رەسەيدىڭ پۋتينگە جۇمىس ىستەيتىن پروپاگاندا قۇرالدارى، سونىڭ ىشىندە تەلەگرام ارنالار «الداعى جىلدارى قىرعىزستاننىڭ سىرتقى ساياساتىندا وتە-موتە كۇردەلى وزگەرىستەر بولۋى مۇمكىن» دەپ دولبارلاۋدا.
كرەملدىڭ پروپاگانداشىلارى ءبىر قۋدالاۋدىڭ بولارىن كۇنى بۇرىن سەزىپ، تۇركياعا تۇرا قاشقان ەكس-پرەزديەنت جيەنبەكوۆتىڭ ارەكەتىنەن استار ىزدەۋدە. ساۋرانباي ول جاقتا جاي جاتپايدى دەيدى.
«قول قۋسىرىپ قاراپ وتىرمايدى. جاپاروۆتا كەتكەن كەگى بار. ىرگەسىندە وتىرىپ ءىرى سويلەي المادى. الىستا وتىرىپ ايعاي-اتتانعا باساتىن سىندى. كوكىرەگىندە قىستىققان اشۋ-ىزانى اعىل-تەگىل اقتارماسا، اۋرۋعا شالدىعادى.
قازىرگى پرەزيدەنتتىڭ قىتايدىڭ ءسوزىن سويلەپ، سويىلىن سوعىپ جۇرگەنىن ەردوعانعا ايتىپ بارادى»، – دەيدى ماسكەۋدەن باسقارىلاتىن ءورىستىلدى «سالام، قىرعىزستان» Telegram ارناسىنىڭ اۆتورلارى.
جيەنبەكوۆتى بىلتىرعى جىلدىڭ قازان ايىندا پارلامەنت سايلاۋىنىڭ ادىلەتسىز وتكەنىنە كۇيىنگەن ەل تاقتان تايدىرعان. ونىڭ تۇركيا اسقانىن سان-ساققا جۇگىرتىپ، وتىرىك-شىنى ارالاس قاۋەسەت تاراتىپ جاتقاندار كوپ.
ەكس-پرەزيدەنتتىڭ ءباسپاسوز-حاتشىسى: «جيەنبەكوۆ ەلدەن كەتكەن جوق. كىشى قاجىلىق ساپارعا اتتاندى. پارىزىن وتەپ كەرى قايتادى»، – دەيدى. سوعان قاراعاندا ەكس-پرەزيدەنت ستامبۇلعا ۋاقىتشا ايالداعان سەكىلدى.
الايدا نەگىزگى نۇسقاۋشىلارى ماسكەۋدە وتىرعان Telegram ارنالار بۇل مالىمەتكە كۇمانمەن قارايدى. مۇسىلماننىڭ بەس پارىزىن وتەۋ ءۇشىن تۇركياعا توقتاپ، سول كۇيى حابار-وشارسىز كەتكەن جيەنبەكوۆتىڭ قىرعىزستانعا قايتىپ ورالماسىنا سەنىمدى.
«ول ما، ول وتباسىمەن بىرگە تۇركياعا باس ساۋعالاپ كەتتى. كىشى قاجىلىق جايلى مالىمدەمەسى ءتىپتى قيسىنسىز. قىلمىستىق جاۋاپكەرشىلىكتەن جالتارىپ بارامىن دەپ تۋرا ايتۋى كەرەك ەدى. ول قىرعىزستانعا قايتىپ ورالسا، سول ءساتتى اباقتىعا قامالادى»، – دەيدى ماقالا اۆتورلارى.
....
جالپى، رەسەيلىك ساراپشىلاردىڭ جيەنبەكوۆكە ءجىتى كوز تىگۋى تەكتەن-تەگىن ەمەس. ماسكەۋدىڭ تۇركياداعى تىڭشىلارى كرەملگە «جيەنبەكوۆ قۇپيا جوسپار قۇرۋدا» دەگەن شۇعىل مالىمەت جەتكىزگەن.
ولاردىڭ دولبارىنا سەنسەك ستامبۇلعا ۇشىپ كەتكەن جيەنبەكوۆ انكارامەن ارادا تۇركى دۇنيەسى، تۇركى وداعىن قۇرۋ تۋرالى يدەيانى جان-جاقتى تالقىلايتىن بولادى.
رەسەيدەن تارالاتىن «اۆانتيۋريست جازبالارى» Telegram ارناسىنىڭ حابارلاۋىنشا، جيەنبەكوۆ تۇركيا پرەزيدەنتى ەردوعانمەن جۇزدەسۋدى اسىعا كۇتىپ وتىر.
«ەردوعان جيەنبەكوۆتىڭ ىقپالىن جوعالتا قويماعانىن، ءسوزىنىڭ سالماعى بارىن، ساياساتتاعى ءتۇرلى توپتار مەن كلاندارعا ءالى دە بولسا ءامىرى جۇرەتىنىن جاقسى بىلەدى.
ىلگەرىدەگى يدەيانى جيەنبەكوۆپەن ەمەن-جارقىن وتىرىپ تالقىلايتىن ءارى ساۋرانبايعا قول ۇشىن سوزۋ كەت ءارى ەمەس ەردوعان وسى ارقىلى ەكس-پرەزيدەنتتىڭ جاقتاستارىنىڭ قولداۋىنا يە بولادى»، – دەيدى ارنا اۆتورلارى.
بۇدان بۇرىن Dalanews.kz قىرعىزستان پرەزيدەنتى سادىر جاپاروۆتىڭ بەيجىڭمەن اراداعى «ورتاق جوبالارى» جايىندا جازعان.
سول ماقالادان از-كەم ءۇزىندى:
«جۇڭگو سويىلىن سوعاتىن كانديدات سايلاۋعا ءتۇسىپ جاتىر…»، – دەدى جاپاروۆتىڭ وپپونەنتىنىڭ ءبىرى قانات يسايەۆ سايلاۋالدى تەلەدەباتتا.
جاپاروۆتىڭ جۇڭگو ازاماتتارىمەن قارىم-قاتىناسى بارىن دالەلدەيتىن فاكتىلەر جەتەرلىك. 2007 جىلى جاپاروۆ دەپۋتات بولعان تۇستا ونىڭ تۋعان باۋىرى سابىر جاپاروۆ مەمتەندەر ۇتىپ الىپ، «جىرعالاڭ» شاحتاسىنىڭ 71 پروسەنت اكسياسىن بار بولعانى 320 مىڭ دوللارعا ساتىپ الادى. بۇل وتە ارزان ەدى. شامالىدان كەيىن جاپاروۆتار الگى شاحتانى جۇڭگو ينۆەستورىنا «تابىستايدى».
اۋلى تۇرعىندارىنىڭ ايتۋىنشا، 2012 جىلى شاحتادا الاپات ءورت بولعان. ءبىرقاتار ب ا ق قىتايلىقتاردىڭ شىعىندى وتەۋ ءۇشىن جاپاروۆتان 7 ملن دوللار تالاپ ەتكەنىن جازعان. جاپاروۆ وتەماقى رەتىندە ورتالىق ازياداعى اسا ءىرى التىن كەنىشى قۇمتوردى قىتايلىقتارعا بەرۋگە ۋادە بەرەدى. قۇمتورعا يەلىك ەتەتىن Centerra Gold كانادالىق كومپانيادان شاحتانى تارتىپ الۋعا لوببي جاسايدى.
جاپاروۆ ءالى كۇنگە دەيىن قۇمتوردى مەملەكەت يەلىگىنە قايتارۋعا قارسى. ال جۇڭگو تاراپى كانادالىق كومپانياعا تىكەلەي شىعىپ، كەنىشتەن ۇلەس الۋعا تىرىسۋدا.
سىرتقى قارىزدى ازايتۋ ءۇشىن جاپاروۆ جەتىم-توو تەمىر كەنىشىنىڭ ءبىر بولىگىن قىتايعا بەرۋ تۋرالى ۇسىنىس ايتۋدا. قىرعىز دەپۋتاتى داستان بەكەشوۆتىڭ دەرەگىنشە، قىرعىزستاننىڭ بەيجىڭگە بەرەشەگى 2،2 ملرد دوللاردان اسىپ جىعىلعان.
پرەزيدەنتكە جاقىن جۇرەتىن ادامنىڭ ءبىرى ءازىر پارلامەنت دەپۋتاتى – ادىل جۋنۋس-ۋۋلۋ. قىتايدا تۋعان. جاپاروۆ ونى ءوزىنىڭ جاقىن دوسى ەكەنىن جاسىرماي ايتقان.
دەپۋتات جۋنۋس Air Kyrgyzstan ۇلتتىق كومپانياسىن جۇڭگو ينۆەستورىنا بەرۋدى ۇسىنعان ازامات رەتىندە تانىمال. مەمقىزمەتكە دەيىن ول جەر قويناۋىن يگەرۋمەن اينالىستى. ءتورت بىردەي تاۋ-كەن كومپانياسىنىڭ تەڭ قوجايىنى بولادى، بۇلاردىڭ بارلىعىندا قىتايلىق كاسىپكەرلەرمەن ارىپتەسىپ جۇمىس ىستەدى.
سادىر جاپاروۆ سايلاۋ ناۋقانىنا قاجەتتى قاراجاتتى قايدان تاپقانى بەلگىسىز. ونىڭ سايلاۋعا جۇمساعان قاراجاتى 560 مىڭ دوللاردى قۇراعان، بۇل وزگە 17 ۇمىتكەردىڭ بيۋدجەتىنەن كوپ. سايلاۋالدى ۇگىت-ناسيحاتقا كەرەكتى قارجىنى قايدان تاپقانىن جاپاروۆ جاسىرادى. «بۇل حالىقتىڭ اقشاسى، زەينەتكەرلەر پەنسياسىنان ءۇزىپ-جۇلىپ بەردى» دەگەن سىڭايدا پىكىر بىلدىرگەن.
ونىڭ سايلاۋالدى كومپانياسىن قىتايلار قارجىلاندىرعانى تۋرالى ناقتى دەرەكتەر بار. اتاپ ايتقاندا، جۇڭگو ازاماتى باسشىلىق ەتەتىن «حۋا-ەر» كومپانياسىنان جاپاروۆتىڭ شوتىنا ءبىر ميلليون سوم اۋدارعان.
جاپاروۆتىڭ جاقتاستارىن تاسىعان اۆتوبۋستاردىڭ ءوزى «شىدىر جول كەي دجي» دەپ اتالاتىن كومپانياعا تيەسىلى. كومپانيا قوجايىنى توحۋتيبۋبي وۋەرحاليكا شىڭجاڭ-ۇيعىر ولكەسىنىڭ تۋماسى، وسى كۇنگە دەيىن جۇڭگو ازاماتى بولدى، ءتولقۇجاتىن تەك 2018 جىلى اۋىستىرعان.
...
ايتسە دە كرەمل تاڭداۋدىڭ تۇركياعا تۇسكەنىن قالامايدى. سوندىقتان ستامبۇلعا جەتىپ العان جانىبەكوۆتىڭ نە بۇلدىرەرىن كۇتىپ، ءالىپتىڭ ارتىن باعۋدا.
«جيەنبەكوۆ جاپاروۆتىڭ قىتايدىڭ «جوباسى» ەكەنىن جيىپ-تەرىپ ايتادى. سونىڭ كەسىرىنەن قيىر جايلاپ، شەت قونىپ جۇرگەنىن جەتكىزەدى. ەلدە سوڭىنان ەرەر اۋديتوريا بارىن دالەلدەپ باعادى»، – دەيدى رەسەيلىك ساراپشى يۋريي گولۋب.
ونىڭ پىكىرىنشە، مۇنىڭ سوڭى تاعى دا توڭكەرىسپەن اياقتالۋى مۇمكىن. بۇل جولعى توڭكەرىس «تۇرىكشىل» باعىتتا بولادى.
«كرەمل قاراپ وتىرماي مۇنىڭ الدىن الۋعا تىرىسۋى ءتيىس. ايماقتاعى ىقپالىن كۇشەيتىپ، ەلدىڭ ىشكى-سىرتقى ساياساتىنا تۇركيانىڭ تۇمسىق تىعۋىنا جول بەرمەۋى كەرەك. انكارا ورتا ازيادان الاستاپ، ءقايتىپ اياق باسپايتىن قام جاساۋ قاجەت»، – دەيدى بىشكەكتىڭ ۋىستان شىعىپ كەتەرىنە الاڭداعان ساراپشى.
توق ەتەرىن تۇركيانىڭ ورتا ازياداعى باۋىرلاس ەلدەرمەن ءتۇرلى باعىتتا ارىپتەستىك ورناتۋعا تىرىسۋى كرەملگە جاقپاي ءجۇر. ءپۋتينشىل ساياساتكەرلەردىڭ ءبىر شوعىرى قىرعىزستاننىڭ شۋ وبلىسىندا ورنالاسقان رەسەيلىك اسكەري بازانىڭ كرەملدىڭ ساياسي ىقپالىن ساقتاپ قالۋدا ازدىق ەتەرىن ايتىپ، دابىل قاعۋدا. اراسىندا اتىشۋلى «ۆاگنەر جەكە اسكەري جاساعىن ايماق ەلدەرىنە استىرتىن كىرگىزۋ كەرەك» دەپ اشىق ايتىپ جۇرگەندەر بار. سونىڭ ءبىرى – يۋريي گولۋب
«مۇنداي تاپسىرمانى ۆاگنەرشىلەر عانا مۇلتىكسىز ورىنداي الادى. رەسەي بۇلاردى بىرنەشە ەلگە اتتاندىرىپ، تاجىريبە جۇزىندە تەكسەرىپ كوردى»، – دەيدى ساراپشى. سوعان قاراعاندا اقپاراتتىق شابۋىلدىڭ نىساناسى قازاقستاننان قىرعىزستانعا ويىسقان-سىندى.
كرەملدىڭ تۇركيا قاتىستى كۇدىگى كۇن وتكەن سايىن كۇشەيىپ كەلەدى. الدىمەن قازاقستان، ەندى قىرعىزستانعا سوقتىعىسا باستاعان ماسكەۋ وسى ارقىلى ايماققا كىم ەگە ەكەنىن كورسەتكىسى كەلەتىندەي. ەردوعان بۇعان قۇلاق اسار ما ەكەن؟..
ازىرلەگەن روللان مۇقامەتقالي
