– ءوزىڭىز بايسىز با، جوق كەدەيسىز بە؟
– باياعىدا «بايلىق جويىلسىن، ءبارىمىز تەڭ، كەدەي بولۋىمىز كەرەك!» دەپ كۇرەسىپ كەلدىك.
ەندى كەرىسىنشە «بايلىق جاساسىن، كەدەيلىك كۇرىسىن!» دەپ جاتىرمىز. اۋمالى-توكپەلى دۇنيە دەگەنىڭ وسى...
ەسىڭدە بار ما، باياعىدا «سۆادبا ۆ مالينوۆكە» دەگەن فيلمدە مە ەكەن، اقتار مەن قىزىلدار قىرقىسىپ، ەرسىلى-قارسىلى جوڭكىلىپ جاتقاندا ءبىر بايعۇس سەلوعا قىزىلدار كەلسە ماڭدايىندا جۇلدىزى بار بۋدەننوۆكاسىن جاپىرايتىپ كيىپ الا قويادى دا، اقتار كىرگەندە جالما-جان شەشىپ الىپ، قوينىنا تىعىپ، اپالاقتاپ تۇرادى. ءبىزدىڭ قازىرگى ءحالىمىز تۋرا سونداي. نە ىستەرىمىزدى بىلمەي قالدىق.
سۇلتانبايدىڭ اكەلەرى اسا كەدەي بولماعان دەيتىن. ءبىراق ولار تاستاپ كەتكەن مۇرا جوق مەندە.
ءوزىمدى، شىندىعىندا، بايمىن دەپ تە، كەدەيمىن دەپ تە ايتا المايمىن. بارعا قاناعات، جوققا سالاۋات دەپ جۇرگەن جاي عوي. ۇلى اباي: «وزىڭدە بارمەن كوزگە ۇرىپ، ارتىلام دەمە وزگەدەن» دەگەن.
كەيبىر قۇرداستارىم ايتادى: «وي، سەنەن باي ادام جوق! شۇلىققا تىعىپ جاتىرسىڭ ءبارىن»، – دەپ. ولاي ەمەس. ءتورت بولمەلى ۇيگە جاقىندا عانا كىردىم.
«قازاقستانعا ەڭبەگى سىڭگەن ارتيست» اتاعىن 1982 جىلى الىپپىن. ونىڭ وزىندە ديماش احمەت ۇلىنىڭ ارقاسىندا.
ءبىزدىڭ تەاتردان ون ءبىر-ون ەكى ادامنىڭ اتاققا ۇسىنىلعان ءتىزىمى بارماي ما و كىسىگە. مۇقيات قاراپ وتىرعان ديمەكەڭ:
– مىناۋ كىم؟ – دەيدى عوي ءتىزىمدى اپارعان ادامعا.
– بۇل – جامانقۇلوۆ تۇڭعىشباي. «تاماشانىڭ» ءارتيسى.
– ءا-ا... بۇل الگى ۇزىنى عوي. ال، قىسقاسى قايدا؟
– قىسقاسى تىزىمگە ىلىكپەدى. ءالى جاس. ستاجى كەلمەيدى...
– قوي، ولاي بولمايدى، جىگىتتەر. ءبارىن قوسىڭدار، – دەپ ءتىزىمدى قايتارىپ بەرىپتى.
ءسويتىپ الدىم اتاقتى. دىنمۇحامەد قونايەۆ ءبارىن كورىپ-بىلىپ جۇرەدى ەكەن. «تاماشانىڭ» كونسەرتتەرىن بەينەكاسسەتاعا جازعىزىپ الىپ، شەتەلدىكتەرگە كورسەتىپ: «بىزدە وسىنداي ءبىر كەرەمەت جاقسى حابار بار»، – دەپ ماقتانىپ وتىراتىن كورىنەدى.
مەنىڭ بايلىعىم – باعالانعان ەڭبەگىم. سول – داۋلەت.
كەيدە قينالامىن – بەلگىلى بيزنەسمەندەر، كوممەرسانتتار پرەزانتاسيا، اناۋ-مىناۋ وتىرىستارىنا شاقىرادى. بارسام ازەر بارامىن. ويتكەنى، ولار مەنىڭ كورەرمەندەرىم ەمەس. دۇنيەتانىمدارى حالىق تىنىسىنان بولەك، تويعان، اسقان-تاسقان ادامدار. ءبىز بولساق دارحان كەڭىستىككە، كەڭ تۇسىنىستىككە، جاندى قاۋىشۋعا، رياسىز، قاراپايىم ارا-قاتىناسقا داعدىلانعانبىز. شىرىگەن باي بولعىم كەلسە الگىندەي ىسكەرلەرگە قىزمەت ەتۋىم كەرەك شىعار. جوق، بۇل ماعان قول ەمەس.
كەي تۋىستارىم: «سەن احا-حا، وحو-حومەن-اق تابىس تاۋىپ راحاتقا باتىپ ءجۇرسىڭ عوي»، – دەيدى. ءبىزدىڭ ەڭبەگىمىزدى تىم وڭاي، جەڭىل كورەدى. ايەلىمە: «وي، ساعان كۇندە تاماشا شىعار. قۇدايبەرگەنىڭ جانىڭدا. كۇلكىدەن ەزۋ جيعىزبايتىن»، – دەيدى. قايداعى! مەنىڭ «اناۋ جوق، مىناۋ جوق» دەپ كۇندە ەسكەرتۋمەن وتىرعانىمدى قايدان ءبىلسىن.
جالپى العاندا، ەل قاتارلى قۇباتوبەل تىرلىك بىزدىكى. قاتاردان كەم كالماۋدى ويلايمىز ءبىز دە...
مەنى ونەرگە تالپىنىپ ءوسىپ كەلە جاتقان جاستاردىڭ تاعدىرى كوپ الاڭداتادى. ناعىز قيىندىقتى سولار كورە باستادى ما دەپ ويلايمىن. جاس ادەبيەتشىلەرگە، ارتيستەرگە، سۋرەتشىلەرگە، سازگەرلەرگە ارنالىپ قور اشىلسا دەيمىن. ويتپەسەك، ونەردىڭ ەرتەڭگى كۇنى نە بولادى.
ارىپتەس اعا بۋىندى ءبىزدىڭ تاعدىرىمىز اسا كوپ تولعاندىرعان جوق. «مەنەن كەيىن توپان سۋ قاپتاسا دا مەيلى» دەگەن تۇسىنىك ولاردىكى. شىعاتىن بيىكتەرىنە وزدەرى شىعىپ السا بولدى ەمەس پە! نەسىنە قايعىرادى...
جامان ادەت، توزىق ءداستۇر ومىرشەڭ، ولەرمەن كەلەدى. ءبىزدىڭ دە كەيبىر قاتارلاستارىمىزدىڭ ساناسىندا «ونەردىڭ سوڭى مەنىمەن ءبىتسىن» دەگەن ۇعىم بەكىگەن. ءىزىمىزدى باسقان كەيىنگى ۇرپاق تازارا ما، بىلمەيمىن. كوپشىلىگى ماڭگۇرت. ءتىل بىلمەيدى. ادەت-عۇرىپتان جۇرداي...
جاسىم ەلۋگە كەلىپ قالدى. سوندا دا ءبازبىر اعالارىم مەنى ءالى بالا سانايدى. قولبالا بولىپ جۇرە بەرۋىم كەرەك سياقتى. ولاردىڭ تىلەگىمەن ءومىر سۇرسەم الپىسقا كەلگەندە «مولودوي سپەسياليست» بولاتىن شىعارمىن. جەتپىستە «بولاشاعىنان ءۇمىت بار» اتانارمىز. ال ودان كەيىن بارسىڭ با، جوقسىڭ با!..
نەگىزىندە، ادەبيەت پەن مادەنيەت ەگىز. بولۋگە كەلمەيدى. سوندىقتان، باستان كەشىرىپ جاتقان تراگەديامىز دا بىردەي.
قورىتا ايتقاندا، بايلىق، كەدەيلىك دەگەندى دە سالىستىرمالى تۇردە تۇسىنۋگە بولادى.
ۇلتتىق ادەت-عۇرىپتارىمىز ايشىقتانا تۇسسە، ەكونوميكاسى دامىعان وركەنيەتتى مەملەكەتتەر قاتارىنا قوسىلساق، تىنىشتىق ساقتالسا، سىرت ەلدەر مويىنداپ تۇرماي ما.
مادەنيەتى گۇلدەنگەن باي مەملەكەتتە تۇرساڭ سەن دە بايسىڭ. ول ءۇشىن حالىقتىڭ جان دۇنيەسى دە سۇلۋلانا ءتۇسۋى كەرەك.
ءبىز سول ءۇشىن كۇرەسىپ كەلەمىز. شىنبولات دىلدەبايەۆ: «قازى-قارتا جەگەنىڭنەن نە پايدا، باۋىرلارىڭ كىلتاماق بوپ جاتقاندا» دەيدى. سول ايتقانداي، قانداستارىڭ بۇرالىپ جۇرگەندە سەنىڭ ءۇرىپ ءىشىپ، شايقاپ توگىپ جاتقانىڭ جاراسپايدى. سوندىقتان، ەلىم باي بولسا ەكەن دەيمىز ءبىز...
