ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىندە «ءتىل قازىناسى – بىرلىك نەگىزى» تاقىرىبىندا دوڭگەلەك ۇستەل وتىرىسى ءوتىپ، تۇركولوگياعا قاتىستى ءبىرقاتار كىتاپتىڭ تۇساۋى كەسىلدى.
اتاپ ايتقاندا قازۇۋ رەكتورى، فيلولوگيا عىلىمىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور جانسەيىت تۇيمەبايەۆتىڭ «تۇركى-موڭعول لەكسيكالىق پاراللەلدەرىن تاريحي-گەنەتيكالىق تۇرعىدان اجىراتۋدىڭ تەوريالىق قاعيدالارى مەن كريتەرييلەرى» اتتى مونوگرافيالىق ەڭبەگى، اقىن، عالىم بەكير چوبانزادەنىڭ «ءتىلتۇتقا» جيناعى، سونداي-اق «تۇركى تىلدەرىنىڭ تەرمينولوگيالىق سوزدىكتەرى». اتالعان كىتاپتار قازۇۋ مەن تۇركى اكادەمياسىنىڭ ىنتىماقتاستىعى اياسىندا باسىلىپ شىقتى.
اۋقىمدى شاراعا تۇركى اكادەمياسىنىڭ ۆيسە-پرەزيدەنتى اسحات كەسىكبايەۆ، تۇركيا رەسپۋبليكاسىنىڭ الماتىداعى باس كونسۋلى ەۆرەن ميۋدەرريسوگلۋ، قازۇۋ باسقارما ءتوراعاسىنىڭ ورىنباسارى – ءبىرىنشى پرورەكتور ەركىن دۇيسەنوۆ، ا.بايتۇرسىن ۇلى اتىنداعى ءتىل ءبىلىمى ينستيتۋتىنىڭ ديرەكتورى انار فازىلجان، فيلولوگيا عىلىمىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور ەلەونورا سۇلەيمەنوۆا، شەتەلدىك عالىمدار، تۇركولوگ ماماندار، ۋنيۆەرسيتەتتىڭ وقىتۋشى-پروفەسسورلار قۇرامى مەن ءبىلىم الۋشى جاستار قاتىستى.
دوڭگەلەك ۇستەل وتىرىسىندا تۇركى اكادەمياسىنىڭ ۆيسە-پرەزيدەنتى اسحات كەسىكبايەۆ ءسوز سويلەپ، كىتاپتاردىڭ ماڭىزدىلىعىنا توقتالدى. «بۇگىنگى جاڭادان باسىلىپ شىققان كىتاپتار ءبىز بەن باۋىرلاس مەملەكەتتىڭ عىلىمي بايلانىسىن ودان ءارى ارتتىرۋعا ۇلكەن مۇمكىندىك بەرەدى. 2024 جىلى تۇركى اكادەمياسى 64 كىتاپتى جارىققا شىعارۋدى جوسپارلادى. اكادەميانىڭ باستاماسىمەن اقىن، عالىم بەكير چوبانزادەنىڭ ءبىرقاتار ەڭبەكتەرى العاش رەت قازاق تىلىنە اۋدارىلىپ، جاقىن ارادا وقىرمانعا «ءتىلتۇتقا» دەگەن جالپى اتاۋمەن ۇسىنىلادى. ءبىز وسى باسىلىمعا 2007 جىلى باكۋ قالاسىندا ارحيۆتىك ماتەريالدار نەگىزىندە دايىندالعان بەس تومدىقتى پايدالاندىق.
جانسەيىت تۇيمەبايەۆتىڭ كىتابىندا تۇركى جانە موڭعول تىلدەرىنىڭ لەكسيكاسى سەمانتيكالىق جانە مورفولوگيالىق دەڭگەيدە جان-جاقتى قارالعان. كىتاپتا اۆتور بۇرىن زەرتتەلمەگەن قازاق ءتىلىنىڭ تاريحي لەكسيكولوگياسىنىڭ ءبىرقاتار اسپەكتىلەرىن اشقان. بۇل باسىلىم تۇركولوگيا جانە التايتانۋعا قىزىعۋشىلىق تانىتقان بارشا وقىرمانعا ارنالعان. سوڭعى ەكى جىلدا تۇركى اكادەمياسى «تۇركى تىلدەرىنىڭ تەرمينولوگيالىق سوزدىكتەرى» جوباسىن جۇزەگە اسىردى. وسى سوزدىكتەردى دايىنداۋ باستاماسى ءتۇرلى سالالارداعى تەرمينولوگيانى ستاندارتتاۋعا، ورتاق تەرميندەردى انىقتاۋعا جانە تۇركى مەملەكەتتەرىنىڭ عىلىمي تىلدەرىن دامىتۋعا باعىتتالدى.
«تۇركى تىلدەرىنىڭ تەرمينولوگيالىق سوزدىكتەرى» سەرياسى ەكونوميكا، مەديسينا، اسكەري ءىس، اۋىل شارۋاشىلىعى، قورشاعان ورتا، مادەنيەت پەن ونەر، ساياسات، قۇقىق، كولىك جانە ت.ب. كوپتەگەن سالالاردى قامتيدى»، – دەدى اسحات كەسىكبايەۆ.
ءوز كەزەگىندە قازۇۋ باسقارما ءتوراعاسىنىڭ ورىنباسارى – ءبىرىنشى پرورەكتور ەركىن دۇيسەنوۆ ءسوز سويلەدى.
«بۇل جاڭا باسىلىمدار عىلىمنىڭ، مادەنيەتتىڭ جانە حالىقارالىق ىنتىماقتاستىقتىڭ ودان ءارى جاندانۋىنا ىقپال ەتەدى. بۇل ەڭبەكتەر اكادەميالىق قوعامداستىقتىڭ دامۋىنا جانە جاس عالىمدار مەن ستۋدەنتتەر ءۇشىن پايدالى بولادى دەپ سەنەمىن. ءبىزدىڭ جوو-نىڭ وقىتۋشى-پروفەسسورلار قۇرامى ءبىلىم بەرۋدە ۇزدىك تاسىلدەرگە سۇيەنە وتىرىپ، جاستاردى وقىتادى. بۇگىنگى كىتاپتار تۇركولوگ جانە ءتىل ماماندارىن دايارلاۋدا تاپتىرماس قۇرال بولارى ءسوزسىز»، – دەدى پرورەكتور.
سونداي-اق جيىندا ا.بايتۇرسىن ۇلى اتىنداعى ءتىل ءبىلىمى ينستيتۋتىنىڭ ديرەكتورى انار فازىلجان، فيلولوگيا عىلىمىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور ەلەونورا سۇلەيمەنوۆا، تۇركىتانۋ جانە ءتىل تەورياسى كافەدراسىنىڭ مەڭگەرۋشىسى، پروفەسسور راۋشان اۆاكوۆا بايانداما جاسادى.
