وسى ايتۋلى، مەرەيلى مەرەكە – قازاقستان رەسپۋبليكاسى تاۋەلسىزدىگىنىڭ 25 جىلدىعىنا وراي قازاقستاننىڭ تۇركياداعى ەلشىلىگىنىڭ قولداۋىمەن جانە تۇركيا مادەنيەت مينيسترلىگىنىڭ ۇيىمداستىرۋىمەن انادولۋ جەرىندە العاش اشىلعان «مەحمەت اكيف ەرسوي» اتىنداعى مۇراجاي-كىتاپحاناسىندا تۇرىك تىلىندە جارىق كورگەن «Hüzün Kuşağı – Atayurt’tan Öyküler» (سىرلاس بۋىن – اتاجۇرتتان اڭگىمەلەر) اتتى 25 قازاق قالامگەرىنىڭ كىتاپ بولىپ شىققان اڭگىمەلەر جيناعىنىڭ تۇساۋكەسەر جيىنى ءوتتى. اڭگىمەلەردى تۇرىك تىلىنە اۋدارىپ، جيناقتى قۇراستىرعان قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ مۇشەسى، «سەرپەر» سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى، قازاقستاننىڭ تۇركسوي-داعى وكىلى، جازۋشى مالىك وتاربايەۆ.
تۇساۋكەسەر راسىمىنە قازاقستاننىڭ تۇركياداعى ەلشىسى جانسەيىت تۇيمەبايەۆ، تۇركيا پرەمەر-مينيسترىنىڭ كەڭەسشىسى حۇريەت ەرسوي، تۇركيا مادەنيەت مينيسترلىگى باسپا جانە كىتاپحانا دەپارتامەنتىنىڭ باس ديرەكتورى حامدي تۋرشۋجۋ، حالىقارالىق تۇركى اكادەمياسىنىڭ پرەزيدەنتى دارحان ءقىدىرالى، ەۋرازيا كىتاپحاناشىلار قاۋىمداستىعىنىڭ ءتوراعاسى مۇستافا چالىشكان، «قازاق ادەبيەتى» گازەتىنىڭ باس رەداكتورى، جازۋشى جۇماباي شاشتاي ۇلى، جازۋشى احمەتجان اشيري، جازۋشى نۇرعالي وراز جانە تۇركيانىڭ بەدەلدى شىعارماشىلىق ۇيىمداردىڭ باسشىلارى مەن زيالى قاۋىم وكىلدەرى قاتىستى.
تۇرىك تىلىندە وقىرماندارعا جول تارتقان جيناققا بەرىك شاحانوۆ، مارحابات بايعۇت، سماعۇل ەلۋباي، نەسىپبەك ءداۋتاي ۇلى، ناعاشىبەك قاپالبەك ۇلى، ديداحمەت ءاشىمحان ۇلى، نۇرداۋلەت اقىش، جۇماباي شاشتاي ۇلى، تۇرىسبەك ساۋكەتاي، ەرتاي ايعالي ۇلى، قۋاندىق تۇمەنباي، راحىمجان وتاربايەۆ، ماقسوت ءىزىم ۇلى، كوسەمالى ساتتىبايەۆ، قالي سارسەنباي، ءسابيت دۇيسەنبييەۆ، سەرىكقالي حاسان، نۇرعالي وراز، جاڭابەك شاعاتاي، جۇسىپبەك قورعاسبەك، اسقار التاي، روزا مۇقانوۆا، ايگۇل كەمەلبايەۆا، سەرىك نۇعىمان مەن گۇلزات شويبەكوۆانىڭ اڭگىمەلەرى ەنگەن.
جاڭا كىتاپتىڭ جارىق كورۋىمەن وقىرمانداردى قۇتتىقتاعان ەلشى جانسەيىت تۇيمەبايەۆ: «بۇگىن تۇساۋى كەسىلىپ جاتقان كىتاپتىڭ ءجونى بولەك. بۇل كىتاپقا قازاقتىڭ بەلگىلى 25 جازۋشىسىنىڭ اڭگىمەلەرى ەنگەن. وسى جيناقتى اۋدارىپ قۇراستىرعان، قازاقتىڭ ابىرويىن انادولۋ جەرىندە اسىرىپ جۇرگەن تالانتتى قالامگەر مالىك وتاربايەۆقا العىس ايتامىن. كىتاپتىڭ وقىرمانى كوبەيسىن!» – دەپ جۇرەكجاردى تىلەگىن جەتكىزدى.
تۇركى اكادەمياسىنىڭ پرەزيدەنتى دارحان ءقىدىرالى: «كىتاپقا كىرگەن قالامگەرلەر – تاۋەلسىزدىكتەن بۇرىن جانە كەيىنگى كەزەڭدى ءوز كوزىمەن كورىپ وسكەن بۋىن. تاۋەلسىزدىكتى ارمانداعان بۋىننىڭ وكىلدەرى. ۇلكەن ادەبيەتتىڭ بۋىنى. راسىندا، مادەنيەت پەن وركەنيەتتىڭ دامۋى، ادەبيەت پەن عىلىمنىڭ قاناتىن كەڭ جايۋى اۋدارماعا بايلانىستى. قازاق پەن تۇرىك باۋىرلارى رەتىندە ءبىر-بىرىمىزدى ءارى جاقسى تانيتىنىمىز ءارى تانىمايتىنىمىز جاسىرىن ەمەس. سوندىقتان ەكى ەل اراسىنداعى باۋىرلاستىقتى كۇشەيتەتىن اۋدارما سالاسى ەكەنى ءمالىم» – دەدى.
تۇركيا مادەنيەت مينيسترلىگى باسپا جانە كىتاپحانا دەپارتامەنتىنىڭ باس ديرەكتورى حامدي تۋرشۋجۋ تۇركيا مادەنيەت ءمينيسترىنىڭ سالەمدەمەسىن جەتكىزىپ، كىتاپتىڭ شىعۋىنا قولداۋ بىلدىرگەن قازاقستاننىڭ تۇركياداعى ەلشىلىگىنە العىس ايتتى.
قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى، جازۋشى احمەتجان اشيري تۇرىك تىلىنە اۋدارىلعان «يديكۋت» رومانىن كىتاپحاناعا سىيلاپ، جارىققا شىققان كىتاپقا ءسات ساپار تىلەدى.
گازي ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ وقىتۋشىسى، عىلىم دوكتورى ءجاميليا كىنادجى اڭگىمەلەردىڭ تالعامپازدىقپەن تاڭدالعانىن جانە دە جاي اۋدارما ەمەس، كوركەم اۋدارما جاسالعانىن ايتىپ، كىتاپ تۋرالى بايانداما جاسادى.
«قازاق ادەبيەتى» گازەتىنىڭ باس رەداكتورى جۇماباي شاشتاي ۇلى قازاق ادەبيەتىنىڭ الەم ادەبيەتىنىڭ دامۋىنا قوسقان ۇلەسىن اتاپ ءوتىپ، قازاق ادەبيەتىن تۇركيادا ناسيحاتتاپ جۇرگەن قازاقستاننىڭ تۇركياداعى ەلشىلىگىنە قازاق قالامگەرلەرى اتىنان العىس ايتتى.
بەلگىلى جازۋشى نۇرعالي وراز: «الەم ادەبيەتىندە ءدال وسىنداي جيناقتار بار. الايدا ول جيناقتاردى قاراپ شىقساڭىز ءاربىر اڭگىمەنىڭ ءوز اۋدارماشىسى بولادى. بۇل كىتاپتىڭ ەرەكشەلىگى – اڭگىمەلەردىڭ اۋدارماشىسى مەن قۇراستىرۋشىسى ءبىر. كىتاپ تۇرىك وقىرماندارىنىڭ كوڭىلدەرىنەن شىعادى دەپ سەنەمىن،» – دەدى. جيىندى جۇرگىزگەن تۇركيا مادەنيەت مينيسترلىگى باسپا جانە كىتاپحانا دەپارتامەنتىنىڭ باس ديرەكتورى حامدي تۋرشۋجۋ.
تۇركى حالىقتارىنىڭ ورتاق وتكەنىن، تاريحىن، ءتىلى مەن ادەبيەتىن، مادەنيەتى مەن ونەرىن ءبىرتۇتاس دۇنيە رەتىندە باعالايتىن، زەرتتەيتىن، دامىتاتىن، بولاشاق ۇرپاقتارعا مۇرا ەتۋدى ماقسات تۇتاتىن حالىقارالىق «تۇرىكسوي» ۇيىمىنىڭ اتقارىپ جاتقان ىستەرى سان الۋان.
مىسالى، 2015 جىلى «تۇرىكسوي» تاراپىنان جىر الىبى جامبىل ءپىر تۇتقان ءسۇيىنبايدىڭ 200 جىلدىعىنا ارنالعان «ءسۇيىنباي ارون ۇلى» كىتابى، ءىلياس ەسەنبەرليننىڭ «كوشپەندىلەر» تريلوگياسى، مارحابات بايعۇتتىڭ «داۋىستىڭ ءتۇسى» اڭگىمەلەر جيناعى، تەمىرحان مەدەتبەكتىڭ «سوڭعى ءسوز الدىنداعى سوڭعى ءسوز» ولەڭدەر جيناعى، سماعۇل ەلۋبايدىڭ «اق بوز ءۇي» رومانى، بيىلعى جىلى بەكسۇلتان نۇرجەكە ۇلىنىڭ «ءبىر وكىنىش، ءبىر ءۇمىت» رومانى، احمەتجان ءاشيريدىڭ «يديكۋت» رومانى تۇرىك تىلىندە جارىق كورگەن.
شەتەلدىك شىعارمالاردى اۋدارۋ قانداي ماڭىزدى بولسا، ءوز شىعارمالارىمىزدى شەت تىلدەرىنە اۋدارۋ ودان دا ماڭىزدى. بۇل قازاق ەلىنىڭ رۋحاني وي دەڭگەيىنىڭ پارقىن، زيالى قاۋىم وكىلدەرىنىڭ پايىم-پاراساتىن، ودان بولەك، بۇكىل ۇلتتىڭ دۇنيەتانىمىن، دەڭگەيىن كورسەتەدى. وسى جايتتاردى تولىق تۇسىنگەن قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ مۇشەسى، حالىقارالىق تۇركسوي ۇيىمىنىڭ تۇركياداعى وكىلى مالىك وتاربايەۆتىڭ ەكى ەل اراسىنداعى رۋحاني بايلانىستى ورناتۋ ماقساتىندا اتقارىپ جاتقان ىستەرىنىڭ ۇلكەن ءبىر بولىگى اۋدارماشىلىق. ونىڭ بۇل قىزمەتى الدىڭعى بۋىن وكىلدەرىنەن دە، وقىرماندارىنان دا ءوز باعاسىن الىپ جاتىر.
جاننا يمانقۇل
