júregin órkendetý oblystar arasyndaǵy baılanysty kúsheıtýdiń jáne jańa rynoktar ashýdyń tegeýrindi yntalandyrǵyshyna aınaldy.
Búginde Nur-Sultan qalasy – ekonomıkasy qaryshtap damyp kele jatqan táýelsiz Qazaqstannyń jarqyn sımvoly, elimizdiń álemdik arenadaǵy beınesi. Elbasynyń: «Barshamyzdy Táýelsizdiktiń Uly rýhy jebeıdi, biriktiredi, boıymyzǵa qýat berip, senimimizdi nyǵaıtady. Ol altyn kúni jarqyrap, altyn qyrany qalyqtaǵan Qazaq eliniń ashyq aspany astynda dúnıege kelgen árbir sábıdiń júregine ornaıdy.
Ol árbir azamattyń júreginde, shańyraqtyń tórinde, elimizde boı kótergen árbir úıde, árbir qala men aýylda saltanat qurady. Ol bizdiń ekonomıkamyzdyń ósimimen, árbir jańa óndiris ornymen, ulan-ǵaıyr Otanymyzǵa tóselgen árbir kúre jolmen, dala tósine óngen árbir tonna altyn dánmen nyǵaıady», – degen tilegine tilek qossaq, judyryqtaı jumyla el úshin eńbek etip, saq zamanyndaǵy bı atamyzdyń: «Armannyń joly qıqalań, Adaldyń joly tóte edi. Jaqsy-jaman árkimniń arasynan ótedi. Arazdaspaı, talaspaı, tatý júrseń ne etedi. Yntymaǵy bar bolsa, bul dúnıeniń qyzyǵy bárine túgel jetedi» – degen ataly sózin esimizde ustaıyq.
«Ulym degen eli barda, Elim degen uly bar», Elbasynyń týǵan halqyna sińirgen ólsheýsiz eńbegin baǵalap, durys saralap, aýyzbirshilik tanytyp, saıası mádenıeti joǵary el ekendigimizdi ámanda pash etip júreıik deımin.
Mırbolat ERSAEV
Batys Qazaqstan oblystyq tarıhı-ólketaný mýzeıiniń dırektory
