Жаңа Қазақстан азаматтарын тәрбиелеу – яғни олар өз бетінше ойлайтын, бәсекеге қабілетті, белсенді әрекет ететін, зияткерлік әлеуеті мен адамгершілік қағидаттары бар шынайы патриоттарды тәрбиелеу, қоғам мен білім беру мекемесінің алдында тұрған міндеттердің бірі.
Қоғамның кәсіби бағдарланған және перспективалық бөлігін құрайтын әлеуметтік санат – ол студенттер. Педагогикалық тұрғыдан алғанда, олар әлеуметтік және кәсіби қалыптасудың белгілі бір кезеңінде тұрған әлеуметтік страта.
Колледж жағдайында болашақ маман тұлғасының рухани-адамгершілік мәдениетін қалыптастыру мәселесі белгіленген жағдайларға тікелей байланысты болып тұр. Бұл студенттердің қазіргі буыны қоғамдық өмірдегі оқиғалардың тез өзгеруі, қоғамның дамуындағы динамикалық өзгерістер мен қарама-қайшылықты тенденциялар, ақпараттың өсіп келе жатқан ағымы жағдайында өмір сүретінімен түсіндіріледі. Осыған байланысты студенттердің рухани-адамгершілік мәдениетін қалыптастыруға бағытталған тәрбие оқу орнындағы заманауи білім беру жүйесінің басым мақсаттарының бірі болып табылады. Мәдени-адамгершілік тәрбие - бұл студенттің рухани-адамгершілік мәдениетін дамытуды ынталандыратын формалар, құралдар, әдістер мен қағидаттар кешені, адамның әлеуметтік тәжірибені, мәдени-аймақтық қоғамдастық құндылықтарын, мәдениетін игеру дәрежесін арттыру, студенттерді адамгершілік құндылықтарға тарту, адамгершілік сезімдерін дамыту; адамгершілік ерік-жігерді қалыптастыру; адамгершілік мінез-құлыққа ынталандыру.
Іс жүзінде бұл жастардың кез-келген істе және кез-келген мамандықта шығармашылық бастауға деген ұмтылысын тәрбиелеуді білдіреді, тек материалдық қызығушылыққа ғана емес, сонымен қатар олардың мүдделері мен қажеттіліктерін рухани жүзеге асыруға баса назар аударылады.
Қазіргі таңдағы колледж өміріндегі маңызды міндеттердің бірі тұтас педагогикалық үрдіс құру болып табылады. Оның негізгі құрамдас бір бөлігі – тәрбие. Тәрбие ісімен айналыспас бұрын алдымен оның мазмұнын анықтап алу қажет.
«APEC PetroTechnic» жоғары колледжіндегі тәрбие жұмысының негізгі мақсаты – колледж студенттерінің толыққанды рухани, мәдени-ағартушылық, кәсіби және физикалық дамуы, шешім қабылдау процесіне қатысуы, табысты әлеуметтенуі үшін жағдай жасай отырып, олардың әлеуметтік-мәдени даму ортасын құру. және оның әлеуетін еліміздің одан әрі дамуына бағыттау. Колледждің өзіндік қалыптасқан тәрбие беру жүйесі бар. Студенттердің тұлғалық өзін-өзі анықтауына, олардың әлеуметтік және мәдениетаралық құзыреттілігін қалыптастыруға, өзін-өзі дамытуға жағдай жасауға қабілетті колледжде тәрбие жұмысын ұйымдастырудың негізгі бағыттары, шаралар жүйесі мен шаралары айқындалды. Колледжде тәрбиелік міндеттер келесі бағыттар бойынша жүзеге асырылады:
- Қазақстандық патриотизмге және азаматтыққа тәрбиелеу, құқықтық тәрбие беру
- Рухани-адамгершілік тәрбие беру.
- Ұлттық тәрбие.
- Отбасы тәрбиесі.
- Еңбек, экономикалық және экологиялық тәрбие.
- Интеллектуалдық тәрбие, ақпараттық мәдениетті тәрбиелеу.
- Көпмәдениетті және көркем-эстетикалық тәрбие беру.
- Дене тәрбиесі, салауатты өмір салты.
Студенттердің адамгершілік мәдениетін тәрбиелеуде оқытушының тұлғасы маңызды рөл атқарады. Ғалым А.А. Калюжный студенттердің адамгершілік тәрбиесін жүзеге асыруда оқытушы шешуші рөл атқаратынын атап өтті. Бұл үшін жетекші компоненттер пән оқытушысының жеке қасиеттері, оның студенттермен қарым-қатынасы, сонымен қатар студенттер арасындағы қарым-қатынас пен өзара әрекеттестікті ұйымдастыру мен басқаруды қолдану мүмкіндігі болуы керек. Осы бірінші кезеңде академиялық топта топ кураторына да үлкен рөл беріледі.
Кураторлардың негізгі міндеті – оқу тобында тәрбие жұмысын ұйымдастыру, өзін-өзі басқаруды қалыптастыру және студенттерді оқу орнының қоғамдық-шығармашылық өміріне кезең-кезеңімен тарту, кәсіби өзін-өзі анықтауға және оқушылардың кәсіби бейімделуіне ықпал ету.
Қолданыстағы тәжірибеге сәйкес бұл міндеттер пән мұғалімдеріне сынып жетекшілік немесе бақылау ретінде жүктеледі және қосымша ақы түрінде төленеді. Алайда, іс жүзінде оқыту мен топқа жетекшілік етіп, тәрбие жұмысын үйлестіруде кейбір мәселелер туындады.
Біріншіден, бақылау пән мұғалімінен көп уақытты қажет етеді, өйткені ол кураторлық сағаттарды, сыныптан тыс тәрбиелік шараларды (әңгімелесу, кездесу, дөңгелек үстел, экскурсия және т.б.) өткізуі, ата-аналармен үнемі байланыста болуы, білім беру мекемесінің әкімшілігімен үнемі байланыста болып, студенттердің мәселелерін шешуге көмектесуге ықпал етуі тиіс.
Екіншіден, оқытушы-кураторлардан студенттер мен ата-аналар тарапынан психологиялық жүктеме көп. Өйткені,олар оқытушы-куратордан оқу үлгерімінің мәселесін шешуге көмектесуді сұрайды, психологиялық қысым көрсетеді. Мұндай жағдайларда студенттердің білімін біржақты бағалау қаупі бар.
Осыған орай «APEC PetroTechnic» жоғарғы колледжі ЖШС пән мұғалімдерінің өтініштерін ескере отырып, колледж әкімшілігі куратор-эдвайзер деген жеке лауазым енгізіп, оларға жоғарыда аталған міндеттерді жүктеді. Бұл ретте пән мұғалімі қосымша жұмыстан, психологиялық күйзелістерден босатылады және бұл орынды және тиімді деп есептейміз.
«APEC PetroTechnic» жоғары колледжіндегі тәрбие үрдісіндегі басты ерекшелік – топ кураторының оқытушылықтан дербестігі. Яғни, еліміздегі басым көпшілік кәсіптік немесе жоғары оқу орындарындағы тәжірибеге сүйенсек әдетте оқытушы қосымша куратор қызметін атқарады. «APEC PetroTechnic» жоғары колледжінде куратор қызметі мен оқытушылық қызмет жеке дара ажыратылған. Студенттік топтың кураторы бекітілген оқу тобындағы колледж әкімшілігінің өкілі, сондай-ақ әкімшілік алдындағы топтың сенімді өкілі болып табылады. Куратор топтың беделі мен сеніміне ие болып, сол арқылы студенттердің рухани-адамгершілік тұлғасын тәрбиелеуге ықпал етуі тиіс. Студенттер өздерінің кураторына оқу процесіне де, өмірлік жағдайларға да байланысты кез-келген мәселелерді шешу үшін жүгіне алады.
Куратордың рухани-адамгершілік тәрбиесі мыналарға бағытталуы керек:
- студенттің жақсылық, әділеттілік, ар-ождан бостандығы, ар-намыс, тәрбие, тектілік, адалдық, әдептілік, әділеттілік және жауапкершілік туралы шындықты түсіну дәрежесінде көрінетін жалпы адамзаттық және дәстүрлі ұлттық құндылықтарды игеру арқылы рухани-адамгершілік тұлғаны қалыптастыру және дамыту; студенттердің адамгершілік тәрбиесін қалыптастыруда сабақтан тыс іс-шаралар да маңызды рөл атқарады, олар: конкурстар, студенттік ток-шоулар, ардагерлермен кездесулер, КТК, волонтерлік және т.б. Колледждегі жұмыстың басым бағыттарының бірі - бұл студенттердің өз оқу ордасына, өз Отанына деген сүйіспеншілігі мен құрметін, оның тарихына, тағдырына қатыстылық сезімін, тарихи өткенін мақтан етуін, сондай-ақ әлеуметтік жауапты қызметке дайындығы мен қабілетін қалыптастыруға бағытталған рухани-адамгершілік, патриоттық тәрбиелеу.
Мысал ретінде пікірсайыс, ойындар, брейн-рингтер, олимпиадалар және т.б. өткізуге болады.Ал куратор өз тарапынан студентке өз мәселелерін түсінуге, белгілі бір жағдайда этикалық ережелер тұрғысынан қалай әрекет ету керектігін түсіндіруге көмектесуі керек. «APEC PetroTechnic» жоғары колледжінде тәрбие жұмысын сапалы ұйымдатыру бағытында келесі шаралар жүзеге асырылды:
- «APEC» медиа орталығы ашылды.
- «Жарқыра» студенттік театры ұйымдастырылды.
- Студенттік өзін-өзі басқару органы қызмет етеді.
- Құқық бұзушылықтың алдын-алу жөніндегі Кеңес, кураторлар қызметі жұмыс істейді.
- Колледждің 10 жылдық мерейтой аясында колледж Түлектерінің қауымдастығы құрылды.
- «Enactus» студенттердің әлеуметтік кәсіпкерлік командасы мен кеңсесі ұйымдастырылды.
Тәрбие жұмыстарының міндеттерін жүзеге асыруға мемлекеттік органдар, қоғамдық ұйымдар, жастар ұйымдары, жастар орталықтары, қорлар, үкіметтік емес ұйымдар, ата-аналар, мұғалімдер, кураторлар, студенттердің өзін-өзі басқару органдары белсенді түрде қатысады.
Студенттердің бос уақытын ұйымдастыру және өзін-өзі дамыту үшін колледжде 12 қызығушылық клубы мен 9 спорт секциясы жұмыс істейді.. Олар «SPE», «Пікірталас», «Волонтер», «Музыка», «Би» клубтары, «КТК клубы», «Спорт», «Қайырымдылық», «Медиа», «Студенттер театры», «Enactus» командасы, «Арт клубы», «Кітап үйірмесі» спорт секцияларынан волейбол, баскетбол, үстел теннисі, шахмат, футбол, тоғызқұмалақ, гандбол, жеңіл атлетика, дойбы.
Қорыта келе, студент жастарды тәрбиелеу - күрделі процесс, ол бірден нәтиже бермейді. Мұндай қызмет күнделікті, мақсатты, жеке жұмысты қажет етеді. Өз кезегінде, оқу процесін басқару жүйесі жақсы реттелген, оның орталығы академиялық топтың студенті болып табылады, қойылған мақсаттар мен міндеттерге сәйкес студенттердің жеке қасиеттерін дамыту бойынша жұмысты жүзеге асыру үшін қолайлы алғышарттар жасайды.
Д. ЖАЙЛАУБАЕВА, «APEC PetroTechnic» жоғары колледжі директорының тәрбие жұмысы жөніндегі директор орынбасары.
