Қазақстанда халықтың банктерге қарызы 20 трлн теңгеге жуықтады, деп хабарлайды Dalanews.kz. 

Бұл туралы Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі мәлімдеді. 

2024 жылғы 1 қарашадағы жағдай бойынша Қазақстан Республикасының банк секторында 21екінші деңгейдегі банк бар, оның ішінде 12 банк шетелдік қатысумен, оның ішінде 9 еншілес банктер.

2024 жылғы 1 қарашадағы  жағдай бойынша банк секторының активтері көбінесе банктердің несие портфелінің 33,8 трлн теңгеге дейін  1,2%-ға және өтімділігі жоғары активтерінің 17,7 трлн теңгеге  0,3%-ға (жиынтық активтердің  30,3%-ы) өсуі есебінен ағымдағы жылғы қазанда  0,6%-ға немесе 345 млрд теңгеге ұлғайып, 58,5 трлн теңге болды (2024 жылдың басынан 13,6%-ға немесе 7,0 трлн теңгеге өсу).

Екінші деңгейдегі банктердің экономикаға берген кредиттері 2024 жылғы қазанда 1,3%-ға 31,9 трлн теңгеге дейін ұлғайды (2024 жылдың басынан 14,3%-ға өсу). 2024 жылғы қазан айының қорытындысы  бойынша экономикаға берілген кредиттердің жалпы құрылымында ұлттық валютада берілген кредиттер 1,2%-ға 29,1 трлн теңгеге дейін ұлғайды, валютамен берілген кредиттер 1,6%-ға 2,8 трлн теңгеге дейін ұлғайды.

Бизнес субъектілеріне берілетін кредиттер 2024 жылғы қазанда негізінен 2,6%-ға 3,2 трлн теңгеге дейін инвестицияларға және 0,9%-ға 0,6 трлн теңгеге дейін  негізгі қорлар сатып алуға берілген қарыздардың өсуі есебінен 0,3%-ға 12,1 трлн теңгеге дейін өсті (2024 жылдың басынан 7,7%-ға немесе 870 млрд теңгеге өсу.

Бизнес субъектілері санатының бөлінісінде ірі бизнеске кредиттер 2024 жылғы қазанда телекоммуникация және құрлық көлігі саласындағы ірі қарыз алушылардың мерзімінен бұрын өтеулерінің жалғасуына байланысты 0,4%-ға 4,1 трлн теңгеге дейін (2024 жылдың басынан
2,7%-ға өсті) төмендеді.  ШОБ-қа  қарыздар бір айда негізінен автомобиль шығару секторында шағын кәсіпорындарға айналым қаражатын толтыруға кредиттер беру есебінен 5,9 трлнтеңгеге дейін 0,1%-ға ұлғайды (2024 жылдың басынан 3,0%-ға өсу).  Дара кәсіпкерлерге берілген кредиттер 2024 жылғы қазанда 2,1 трлн теңгеге дейін 2,6%-ға өсті (2024 жылдың басынан 37,7%-ға өсу).

Салалар бойынша 2024 жылғы қазанда бизнеске берілген кредиттердің 4,0 трлн теңгеге дейін 1,1%-ға өсуі – өнеркәсіп (2024 жылдың басынан 18,7%-ға өсу), 3,2 трлн теңгеге дейін 0,7%-ға – сауда (2024 жылдың басынан 9,0%-ға өсу) салаларында және 1,3%-ға  3,0 трлн теңгеге дейін қызметтердің басқа да салаларында (2024 жылдың басынан 1,9%-ға өсу) байқалады. Бұл ретте жекелеген қарыз алушылардың мерзімінен бұрын өтеуді жалғастырулары аясында 2,9%-ға 0,8 трлн теңгеге дейін көлік (2024 жылдың басынан 5,7%-ға төмендеу), 7,9%-ға 0,1 трлн теңгеге дейін – ақпарат және байланыс (2024 жылдың басынан 41,7%-ға төмендеу), 0,8%-ға 0,6 трлн теңгеге дейін  – құрылыс (2024 жылдың басынан 6,5%-ға өсу) және  5,0%-ға 0,5 трлн теңгеге дейін (2024 жылдың басынан 4,6%-ға өсу) – ауыл шаруашылығы  салаларындағы бизнес субъектілеріне кредиттер портфелінің төмендеуі байқалады.

2024 жылғы қазанда бизнес субъектілеріне 1,5 трлн теңге сомаға жаңа қарыздар берілді, бұл 2023 жылғы қыркүйекпен салыстырғанда 7,7%-ға артық. Бұл ретте 2024 жылғың 10 айда бұл көрсеткіш 14,2 трлн теңгені құрады, бұл 2023 жылдың ұқсас кезеңімен салыстырғанда 18,2%-ға артық.

2024 жылғы қазанның қорытындысы бойынша бизнес субъектілеріне ұлттық валютада берілген кредиттер бойынша орташа алынған сыйақы мөлшерлемесі негізінен ШОБ кредиттері бойынша сыйақыны 18,2% – дан 18,3% – ға дейін ұлғайту есебінен 20,1% - ға дейін (2024 жылғы қыркүйекте-20,0%) шамалы өсті.

Бұл ретте ірі бизнеске берілген кредиттер бойынша сыйақының орташа алынған мөлшерлемесі 16,9%-дан 16,8%-ға дейін, дара кәсіпкерлерге – 31,8%-дан 31,5%-ға дейін төмендеді.

Халыққа берілген кредиттер 2024 жылғы қазанда 1,8%-ға ұлғайып, 19,8 трлн теңгені құрады (2024 жылдың басынан 18,7%-ға өсу). Банктердің бөлшек портфелінің құрылымында тұтынушылық қарыздар 2,0%-ға 13,1 трлн теңгеге дейін ұлғайды.

2024 жылғы қазан айының қорытындысы бойынша банктердің ипотекалық портфелі 5,9 трлн теңгеге дейін 1,4%-ға өсті. Бұл ретте 2024  жылдың 10 айында жаңа ипотекалық қарыздар беру шамамен 1,6 трлн теңгені құрады, бұл 2023 жылдың ұқсас кезеңімен салыстырғанда 19,4%-ғаартық.

Жаңа ипотекалық кредиттерді беру құрылымында нарықтық кредит берудің оң серпіні жалғасуда – жыл басынан бастап нарықтық шарттарда 555,4 млрд теңгеге ипотекалық кредиттер берілді, бұл 2023 жылдың ұқсас кезеңімен салыстырғанда 38,3%-ға артық. Нәтижесінде олардың үлесі 2023 жылдың ұқсас кезеңімен салыстырғанда 30,6%-дан 35,4%-ға дейін өсті.

2024 жылғы қазанда халыққа теңгемен берілген кредиттер бойынша сыйақының орташа алынған мөлшерлемесі негізінен тұтынушылық қарыздар бойынша мөлшерлемелерді 20,6%-дан 19,7%-ға дейін төмендету есебінен 18,8%-ға дейін (2024 жылғы қыркүйекте – 20,1%) төмендеді.

Банктердің несие портфелінің сапасы жоғары деңгейде қалып отыр. Мәселен, 01.11.2024ж. кредиттік портфельдің жалпы көлемінде 90 күннен астам мерзімі өткен берешегі бар кредиттердің үлесі 3,3%-ды немесе 1,1 трлн теңгені (01.01.2024ж. – 2,9% немесе 864 млрд теңге) құрап, бір ай бұрынғы 3,2%-дан ұлғайды. 01.11.2024ж. халықтың кредиттері бойынша NPL90+қарыздардың үлесі 3,9%-ды немесе 777 млрд теңгені құрады (01.10.2024ж. – 3,9% немесе 759 млрд теңге, 01.01.2024ж. – 3,4% немесе 575 млрд теңге), ал бизнеске берілген кредиттер бойынша – 2,4% немесе 320 млрд теңге (01.10.2024ж. – 2,3% немесе 315 млрд теңге, 01.01.2024ж. – 2,3% немесе 289 млрд теңге).

90 күннен астам мерзімі өткен берешегі бар кредиттерді провизиялармен өтеу деңгейі 68,9%-ды құрап, тұрақты болып сақталуда (01.01.2024 ж. – 75,9%).

Банк секторының міндеттемелері 2024 жылғы қазанда негізінен заңды тұлғалардың қысқа мерзімді салымдарының өсуі есебінен 0,3%-ға 50,0 трлн теңгеге дейін ұлғайды (2024 жылдың басынан бастап 12,2%-ға немесе 5,4 трлн теңгеге өсу). Банк секторы міндеттемелерінің құрылымында негізінен банктердің жиынтық міндеттемелерінің 78,6%-ын  немесе 39,3 трлн теңгені құрайтын клиенттердің салымдары бар.

2024 жылғы қазанда депозиттік ұйымдардағы резиденттердің депозиттері негізінен теңгемен депозиттердің 3,1%-ға немесе 901 млрд теңгеге 29,8 трлн теңгеге дейін ұлғаюы аясында 3,1%-ға 37,9 трлн теңгеге дейін ұлғайды. Валюталық депозиттер 2,9%-ға немесе 229 млрд теңгеге 8,1 млрд теңгеге дейін, оның ішінде ұлттық валютаның әлсіреуі аясында АҚШ долларына 1,5%-ға қайта бағалау есебінен ұлғайды. Депозиттерді долларландыру деңгейі 01.11.2024ж. 21,3%-ды құрап, төмендеуді жалғастыруда (2023 жылғы қазанда – 24,5%).

Заңды тұлғалардың депозиттері 2024 жылғы қазанда негізінен ұлттық валютадағы депозиттердің 4,6%-ға 12,8 трлн теңгеге дейін ұлғаюы нәтижесінде 4,7%-ға 16,9 трлн теңгеге дейін ұлғайды. Жеке тұлғалардың депозиттері 1,8%-ға 20,9 трлн теңгеге дейін өсті.

Банктік емес заңды тұлғалардың ұлттық валютадағы мерзімді депозиттері бойынша сыйақының орташа өлшенген мөлшерлемесі 2024 жылғы қазанда 13,1% – ға дейін 2024 жылғы қыркүйектегі 13,2% - дан, жеке тұлғалардың депозиттері бойынша-бір ай бұрын 13,4% - дан 13,3% - ға дейін төмендеді.

Банктердің меншікті капиталы 2024 жылғы қазанда 2,4%-ға 8,4 трлн теңгеге дейін негізінен қарыздар мен бағалы қағаздар бойынша пайыздық кірістердің, сондай-ақ дилингтік операциялар бойынша кірістердің ұлғаюы есебінен бөлінбеген таза пайданың ұлғаюы нәтижесінде ұлғайды (2024 жылдың басынан бастап 23,1%-ға немесе 1,6 трлн теңгеге өсу). 2024 жылғы 1 қарашадағы жағдай бойынша негізгі капиталдың жеткіліктілік коэффициенті (к1) 20,4% (01.01.2024 ж. – 19,2%), меншікті капиталдың жеткіліктілік коэффициенті (к2) – 22,3%(01.01.2024 ж. - 21,5%) құрады, бұл заңнамада белгіленген нормативтерден едәуір асып түседі және банк секторындағы әлеуетті тәуекелдерді өтеуді қамтамасыз етеді.

2024 жылғы қаңтар-қазанда банктердің таза пайдасы 2,1 трлн теңгені құрады, бұл 2023 жылдың тиісті кезеңімен салыстырғанда 18,2%-ға артық. Банк активтерінің рентабельділігі (ROA) 2024 жылғы 1 қарашадағы жағдай бойынша 4,6%-ды (01.10.2023ж. – 4,6%), капиталдың рентабельділігі (ROE) – 33,3%-ды (01.11.2023ж. – 36,2%) құрады.