Biz bárine tanymao bola bastaǵanda
Osy sátten bastap, otyz jyl boıy óziniń syrtqy saıası baǵytyn barlyq kórshiler men seriktesterge qatysty kóp vektorly, teńgerimdi saıasatqa qaraı damytqannan keıin Qazaqstan BUU-nyń jahandyq halyqaralyq problemalardy sheshýdegi qyzmeti men kúsh-jigerin belsendi jáne tolyq qoldady. Sol sebepten de elimizdiń halyqaralyq qatynastardyń bel ortasyndaǵy róli men mańyzy únemi artyp keledi.
Halyqaralyq qatynastar jónindegi sarapshy, JOO-da halyqaralyq quqyq pániniń oqytýshysy Ánýar Sátbaev osy onjyldyqtarda Qazaqstan men BUU berik jáne ózara tıimdi qarym-qatynas ornata aldy dep esepteıdi, buǵan bizdiń elimizde ártúrli baǵyttaǵy jobalardy júzege asyratyn BUU-nyń 21 agenttiginiń qatysýy dálel bola alady.
«Osy jerde Qazaqstannyń 2030 jylǵa deıin belgilengen turaqty damýdyń tańdalǵan baǵytyna beıildiligin udaıy kórsete otyryp, Almatyda BUU-nyń Ortalyq Azıa men Aýǵanstan úshin ornyqty damý maqsattarynyń óńirlik ortalyǵyn qurý týraly bastama kótergenin eske sala ketken jón. Mundaı bastama BUU jumysyn ózgertýdiń, osy jahandyq uıymnyń aımaqtyq damýynyń tamasha úlgisi bolyp tabylady.
Birikken Ulttar Uıymynyń tolyqqandy múshesi bola otyryp, Qazaqstan jetekshi halyqaralyq qorlarmen, qarjy agenttikterimen jáne osy kópjaqty uıymnyń baǵdarlamalarymen tolyq baılanys ornatýǵa, ıadrolyq qarýdy taratpaýǵa, ekonomıka, densaýlyq saqtaý, bilim berý, ekologıa salalaryndaǵy ulttyq múddelerdi tabysty qorǵaýǵa múmkindik aldy. Áleýmettik qorǵaý baǵytynda, halyqaralyq yntymaqtastyqtyń osy salalarynda elimizdiń jınaqtalǵan oń tájirıbesin jetkizýge de jan-jaqty jol ashyldy», - dep atap ótti Ánýar Sátbaev.
Onyń paıymynsha, Qazaqstannyń Sırıadaǵy soǵysty toqtatýǵa, sanksıalardy alyp tastaýǵa kómektesýi bizdiń sózsiz tabystarymyz dep sanaýǵa bolady. Erıtreıadan BUU-men yntymaqtastyq salasy, Lıvanǵa bitimgershilik kúshterin jiberý, Aýǵanstandaǵy mısıa jáne basqa da kóptegen jahandyq bastamalarymyz da óziniń jemisti nátıjesin kórsetti.
Sırıaǵa keńirek toqtalatyn bolsaq, bul eldegi qaqtyǵystyń qarqyndylyǵyn tómendetýde qazaqstandyq dıplomatıanyń eń mańyzdy ról atqarǵanyn atap ótý kerek. Máselen, bizdiń dıplomattar Sırıadaǵy jaǵdaıdy retteý úshin Astana prosesine bastamashy boldy. Ol osy eldiń aýmaǵynda qaqtyǵysýshy taraptardyń soǵys qımyldarynan azat deeskalasıa aımaqtaryn qurýǵa baǵyttaldy. Bul bastamanyń sáttiligi Sırıadaǵy azamattyq soǵys tarıhynda birinshi ret beıbit kelissózder kezinde el bıligi de, olarǵa qarsy shyqqan sodyrlar da beıtarap aýmaqta aıaqtaldy.
Árqashan belsendi jáne aldaǵyny kóre bildik
Osydan otyz jyl buryn, Qazaqstan egemendi memleket retinde BUU-ǵa kirgen kezde, respýblıkanyń osy eń iri halyqaralyq qurylymmen strategıalyq yntymaqtastyǵy bastaldy, ol osy jyldar boıy tabysty jáne dáıekti túrde damyp keledi. Oǵan dálel – BUU alańynda jarıalanǵan elimizdiń kóptegen syrtqy saıası jahandyq bastamalaryn ilgeriletýi. Bul bastamalar egemen elimizdiń beıbitshilik pen qaýipsizdikti qamtamasyz etýdegi halyqaralyq kúsh-jigerine eleýli úles qosýǵa múmkindik berdi.
Solardyń ishindegi eń áıgilisi – Azıadaǵy ózara is-qımyl jáne senim sharalary jónindegi keńesti (AÓSSHK) shaqyrý, onyń ıdeıasyn BUU-ǵa kirgen jyly – 1992 jyly 5 qazanda Tuńǵysh Prezıdent Nursultan Nazarbaev usynǵan bolatyn. BUU Bas Assambleıasynyń 47-sessıasy bizdiń tarıhymyzǵa sonysymen qattaldy. Endi, mine, otyz jyldan keıin AÓSSHK Azıa aımaǵyndaǵy qaýipsizdik pen turaqtylyqty nyǵaıtýǵa arnalǵan eń mańyzdy dıalog alańy bolyp tabylady, oǵan qazirdiń ózinde 27 memleket qatysyp jatyr.
Qazaqstandy BUU-nyń belsendi múshesi retinde taǵy ne aıshyqtaıdy?
«Birinshiden, biz álemniń barlyq elderine ıadrolyq qarýdan bas tartý týraly bastama kóterdik, - dep atap ótti sarapshy Ánýar Sátbaev, - Sonymen qatar biz Azıada senim sharalaryn qurý tujyrymdamasyn ázirleı aldyq, oǵan aqyrynda úsh onǵa jýyq memleket qosyldy. Qazaqstan Eýrazıa keńistigindegi ıntegrasıalyq úderisterdiń damýyna tolyq yqpal etti, órkenıetter men dinder dıalogyn jasaýshylardyń biri boldy. Jáne bul qadamdardyń barlyǵyn memleketimiz BUU Jarǵysynyń maqsattary men qaǵıdattaryna sáıkes jasady».
Árıne, osynyń aıasynda bizdiń respýblıkamyz BUU-da álemdik máselelerdi sheshýde salmaqty jáne syndarly kózqaras ustanatyn memleket retinde keńinen tanyldy. Sonymen qatar, Qazaqstannyń qarýsyzdaný salasyndaǵy antıadrolyq bastamalary BUU qyzmetinde erekshe úles bolyp sanalady. Al bizdiń elimiz ıadrolyq arsenalǵa ıelik etýden óz erkimen bas tartýǵa jáne onyń táýelsizdigi men qaýipsizdigin nyǵaıtýǵa bolatynyn kórsetip, bul máselede aıryqsha úlgi kórsetti.
Munyń naqty aıǵaǵy mynaý: bul BUU-nyń arnaıy qararynda 29 tamyzdy Halyqaralyq ıadrolyq synaqtarǵa qarsy is-qımyl kúni dep jarıalaý týraly biraýyzdan sheshim qabyldaýyna ákeldi. Sondaı-aq bul jerde qarardyń ózi Qazaqstan bastamashy bolǵanyn jáne BUU-nyń barlyq músheleriniń qoldaýyn tapqanyn erekshe aıta ketken jón, bul da mańyzdy.
Sonymen qatar, Qazaqstan ekonomıka, ekologıa, áleýmettik damý, adam quqyqtaryn saqtaý, sondaı-aq terorızmge, adam saýdasyna, uıymdasqan qylmysqa jáne esirtkige qarsy kúreste BUU-men yntymaqtastyqty nyǵaıtýda jetekshi elderdiń birine aınaldy.
Qaýipsiz bolashaq úshin eren is tyndyrdyq
Búgingi tańda Qazaqstan men BUU arasyndaǵy yntymaqtastyq salasyndaǵy jaǵdaı qalaı? Ánýar Sátbaevtyń aıtýynsha, ol qazirgi ýaqytta 2021-2025 jyldarǵa arnalǵan ornyqty damý jónindegi yntymaqtastyqtyń negizdemelik baǵdarlamasy formatynda júzege asyrylýda. Ol úsh baǵyttaǵy jumysty qamtıdy – adam ólshemi men teń qatysý, tıimdi ınstıtýttardy qalyptastyrý, adam quqyqtary men genderlik teńdik, sondaı-aq qorshaǵan ortany qorǵaý jáne ınklúzıvti ekonomıkalyq damý salasy.
Osy uıymnyń respýblıkadaǵy turaqty úılestirýshisi Norımas Shımamýra BUU-nyń Almatydaǵy ókildiginiń ashylǵanyna 30 jyl tolýyna arnalǵan saltanatty shara barysynda atap ótkendeı, bul sát – BUU-nyń Qazaqstandaǵy komandasy úshin tarıhı oqıǵa.
«Biz Qazaqstan úkimetimen jáne halqymen yntymaqtastyqtyń jańa kezeńine aıaq basyp otyrmyz. Munyń sońy ǵasyrlarǵa sozylatyn yntymaqtastyqqa, birlikke jalǵasatynyna kámil senemin. Bizdiń birigip atqaratyn sharýalarymyz áli de kóp», - dedi ol.
Sondaı-aq ókil sońǵy birneshe jylda Qazaqstan úkimeti men BUU komandasy úlken kólemde birlesken jumys atqarǵanyn atap ótti. Jergilikti atqarýshy organdarmen jáne bılikpen, azamattyq qoǵammen jáne jeke sektormen ónimdi ózara is-qımyl jolǵa qoıylǵan. Uıym Qazaqstanǵa qoldaý kórsetýdi meılinshe keńeıte berýge múddeli.
Prezıdent Qasym-Jomart Toqaev Birikken Ulttar Uıymynyń Bas hatshysy Antonıý Gýterrıshke joldaǵan jedelhatynda bylaı deıdi: «Biz Birikken Ulttar Uıymynyń Jarǵysynda bekitilgen negizgi maqsattar men qaǵıdattardy saqtaýǵa jáne qorǵaýǵa tikeleı jaýaptymyz. Qazaqstannyń neǵurlym turaqty, qaýipsiz jáne ınklúzıvti bolashaqty qamtamasyz etý úshin BUU-nyń is-qımyldaryna berik ustanymyna sendirýge ruqsat etińizder».
Osynyń óziniń elimizdiń halyqaralyq arenadaǵy adaldyǵyn, belsendiligin, berik dostyqqa negizdelgen nıetin ańǵarýǵa bolady.
