جۇسىپبەك ايماۋىتوۆ بابامىز ءبىر سوزىندە: «تاربيەگە اسەر بەرەتىن نارسە: بالانى جان-جاقتى ءبىلۋ كەرەك» دەگەن ەكەن. كەيدە ءوز بالامىزدىڭ قابىلەتىن، بولمىسىن، مىنەز-قۇلقىن ەسكەرمەي، شاماسىنان تىس «تاپسىرمالار» جۇكتەيمىز، ايتقانىمىزدى ىستەتۋگە تىرىسامىز. بۇل ارەكەتىمىز ءساتسىز بولىپ، اكە مەن بالانىڭ اراسىندا تۇسىنبەۋشىلىك پايدا بولادى.

وسى رەتتە بالا تاربيەسىنە قاتىستى بىرنەشە فاكتورلاردى ەسكەرە كەتكىمىز كەلەدى. بىرىنشىدەن، بالاعا سوزبەن ەمەس، ىسپەن ۇلگى بولۋ. ونىڭ كوزىنشە كۇنالى ىسكە بوي الدىرماي، بارىنشا تەرىس قىلىقتاردى جاساۋدان باس تارتقان ابزال. ويتكەنى، بىزدەن كەتكەن قاتەلىكتى ءسابي «دۇرىس دۇنيە» ەكەن دەگەن پىكىردە قالادى.

ەكىنشىدەن، جۇمساقتىق. بالا اتا-اناسىنان جىلۋلىق سەزىنبەيىنشە، ولارعا دەگەن مەيىرىم-ماحابباتى ويانبايدى. ونى بەتىنەن قايتارۋ نەمەسە قاتەلىگىن بەتىنە باسۋ – ورىنسىز. ءوز قاتەلىگىن ءوزى ءتۇسىنىپ، مويىنداتۋعا تىرىسۋىمىز ءتيىس. سوندا ول سانالى تۇردە شالىس باسقان قادامىن ەندىگارى قايتالاماۋعا تىرىسادى.

ۇشىنشىدەن، كەيدە قاتالدىق تا قاجەت. ول ءوزىنىڭ ادەپسىز ارەكەتى ءۇشىن اكەسىنىڭ اشۋلاناتىنىن ءبىلۋى كەرەك. جۇمساقتىق جاقسى. ءبىراق ول بالانى بوساڭسىتىپ جىبەرمەۋى قاجەت. سول ءۇشىن دانالىقپەن قاتالدىق جاساعان دا جاقسى.

تورتىنشىدەن، ونىمەن ۇلكەن ادامدارشا پىكىرلەسۋ، سويلەسۋ. كوپ جاعدايدا ونى سويلەتۋگە، پىكىرىن اشىق ايتۋعا داعدىلاندىرعانىمىز ابزال. ءوز پىكىرىن بىلدىرە الماي وسكەن بالا ۇلكەيگەندە دە ىنجىقتىق تانىتادى. بۇعان دا ءمان بەرگەنىمىز ءجون.

بەسىنشى، جۇيەلى تۇردە جاسالعان تاربيە. بالاعا اپتاسىنا ءبىر ۋاقىتتى ارناۋ – ونىڭ تاربەسىن جۇيەلى قاداعالاۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. بالا بولعان سوڭ، بۇزىقتىق جاسايدى، بوساڭسيدى، تەلەديداردان كورگەنىن قايتالاعىسى كەلەدى. سوندىقتان وعان ۇدايى كوڭىل بولگەن دۇرىس.

التىنشى، ونىڭ قولىمەن قايىرلى ىستەردى جاساۋ. مىسالى، كوشەدە كەتىپ بارا جاتىرمىز دەلىك. جول بويىندا قايىر سۇراعان قارياعا، مۇگەدەككە بالاڭىزدىڭ قولىمەن نان، اقشا، ت.ب. بەرۋ. سوندا بالا وسكەندە مۇنداي قايىرلى ىستەر ونىڭ بويىندا قالىپتاسىپ، ومىرىندە كورىنىس تابادى.

جەتىنشى، سىيلىق بەرۋ. سىيلىق – كەز كەلگەن جۇرەكتى جىبىتەدى. سىيلىق بەرۋ ارقىلى جاتتاعان «تاقپاقتى» نەمەسە بەرگەن تاپسىرمانى تالاپ ەتىڭىز. ويتكەنى، سىيلىق العان ادام بەرۋشىگە «بەرەشەك» بوپ قالادى. بەرۋ ارقىلى، ءوز «بيلىگىڭىزدى» جۇرگىزەسىز.

سەگىزىنشى، دۇعاگويلىك. يگى ۇرپاقتى، قۇلشىلىعى مەن تىرشىلىگى جاراسقان قايىرلى بالانى اللادان تىلەۋ. ويتكەنى، قايىرلى ۇرپاقتى پايعامبارلار دا جاراتۋشىدان سۇراعان. قازاقتىڭ: «بالا بەر، بالا بەرسەڭ سانا بەر. سانا بەرمەسەڭ الا بەر»، – دەگەن قاناتتى ءسوزى قايىرلى ۇرپاقتى تىلەۋدەن تۋعان نيەت.

توعىزىنشى، بالالاردى الالاماۋ، بارىنە بىردەي قاراۋ، بىردەي كوڭىل ءبولۋ قاجەت. ءبىرىن ەكىنشىسىنەن ارتىق جاقسى كورۋ – ۇلكەن قاتەلىك. بۇل جارعا جىعادى.

مۇسىلماننىڭ مۇراتى – يماندى، ىزگى ۇرپاق تاربيەلەۋ. پايعامبارىمىز (س.ع.س.) وسيەتتى سوزىندە: «بالاعا اكەنىڭ بەرەر ەڭ جاقسى سىيى – ول تاربيە»، – دەگەن. تاعى ءبىر حاديستە: «بالاعا ءبىر رەت كوڭىل كولىپ، تاربيە بەرۋ – ءبىر ساعات (ءبىر ساعات – 2120 گراممعا تەڭ) كولەمىندە ساداقا بەرگەننەن دە جاقسى»، – دەپ، تاربيەنىڭ ماڭىزدىلىعىن مەڭزەگەن. ءبىر عۇلامانىڭ: «بالا قىمبات بولسا، بالادان دا ونىڭ تاربيەسى قىمبات»، – دەگەن سوزىندە دە ۇلكەن ءمان جاتىر.

اعابەك قونارباي ۇلى، قازاقستان مۇسىلماندارى ءدىني باسقارماسىنىڭ باسپا ءسوز حاتشىسى