Bul saýalǵa NV.kz saıtyna bergen suqbatynda juqpaly aýrýlar jónindegi maman-konsýltant, medısına ǵylymdarynyń doktory, profesor, akademık, joǵary sanatty dáriger Ǵalıa Qabylqyzy Jumanbaeva belgili bir deńgeıde jaýap bergen. Onyń aıtýynsha, Qazaqstanda bul vırýs eki jolmen taralýda.
- Eń birinshisinde ol adam aǵzasynyń tynys jolyna túsedi. Ol birden minez kórsetpeıdi, óziniń jasyryn maqsatyn adamnyń gaz almasý shekarasynda júzege asyrady, sol jerde naýqastyń qanyn ottegimen qanyqtyrýǵa kedergi bolatyn mıkrotromb týdyrady. Osyǵan baılanysty satýrasıa tómendeıdi. Vırýsty bolashaq naýqas jutyp ta qoıýy múmkin. Ondaıda vırýs asqazan-ishek jolyna túsedi, eger ol asqazannyń qyshqyl tosqaýylynan ótse, ashshy ishek arqyly júredi.
Al ishek juqa, sondyqtan ol epıtelıı jasýshalary arqyly qan aınalymy júıesine túsedi, sóıtip adamda qaltyraý nemese denesin qyzdyra bastaıdy. Ol, aınalyp kelgende, qan aınalym júıesindegi kóptegen múshelerdiń jumysynyń buzylýyna ákelip soǵady: búırektiń zaqymdanýy, zár shyǵarý men degıdratasıanyń joǵarylaýy, nemese, kerisinshe, isiný degendeı. Sol sekildi vırýs asqazanǵa túskende uıqy bezine áser etýi múmkin, mundaıda naýqasta qusý, dıareıa jáne tábettiń joǵalýy bolady. Vırýs zaqymdaıtyn nársesin zaqymdap kelip, onyń aqyrǵy tyrnaǵyna ilinetin shegi - júrek-qantamyr júıesi: ol tamyrlardyń endotelıasyn zaqymdaıdy, demek, ınfarkt, ınsýlt jáne t.b, - dep túsindirdi profesor.
Jumanbaevanyń paıymdaýynsha, vırýsqa qarsy eń tıimdi qorǵanys - bul bizdiń ımýnıtetimiz.
- Maska týraly pikir áralýan. Biraq kóp bar jerde mindetti túrde maska kıý kerek. Óıtkeni vırýs muryn men aýyz arqyly enedi ǵoı, - dep jalǵastyrady óz sózin dáriger.
Dáriger syrttan qandaı da bir kómekti kútýdiń qajeti joq ekenin aıtady.
- Ózińizge ǵana arqa súıeı alasyz, basqa eshkimge emes. Jyldam jáne qarqyndy túrde emdelý kerek, syrttan qandaı da bir kómek kútýdiń qajeti joq, vırýstyń shabýylyn aldyn-ala boljap, odan 3 qadam alda bolyp otyrýyńyz kerek. Pnevmonıa is júzinde belgisi, dene qyzýy, jóteli joq, qandaı da bir aýryrsynýsyz da bola beredi, eger KT-da ókpeniń zaqymdanýynyń 60 paıyz ekeni anyqtalsa, onda barlyq terapevtik sharalar keshenin qabyldaý kerek bolady, - deıdi dáriger.
Onyń boljamyna sáıkes, epıdemıa búkil halyq indetti juqtyrǵan kezde aıaqtalady.
- Tuqymdyq ımýnıtet 70% jetken kezde, ıaǵnı eldiń barlyq derlik turǵyndary vırýsty juqtyrsa, epıdemıa toqtaıdy. Biraq eldiń bárinde ımýnıteti bar bola bermeıtinin eskersek, ol da turaqty jaǵdaı emes, ıaǵnı epıdemıa toqtaǵanymen ol uzaqqa sozylmaýy múmkin, óıtkeni adam ımýnıtetim RNQ bar vırýstyń mýtasıalaryna beıimdelip úlgermeýi múmkin, sondyqtan shamamen 3 aıdan keıin indet qaıta órshıdi, adamdar qaıtalap aýrýy múmkin, saldarynan taǵy bir karantınge qaıta oralamyz. Sebebi adam boıynda aýrýǵa qarsy paıda bolǵan ımýnıtet orta eseppen 3 aı saqtalyp, odan keıin óz kúshin joıady, - dep sózin qorytyndylaıdy maman.
