Aýmaqtyq baqylaýshylar jelisi jumysy Almaty qalasyndaǵy Ortalyq shtab pen elimizdiń 17 qalasynda ornalasqan óńirlik shtabtar arqyly júrgiziledi.
Qoǵamdyq qozǵalys 2022 jylǵy kezekten tys prezıdent saılaýynda 27 qalada daýys berý barysyn qadaǵalaý jumysyn sátti atqardy.
Al bıylǵy QR Parlamenti Májilisi men maslıhattar saılaýynda problemaly qalalar men mańyzdy baqylaý ýchaskelerine basa nazar aýdaryp, 25 qalanyń 3 myńnan astam saılaý ýchaskelerin tańdap otyr.
Sondaı-aq azamattyq sektor men ÚEU jelilerinen baqylaýshylar tartý kózdelýde. Baqylaý jelileriniń basshylary men óńirlik úılestirýshilerine saılaý prosesin baqylaý teorıasy men praktıkasy boıynsha arnaıy kýrstar uıymdastyrylady. Oqytý ZOOM konferensıasy jáne offlaın kezdesýler arqyly júrgiziledi.
Saılaý kúni ortalyq shtab elimizdegi saılaý ýchaskelerindegi jaǵdaıdy baıandap, saǵat saıyn brıfıńter ótkizedi, óńirlerden onlaın translásıalar uıymdastyrady, áleýmettik jelilerde posttar men beınelerdi jarıalaıdy jáne tırajdaıdy, jalǵan aqparattardy anyqtaıdy, erekshe jaǵdaılarǵa túsinikteme beredi, jalpy, daýys berý barysy men saılaý qorytyndylary týraly qoǵamdyq pikir qalyptastyrady.
Dos Kóshim, saıasatker, oqytýshy:
Saılaýdy baqylaý – saılaý ýchaskesindegi bir kúndik áreketpen shektelmeıdi. Azmattar saılaýdy baqylaýǵa qatysý arqyly ózderiniń azamattyq-saıası kózqarastaryn qalyptastyrady, Qazaq elindegi saılaý júıesin ózgertýge de úlesterin qosady. Bılik, ókinishke oraı, saılaý júıesiniń ashyqtyǵy men jarıalylyǵyn nyǵaıtýdan kóri saılaýdy baqylaý prosesin qyıyndatý baǵytynda birneshe ózgertýler engizip otyr. Elimizdegi quqyq qorǵaý organdarynyń saılaý barysyndaǵy zańsyzdyqtarǵa tosqaýyl qoıýǵa qulyqsyz ekeni de belgili. Demek baqylaýshylardyń saılaý zańyn meńgerýi men ózderiniń quqyqtaryn bilip qoıýy jetkiliksiz, olarǵa «minez» kerek.
Sabıt Ryspaev, saıasatker, bloger:
Menińshe musylman elderdiń ishinde demokratıasy durystaý bir el bolsa ol Túrkıa. Salystyrmaly túrde árıne. Biraq túrikter osyǵan saılaýdy ádil ótkizý arqyly kelgen sıaqty. Saılaý olarda toı sekildi. Barlyǵy belsendi. Partıalarynyn daýys urlaýlaryna jol bermeıdi.
Bizde osyǵan kelý kerek sekildimiz. Kóp nárse aıtamyz, biraq iske joqpyz. Saılaý ádil bolmasa bir mandatty depýtattarmen aq «Amanat» sekildi resýrsy bar partıalar 80-90% adamdaryn ótkizip jiberýi múmkin. Saılaýdaǵy daýys urlaý da qoradan mal urlaǵan sekildi urlyq. Halyq arasynda saılaý mańyzdy emes sanaý mańyzdy degendeı jańsaq pikir qalyptasqan. Sol nárseni buzýǵa siz bolyp, biz bolyp birlesip jumys atqaraıyq.
Edýard Poletaev, polıtolog:
Saılaýdaǵy qoǵamdyq baqylaý, birinshi kezekte, saılaý prosesiniń aqparttyq ashyqtyǵyn, sondaı-aq baıqaýshylar ınstıtýtynyń jumys isteýin qamtamasyz etedi. Daýys berý kezindegi azamattyq baqylaý álemniń kóptegen elderinde keń taraǵan úrdis. Bul saılaý prosesiniń ashyqtyǵyn kórsetetin dáleldengen qural.
2022 jylǵy prezıdenttik saılaýda baıqaýshylyq jasaǵan, tájirıbeli táýelsiz baqylaýshylardyń "BAQYLA" qoǵamdyq qozǵalysy QR Parlamenti Májilisi men barlyq deńgeıdegi máslıhattardy kezekten tys saılaýda óz jumysyn jalǵastyrmaq.
Baqylaýshylar zańda belgilengen qoǵamdyq baqylaýdyń ádis-tásilderin paıdalana otyryp, 2-3 myńnan astam saılaý ýchaskelerindegi daýysty sanaýdyń transparenttiliginiń jaı-kúıin qadaǵalaıtyn bolady.
Sońǵy jyldary Qazaqstanda saılaýdaǵy baqylaý prosesine qyzyǵýshylyqtyń artýy baıqalady. «BAQYLA» qozǵalysy tájirıbesi joq bolsa da, saılaý prosesiniń tolyqqandy qatysýshysy bolǵysy keletin kez kelgen azamattyń saılaý zańnamasyn egjeı-tegjeıli bilip, baqylaýshy fýnksıasyn júzege asyrýyna qolaıly jaǵdaı jasaıdy.
Baqylaýshylardy tartý úshin aqparattyq arnalar men áleýmettik jeliler paıdalanylatyn bolady. Baqylaýshylar saılaý prosesin baqylaý teorıasy men praktıkasy boıynsha arnaıy uıymdastyrylǵan kýrstarda oqıdy. Osy jáne ózge de sharalar qoǵamdaǵy saılaý belsendiligin arttyrýǵa, azamattardyń saıası biligin jandandyrýǵa yqpal etetin bolady
