ماۋسىم ايىنىڭ باسىندا قازاقستاندا يپوتەكا بويىنشا جىلدىق ءتيىمدى سىياقى مولشەرلەمەسىن (جتسم) 25 پايىزدان 20 پايىزعا دەيىن تومەندەتۋ تۋرالى شەشىم كۇشىنە ەندى. الايدا، ۇكىمەتتىڭ بۇل قادامى نارىقتى جانداندىرۋدىڭ ورنىنا كەرى اسەر ەتكەن: ەلدەگى ەڭ ءىرى بانكتەر يپوتەكالىق باعدارلامالارىن بىرىنەن سوڭ ءبىرى توقتاتا باستادى. بۇل تۋرالى بەلگىلى ەكونوميست ءارى بانكير عالىم قۇسايىنوۆ ايتتى، دەپ حابارلايدى Dalanews.kz.
Digital Business باسىلىمىنا بەرگەن سۇقباتىندا قارجىگەر-مامان اتالعان داعدارىستى ماسەلە تۋىندايتىنىن الدىندا بولجاپ، بانكتەردىڭ مۇنداي جاعدايدا يپوتەكانى جاپپاي قىسقارتۋعا ءماجبۇر بولاتىنىن ەسكەرتكەنىن دە ايتادى. ءبىراق سوعان قاراماستان ءتيىستى ورگانداردىڭ بۇل شەشىمى ءوز كۇشىنە ەنەدى. ماماننىڭ بولجامى دا ايداي كەلەدى.
يپوتەكالىق نەسيە بەرۋدى Halyk Bank، بانك سەنتركرەديت، نۇربانك، ءتىپتى مەملەكەتتىك "وتباسى بانك" تە ۋاقىتشا توقتاتۋعا بىردەن ءماجبۇر بولدى. رەسمي تۇردە بۇل شەشىمدى بانكتەر "تەحنيكالىق جۇمىستاردىڭ جۇرگىزىلۋى سەبەپتى" دەگەن سيپاتتا تۇسىندىرگەنىمەن، شىن مانىندە باستى ماسەلە، يپوتەكادان تۇسەتىن مارجانىڭ كۇرت تومەندەپ كەتۋىندە ەدى.
اگەنتتىك نەگە ارتقا شەگىندى؟
جاعدايدىڭ ۋشىققانىن تۇسىنگەن قارجى نارىعىن رەتتەۋ جانە دامىتۋ اگەنتتىگى اسىعىس تۇردە جاڭا قۇجات قابىلداپ، يپوتەكانىڭ جتسم دەڭگەيىن 25 پايىزعا دەيىن ۇستاپ تۇرۋ مەرزىمىن 2025 جىلدىڭ 1 قاراشاسىنا دەيىن ۇزارتتى.
عالىم قۇسايىنوۆ بۇل جايت ماسەلەنى شەشپەيدى، تەك ونى كەيىنگە شەگەرىپ قويدى دەگەن پىكىردە.
"بۇل جاعدايدىڭ وسىلاي بولاتىنى، اۋەل باستان بەلگىلى ەدى. بانكتەر مۇنداي تومەن مارجامەن يپوتەكا بەرۋگە دايىن ەمەس. سوندىقتان، رەتتەۋشى بانكتەردىڭ نارازىلىعىن ەسكەرىپ، شەگىنىس جاساۋعا ءماجبۇر بولدى. الايدا، بۇل ماسەلەنى تۇبەگەيلى شەشپەيدى"، – دەيدى ساراپشى.
شەكتەۋ نارىقتى تۇنشىقتىرادى
عالىم قۇسايىنوۆ يپوتەكا نارىعىنداعى باعانى تەك نارىقتىڭ ءوزى رەتتەۋى ءتيىس ەكەنىن العا تارتادى. ونىڭ پىكىرىنشە، مەملەكەت يپوتەكالىق سىياقى مولشەرلەمەسىن اكىمشىلىك جولمەن تومەندەتۋدىڭ ورنىنا، بانكتەردىڭ كەپىلگە قويعان مۇلىكتى قايتارىپ الۋ پروسەدۋراسىن جەڭىلدەتۋى قاجەت. سوندا بۇل بانكتەردىڭ تاۋەكەلىن ازايتىپ، پايىزدىق مولشەرلەمەنى تابيعي تۇردە تومەندەتۋگە ىقپال ەتەر ەدى.
"باعانى رەتتەۋگە كەز كەلگەن اكىمشىلىك ارالاسۋ بانكتەردىڭ تاۋەكەلدى كليەنتتەرگە نەسيە بەرۋىن كۇرت قىسقارتادى. ناتيجەسىندە يپوتەكانىڭ جالپى قولجەتىمدىلىگى تومەندەيدى"، – دەيدى ول.
بانكتەردىڭ يپوتەكادان باس تارتۋىنىڭ سەبەبى تەك مارجادا ەمەس. ساراپشىنىڭ پىكىرىنشە، ءقازىر بانكتەر جاڭا ەرەجەلەرگە بايلانىستى سكورينگتىك مودەلدەردى قايتا قاراۋعا جانە تاۋەكەلدەردى باسقاشا باعالاۋعا ءماجبۇر.
يپوتەكا: نارىق قالاي وزگەرۋى مۇمكىن؟
قۇسايىنوۆ الداعى ۋاقىتتا يپوتەكانىڭ تولىق جويىلمايتىنىن، ءبىراق بۇرىنعىدان الدەقايدا قولجەتىمسىز بولاتىنىن ايتادى.
"بانكتەر نەسيەنى تەك جوعارى تولەم قابىلەتى بار كليەنتتەرگە عانا بەرە باستايدى. بۇدان بولەك، بانكتەر يپوتەكاعا بالاما رەتىندە جىلدام ءارى ءتيىمدى تۇتىنۋشىلىق نەسيە تۇرلەرىنە باسىمدىق بەرە باستايدى دەگەن دە بولجام بار. ناتيجەسىندە، تۇرعىن ءۇي نەسيەلەرى كەيدە تۇتىنۋشىلىق نەسيە تۇرىندە دە راسىمدەلىپ كەتۋى مۇمكىن. نارىق ويىنشىلارى بۇل جاعدايدا قول قۋسىرىپ قاراپ وتىرمايدى، مىندەتتى تۇردە وسىنداي ءتۇرلى جولدار ىزدەيدى. ءتىپتى، كەيبىر بانكتەر يپوتەكا نارىعىنان مۇلدە كەتىپ، تەك باعالى قاعازدار نارىعىندا عانا جۇمىس ىستەي باستاۋى ىقتيمال"، – دەيدى ساراپشى.
ءقازىر يپوتەكالىق نەسيە الۋعا قولايلى كەزەڭ بە؟
Digital Business ءتىلشىسىنىڭ "ءقازىر يپوتەكاعا ءۇي الاتىن ناعىز قولايلى ۋاقىت پا؟" دەگەن ساۋالىنا ەكونوميست بىردەن: "ءقازىر يپوتەكالىق نەسيەگە ءۇي راسىمدەيتىندەي قولايلى ۋاقىت ەمەس"، – دەپ جاۋاپ بەردى.
"بىر-ەكى جىل كۇتكەن ءجون. بازالىق مولشەرلەمە تومەندەگەن سوڭ عانا يپوتەكالىق نەسيە راسىمدەۋ ءتيىمدى بولادى. ال، ازىرگە اقشانى جيناقتاعان دۇرىس. ويتكەنى قازىرگى بازالىق مولشەرلەمە تىم جوعارى كەزدە تەڭگە تۇرىندەگى دەپوزيتتىڭ تابىستىلىعى تۇرعىن ءۇي باعاسىنىڭ وسىمىنەن الدەقايدا جوعارى بولماق"، – دەپ ءسوزىن تۇيىندەدى عالىم قۇسايىنوۆ.
بۇعان دەيىن سايتىمىزدا "بانكتەردىڭ يپوتەكالىق نەسيە بەرۋدى دوعاراتىنى راس پا - ساراپشى پىكىرى" دەگەن ماقالا جاريالانعان بولاتىن. سونداي-اق بىزدە "قازاقستان “يپوتەكالىق سكاندال” الدىندا تۇر — DALA INSIDE دەرەككوزى" اتتى ماتەريال دا جاريالانعان بولاتىن.
