ۆەدومستۆو باسشىسى اۋەلى ايماقتاعى ەڭ ءىرى ءونىدىرىس وشاعى «ماريەۆەن فۋد تيان-شان» ازىق-تۇلىك وندىرەتىن زاۋىتىنا باردى. 2018 جىلى ىرگەتاسى قالانىپ، مەملەكەتتىك باعدارلامانىڭ شاراپاتىن كورگەن بىرەگەي جوبا تەز دايىندالاتىن ماكارون ءونىمىن، الكوگولسىز سۋسىن مەن دامدەۋىش وندىرۋمەن اينالىسادى.
كاسىپورىن 850 ادامدى جۇمىسپەن قامتىپ وتىر. قازىرگى كەزدە مۇندا جىلىنا 85 مىڭ توننا ءونىم وندىرىلەدى. زاۋىتتىڭ تولىق-قاندى ىسكە قوسىلۋى ءۇشىن تارتىلعان ينۆەستيسيا كولەمى 35 ملرد تەڭگەنى قۇراسا، سونىڭ 593 ملن تەڭگەسى «بيزنەستىڭ جول كاراتسى – 2020» مەملەكەتتىك باعدارلاماسى ارقىلى قاراستىرىلعان بولاتىن.
«ماريەۆەن فۋد تيان-شان» باسقارۋشى ديرەكتورى ستانيسلاۆ دەگتياريەۆتىڭ سوزىنە سۇيەنسەك، قوسىمشا وندىرىستىك جەلىنى ورناتۋعا گاز، سۋ جانە ەلەكتر قۋاتى كەرەك.
ايتا كەتەيىك، زاۋىت باسشىسى الداعى ۋاقىتتا لوگيستيكالىق قول جەتىمدىلىكتى جاقسارتۋ نىساناعا الىناتىنىن ايتىپ، مينيستر الىبەك ساكەنۇلىنا وسى ماقساتتا تاعى ءبىر تەمىرجول جەلىسىن تارتۋ كەرەكتىگىن جەتكىزدى.
تاعام ءوندىرىسىنىڭ اياق الىسىن باقىلاعان ۆەدومستۆو باسشىسى جىلدىق قۋاتى 10 مىڭ توننا تەڭىز بالىعىن وندىرۋگە قاۋقارلى بالىق ونەركاسىبى كەشەنى قۇرىلىسىمەن تانىستى. تاياۋ بولاشاقتا بۇل ماڭدا «باررامۋندي» بالىعىن ءوسىرۋ جوسپارلانعان. بۇگىندە بالىققا ارنالعان ارنايى باسسەيندەر تولىق ورناتىلىپ بىتكەن.
الايدا، ەندى عانا جۇمىسىن باستاۋعا قامدانىپ جاتقان كاسىپورىنعا ينفراقۇرىلىم جۇرگىزۋ اۋاداي قاجەت. بۇل تۋرالى ق ر ۇلتتىق ەكونوميكا مينيسترىنە زاۋىت باسشىلىعى ايتتى.
– ءبىز سۋمەن، گازبەن جابدىقتاۋ، ەلەكتر مەن كارىز جەلىلەرىن تارتۋعا بيۋدجەتتىك ءوتىنىم بەردىك. ماقۇلدانۋىن كۇتەمىز. بارلىعى 900 ملن تەڭگە، – دەيدى زاۋىت وكىلدەرى.
مينيستر كوتەرىلگەن ماسەلەلەر الماتى وبلىسىنىڭ اكىمدىگىمەن بىرلەسىپ، مۇقيات زەردەلەنەتىنىن ايتتى. جالپى، كەشەننىڭ قۇنى – 67 ملرد تەڭگە. الىبەك قۋانتىروۆتىڭ ايتۋىنشا، مۇنداي كاسىپورىندار وڭىرگە، اسىرەسە ازىق-تۇلىك قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن قاجەت.
وبلىستاعى قوس بىردەي زاۋىتتى ارالاعان مينيستر كەلەسى كەزەكتە وبلىستىق اكىمدىك عيماراتىندا ءوڭىردىڭ باس جوسپارىمەن تانىستى. وندا G4 City مەن قونايەۆ قالاسىنىڭ باس جوسپارى كورسەتىلدى.
قونايەۆ قالاسىنىڭ اكىمى نۇرلان قۇماتايەۆتىڭ ايتۋىنشا، 107 تۇرعىن ءۇيدىڭ قۇرىلىسى باستالادى دەپ كۇتىلۋدە.
سونىمەن قاتار، قازىنا ەسەبىنەن 13 تۇرعىن ءۇيدىڭ ىرگەتاسى قالانۋ ۇستىندە. قونايەۆ قالاسىنىڭ اكىمىنىڭ ايتۋىنشا قالادا 5 ءبىلىم مەكەمەسى سالىنباقشى. ونىڭ ەكەۋى «جايلى مەكتەپ» جوباسىنىڭ شەڭبەرىندە كەرەگە جايماق.
– بىزدە جالپى اۋماعى 1،3 مىڭ گەكتاردى الىپ جاتقان يندۋستريالىق ايماق بار. 2022-2024 جىلدار ارالىعىندا 8 بىردەي اۋقىمدى ينۆەستيسيالىق جوبا ىسكە اسادى دەپ كوزدەلگەن. مۇنداعى الاڭداتقان ءبىر ماسەلە قوسالقى ستانسيا سالۋ. ءبىز بۇعان دەيىن 160 مۆت-قا جوبالىق-سمەتالىق قۇجاتىن جاساپ، وتكىزدىك. الايدا، بۇل ازدىق ەتەدى. سول سەبەپتى، كەلەر جىلى 200 مۆت قوسالقى ستانسياعا ءوتىنىش بەرەمىز، – دەدى نۇرلان قۇماتايەۆ.
قالا اكىمىنەن كەيىنگى كەزەك، وبلىستىق تۋريزم باسقارماسىنىڭ باسشىسى ايبار تەمەنوۆقا كەلدى. ول ءوز كەزەگىندە ىشكى ءتۋريزمدى، ونىڭ ىشىندە تاۋ كلاسستەرىن دامىتۋعا ارنالعان تىڭ ويلارىن ورتاعا سالىپ، ەتنواۋىلعا ارنالعان ايماق جاسالاتىنىن تىلگە تيەك ەتتى. تۋريزمدا اقساپ تۇرعان تاعى ءبىر ءىس ول – مامان تاپشىلىعى.
ايبار تەمەنوۆ، «ديپلوممەن اۋىلعا» باعدارلاماسىندا ءدال وسى سالانىڭ بىلىمگەرلەرى قاراستىرىلماعانىن ايتىپ، ەندىگى جەردە وسى جۇمىستى قولعا الۋدى ۇسىندى.
ايماقتىڭ الەۋەتىنە شولۋ جاساعان ۆەدوسمتۆو باسشىسى وبلىستىڭ الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق دامۋىنا ارنالعان كەڭەسكە قاتىسىپ، جەرگىلىكتى كاسىپكەرلەرمەن جۇزدەستى. ولاردىڭ كوكەي كەستى ساۋالدارىنا جاۋاپ بەردى. جيىندى وبلىس اكىمى مارات سۇلتانعازييەۆ جۇرگىزىپ، ءوڭىردىڭ ەكونوميكالىق احۋالىنا قىسقاشا توقتالدى.
– ءبىزدىڭ ولكەدە شاعىن جانە ورتا بيزنەس وكىلدەرىنىڭ سانى ءقازىردىڭ وزىندە 116،6 مىڭعا جەتىپ، رەسپۋبليكادا 4ء-شى ورىندى يەلەندىك. تەك 2022 جىلدىڭ 9 ايىندا ولارمەن وندىرىلگەن ءونىم، كورسەتىلگەن قىزمەت كولەمى 2 ترلن تەڭگەدەن استى، ال بيۋدجەتكە 220،2 ملرد تەڭگە ءتۇستى. شاعىن جانە ورتا بيزنەستىڭ ەكونوميكاداعى ۇلەسى 36،7%-دان 45،5%-عا دەيىن ءوستى، – دەدى ايماق باسشىسى مارات ەلەۋسىز ۇلى.
الماتى وبلىسى اكىمىنىڭ سوزىنەن كەيىن كەزدەۋگە جينالعان بيزنەس وكىلدەرى ساۋالدارىن مينيسترگە تىكەلەي جولدادى. كەزدەسۋدە ءسوز العان كاسىپكەرلەر جەڭىل ونەركاسىپتى، فارماسيەۆتيكا سالاسىن دامىتۋ ماسەلەلەرىن جانە كاسىپكەرلىكتى دامىتۋدىڭ باسقا دا وزەكتى ماسەلەلەرىن كوتەردى. ينفراقۇرىلىم قۇرىلىسى ماسەلەلەرىدە شەتە قالمادى.
كەزدەسۋ قورىتىندىسى بويىنشا الىبەك قۋانتىروۆ بيزنەس پەن مەملەكەتتىڭ ءوزارا ىنتىماقتاستىعى ءۇشىن تۇراقتى جۇمىس ىستەيتىن الاڭ بولۋعا ءتيىس وڭىرلىك بيزنەستى دامىتۋ ينستيتۋتتارىمەن ناقتى ءوزارا ءىس-قيمىل قاجەت ەكەنىن اتاپ ءوتتى. ءوز تاراپىنان ول كاسىپكەرلەر ايتقان بارلىق پروبلەمالىق ماسەلەلەردى قاراۋعا جانە نازارعا الۋعا دايىن ەكەنىن ءبىلدىردى.
– جۇدىرىقتاي جۇمىلا وتىرىپ، ءبىز العا قويعان بارلىق مىندەتتەردى ورىندايتىنىمىزعا جانە الماتى وبلىسىنىڭ وركەندەۋى ءۇشىن قولدان كەلگەننىڭ ءبارىن جاسايتىنىمىزعا سەنىمدىمىن، – دەدى مينيستر.
ارتىنشا، الىبەك ساكەن ۇلى ازاماتتاردى قابىلدادى. قابىلداۋعا كەلگەن تۇرعىندار ءار ءتۇرلى ماسەلەنى قوزعادى. مىسالى، قونايەۆ قالاسىنا ىرگەلەس جاتقان ارنا اۋىلىنان كەلگەن سامعات قۋانىشبەك ۇلى «ديپلوممەن اۋىلعا» باعدارلاماسىندا بەرىلەتىن 1،5 مىڭ اەك مولشەردەگى كوتەرمە جاردەماقىنى 3 000 اەك –كە دەيىن ۇلعايتۋدى سۇراي كەلىپتى. جاس ماماننىڭ سوزىنە سەنسەك، قازىرگى تاڭدا وبلىس ورتالىعى اۋىسقالى بەرى مۇنداعى ءۇي باعاسى تىم قىمباتتاپ كەتكەن. سول سەبەپتى، بۇگىنگى بەرىلەتىن كوتەرمە اقى باسپانا الۋعا جەتپەيدى. ءدال وسى جاعدايىن شەشىمىن مينيستردەن تىكەلەي سۇرادى.
ءوز كەزەگىندە ق ر ۇلتتىق ەكونوميكا ءمينيسترى الىبەك قۋانتىروۆ، بۇل ماسەلە قاراستىرۋ ۇستىندە ەكەنىن، اتالعان سومانى 2،5 اەك كورسەتكىشكە دەيىن كوتەرۋ جوسپارلانعانىن ايتتى.
ءمينيستردىڭ جەكە قابىلداۋىنا كەلگەن جاس كاسىپكەر عابيت بەگالى الەۋمەتتىك ماڭىزى بار تاۋارلاردىڭ تۇراقتاندىرۋ قورىنا قاراجات ءبولۋ تۋرالى ويىمەن، مەزگىلدى قىمباتشىلىقتىڭ الدىن الۋعا بولىنگەن قارجى الەۋمەتتىك وسال توپتارعا ءبولىپ بەرۋدىڭ ارنايى ءبىر تەتىگىن قاراستىرۋدى سۇراپ كەلگەن. وعان ۆەدومستۆو باسشىسى الەۋمەتتىك ءاميان ارقىلى تۇرمىسى تومەن وتباسىلارعا قارجى جىبەرىلەتىنىن ايتىپ ءوتتى.
سونداي-اق، مينيستر ازاماتتاردى قابىلداپ بولعان سوڭ، شەڭگەلدى الابىنا بارىپ، سۋارۋ جۇيەسىن دامىتۋ، ەگىس القاپتارىن ۇلعايتۋ ماسەلەلەرىمەن تانىسىپ، «شين-لاين» بالمۇزداق شىعاراتىن كاسىپورىنىنا باردى. قۋاتتىلىعى جىلىنا 63 مىڭ توننا بولاتىن زاۋىت جوباسىنىڭ جالپى قۇنى 32،4 ملرد تەڭگەنى قۇرايتىنىن اتاپ ءوتتى.
بۇل – تمد-داعى بالمۇزداق شىعاراتىن ەڭ ساپالى زاۋىتتاردىڭ ءبىرى. ەگەر بۇگىندە ول 20%-عا جۋىق ەكسپورتتايتىن 18،5 مىڭ توننا ءونىم شىعارسا، 2025 جىلعا قاراي بۇل كورسەتكىش 40 مىڭ تونناعا دەيىن ءوسۋى ءتيىس جانە ەكسپورت تيىسىنشە 50%-عا جەتەدى دەپ كۇتىلۋدە.
الماتى وبلىسىنداعى جۇمىس ساپارى ەكى كۇنگە جالعاسقان ق ر ۇلتتىق ەكونوميكا ءمينيسترى الىبەك قۋانتىروۆ جامبىل اۋدانى مىڭبايەۆ اۋىلىنا تابان تىرەدى.
5639 تۇرعىن تۇراتىن اۋىلدا سۋ جەلىلەرىنىڭ 90 پايىزىنىڭ توزىعى جەتكەن. اتالمىش ايماقتىڭ اتقا مىنەرلەرى مينيسترگە وسى ماسەلەنىڭ ءتۇيىنىن تارقاتۋعا قول ۇشىن سوزۋدى سۇرادى.
جامبىل اۋدانى اكىمىنىڭ ورىنباسارى ابزال نۇرپەيىسوۆتىڭ سوزىنە سۇيەنسەك، 2022 جىلى جوبالىق-سمەتالىق قۇجاتتى دايىنداۋعا قارجى ءبولىنىپ، جوبا تولىقتاي قاعازعا تۇسىرىلگەن.
– جوبا نەگىزىندە قۇرىلىس-مونتاج جۇمىستارىن باستايتىن بولساق، اۋىلعا جاڭادان 40 شاقىرىم اۋىز سۋ جۇيەسىن تارتامىز جانە دە 1318 اۋلا تۇتاستاي تازا سۋمەن قامتاماسىز ەتىلەدى. ءبىز ۇسىنعان جوبانى ىسكە اسىرۋعا 1،5 ملرد. تەڭگە قاراجات كەرەك، – دەيدى ابزال ەركىن ۇلى.
سونداي-اق، جاۋاپتىلار مىڭبايەۆ اۋىلىنىڭ كۇن-باتىس جاعىندا جالپى قۇنى 2،5 ملرد تەڭگەنى قۇرايتىن 200 گەكتار جەرگە ينفراقۇرىلىم جۇرگىزۋ جوسپارلانعانىن ايتتى.
كەلەشەكتە بۇل ماڭعا 24 شاقىرىم اۋىز سۋ جۇيەسى، 31 شاقىرىم ەلەكتر جەلىلەرىن تارتۋ كوزدەلگەن. اتالعان جوسپار جۇزەگە اسسا، كەزەكتە تۇرعان 2000 ادام ينرفاقۇرىلىمى بار جەرمەن قامتاماسىز ەتىلەدى.
جامبىلدىقتار العا تارتقان كەزەكتى ماسەلە، سارىباي بي اۋىلىنداعى مادەنيەت ۇيىنە كۇردەلى جوندەۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋ بولدى.
1961 جىلى ىرگەتاسى قالانعان عيمارات سوڭعى 60 جىلدا جوندەۋ كورمەگەن. سوۆەتتىك كەزەڭدە بوي كوتەرگەن نىساننىڭ قابىرعالارى ءوز قالپىن جوعالتپاعان، تەك سىرتى مەن ءىشىن ارلەپ، كۇردەلى جوندەۋدەن وتكىزۋ جەتكىلىكتى. بۇل ءۇشىن 278 ملن تەڭگە قارجى قاجەت. ۆەدومستۆو باسشىسى بۇل ءوتىنىم، قارالاتىنىن مالىمدەدى.
دەسەدە، ايماقتاعى احۋال اناۋ ايتقانداي ناشار ەمەس. ءدال وسى سارىباي بي اۋىلىندا مەكتەپ «اۋىل – ەل بەسىگى» باعدارلاماسى شەڭبەرىندە كۇردەلى جوندەۋدەن وتكەن. ق ر ۇلتتىق ەكونوميكا ءمينيسترى الىبەك قۋانتىروۆ ءبىلىم وشاعىنا ارنايى باس سۇعىپ، جۇرگىزىلگەن جۇمىستارعا وڭ باعاسىن بەردى. مەكتەپ قابىرعاسىندا اۋىلدىڭ تۇرعىندارىمەن كەزدەسىپ، اۋىلدىق جەرلەردى كوركەيتۋگە كۇش سالىپ، ارنايى تۇدىرىمداما جاسالىنىپ جاتقانىن تىلگە تيەك ەتتى.
– پرەزيدەنت ءوزى ايتقانداي اۋىلدارعا ەرەكشە كوڭىل اۋدارىلادى بولادى. ارنايى تۇجىرىمدامادا دايىندالدى. 2023-2025 جىلدار اۋىلداردى دامىتۋعا باعىتتالادى. «اۋىل – ەل بەسىگى» جوباسىنا بولىنەتىن بيۋدجەتتىڭ كولەمىن ۇلعايتامىز. ءبىزدىڭ ماقسات ينرفاقۇرىلىمدى رەتكە كەلتىرۋ ارقىلى، اۋىلدار اراسىنداعى تەڭسىزدىكتى جويۋ. ال جالپى العاندا الماتى وبلىسىندا جاعداي جاقسى، – دەدى الىبەك ساكەن ۇلى.
