قازاقستانعا "قاتاڭ سەنىم" تۇرعىسىنداعى جاڭا ستراتەگيا قاجەت. بۇل ۇعىم ءبىزدىڭ اقشا-كرەديت ساياساتىنداعى قازىرگى ولقىلىقتاردى تۇزەۋگە باعىتتالىپ، ەڭ باستىسى — ينفلياسيالىق كۇتۋلەر ءقاۋپىنىڭ تولىقتاي "بەتىن قايتارىپ" جانە ينفلياسيانى ناقتى تومەندەتۋگە قول جەتكىزۋگە سەپ بولماق. بۇل تۋرالى Monetarity Telegram ارناسىنىڭ اۆتورى، قارجىگەر-مامان ۆلاديسلاۆ تۋركين ايتادى. ونىڭ پىكىرىنشە، بۇگىندەرى بىزدەگى ينفلياسيا ەش اۋىزدىقتاۋعا كەلمەي جاتىر. ويتكەنى ۇلتتىق بانك جاريالاعان بولجامدى ماقساتتار ورىندالماق تۇگىلى اۋىلى الىستاي بەرۋدە، دەپ حابارلايدى Dalanews.kz.
"قاتاڭ سەنىم" دەگەنىمىز – بۇل ۇلتتىق بانكتىڭ ۋادەسىنە تولىق ساي بولۋىن عانا ەمەس، ءوزىنىڭ نەگىزگى ماقساتىنان (ينفلياسيالىق تارگەتتەن) ءبىر ساتكە دە كوز جازباۋىن بىلدىرەدى. ۇلتتىق بانك ءار شەشىمىن قابىلداعاندا، ەڭ الدىمەن، ينفلياسيالىق كۇتۋلەرگە قاتىستى اسەردى باعامداپ، ينفلياسيانى تومەندەتۋ تۇرعىسىنداعى پوزيسياسىنا قاتىستى تۇسىنىكتەمە بەرىپ وتىرۋى كەرەك"، - دەيدى قارجىگەر-مامان.
بۇل نەنى بىلدىرەدى؟
بىرىنشىدەن، تارگەتتى قاتاڭ ساقتاۋ كەرەك. مىسالى، تارگەت 5% بولسا، وندا "5-7% ارالىعىندا بولادى" دەپ بۇلدىر بولجام جاساماۋ قاجەت. نەگىزىنەن، تارگەت ناقتى سيفرمەن بەلگىلەنىپ، سول سيفرگە جەتۋ مەرزىمى ايقىن كورسەتىلەدى. "شامامەن كەلەسى جىلى..." دەگەن ابستراكتىلى بولجامدار ەمەس، ناقتى مەرزىم مەن جاۋاپكەرشىلىك بولۋى شارت. ۇلتتىق بانك بولجامدى ءجيى وزگەرتپەي، ايتقان ءسوزىن سوڭىنا دەيىن ۇستانۋى ءتيىس.
ەكىنشىدەن، اسيممەتريالى رەاكسيانى توقتاتۋ. بىزدە ءقازىر ۇلتتىق بانك ينفلياسيا وسىمىنە قاتىستى سالقىنقاندىلىق تانىتسا، كەرىسىنشە ينفلياسيا ءسال باياۋلاسا اقشا-نەسيە ساياساتىن تەز جۇمسارتۋعا ۇمتىلادى. مۇنى مۇلدەم دوعارۋ قاجەت. ينفلياسيا تۇراقتى تۇردە تارگەتتەن تومەن تۇسپەيىنشە، پايىزدىق مولشەرلەمە تومەندەمەۋى كەرەك. كەرىسىنشە، ينفلياسيالىق بەلگىلەردىڭ (كرەديتتىك يمپۋلس، اقشا ماسساسى، بيۋدجەت شىعىستارىنىڭ ءوسىمى) ءبىرى پايدا بولسا دا، الدىن الا قاتاڭ رەاكسيا جاساۋ قاجەت.
ۇشىنشىدەن، بازالىق مولشەرلەمەنى كوتەرۋدەن قورىقپاۋ كەرەك. قازاقستان ەكونوميكاسى تاريحىندا تۇراقتى تومەن ينفلياسيا كەزەڭى بولعان ەمەس، سوندىقتان حالىق پەن بيزنەستىڭ ينفلياسيالىق كۇتۋلەرى سوزىلمالى جوعارى قالىپتا قالا بەرەدى. مۇنداي كەزدە ۇلتتىق بانك حالىقتىڭ كۇتۋلەرىنە سۇيەنۋدەن گورى، الدەقايدا قاتال شەشىم قابىلداۋى ءتيىس. 2022-2024 جىلدارى برازيليا ينفلياسيامەن كۇرەستە بازالىق مولشەرلەمەنى 13،75%-عا دەيىن كوتەرىپ، ناقتى پايىزدى +7-8%-عا دەيىن جەتكىزگەنى بار. اۆستراليا ينفلياسيا دەڭگەيى 2،4%-عا دەيىن تۇسسە دە، ستاۆكانى 3،85%-دان تومەندەتپەي وتىر. بىزگە دە ءدال وسىنداي قاتاڭدىق قاجەت.
تورتىنشىدەن، forward guidanceء-تى ناقتى قولدانۋ. Forward guidance دەگەنىمىز – نارىقپەن ناقتى جانە انىق كوممۋنيكاسيا. ۇلتتىق بانك ءار شەشىمىنىڭ ناقتى ءارى تۇسىنىكتى سەبەبىن اشىق جاريالاپ، سول ارقىلى نارىق قاتىسۋشىلارىن جانە قوعامدى ءوزىنىڭ جوسپارىنا سەندىرە ءبىلۋى كەرەك. ناقتى ءىس-قيمىل جوسپارى مەن ناقتى ورىندالعان شارالار ارقىلى عانا قوعامنىڭ ۇلتتىق بانككە دەگەن سەنىمىن قالىپتاستىرۋعا بولادى.
بەسىنشىدەن، قىسقا مەرزىمدى ەكونوميكالىق ءوسىمدى ساقتاۋ ءۇشىن ينفلياسياعا جول بەرمەۋ. الەمدىك تاجىريبە كورسەتكەندەي، ۇزاق مەرزىمدى تۇراقتى ەكونوميكالىق ءوسىم تەك تومەن جانە بولجامدى ينفلياسيا جاعدايىندا عانا مۇمكىن. سوندىقتان ينفلياسيانى تەجەۋدە ۇلتتىق بانك ءوسىمنىڭ ۋاقىتشا باياۋلاۋىنا دايىن بولۋ كەرەك. بۇل - تۇراقتى وسىمگە جول اشاتىن ۋاقىتشا قۇرباندىق بولماق.
التىنشىدان، ينستيتۋسيونالدى رەفورمالار. اقشا-كرەديت ساياساتىنىڭ سەنىمدىلىگى، ونىڭ تيىمدىلىگى ينستيتۋسيونالدىق تاۋەلسىزدىكتى نىعايتۋمەن، سونداي-اق شەشىم قابىلداۋ پروسەسىنىڭ اشىقتىعىمەن تىكەلەي بايلانىستى. شەشىمدەردى قابىلدايتىن كوميتەتتىڭ قۇرامىن، پىكىرتالاستاردى، داۋىس بەرۋ ناتيجەلەرىن جاريالاۋ ارقىلى اشىقتىقتى ارتتىرۋ قاجەت.
جەتىنشىدەن، جۇيەلى تۇردە ەسەپ بەرىپ وتىرۋ. ۇلتتىق بانك ينفلياسيالىق تارگەتكە جەتۋ بويىنشا ناقتى كورسەتكىشتەرمەن (كرەديتتىك يمپۋلس، اقشا ماسساسىنىڭ وزگەرۋى، بيۋدجەت شىعىندارى مەن كىرىستەرىنىڭ ديناميكاسى) تۇراقتى ەسەپ بەرىپ وتىرۋى كەرەك. بۇل قوعام مەن نارىق قاتىسۋشىلارىندا ۇلتتىق بانكتىڭ ينفلياسيامەن كۇرەستى قانشالىقتى ءساتتى جۇرگىزىپ جاتقانىن باعامداۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.
"بۇل شارالار كەشەنى قازاقستاندا "قاتاڭ سەنىم" ستراتەگياسىن ورنىقتىرادى. ونىڭ ناتيجەسىندە ينفلياسيالىق كۇتۋلەر تومەندەپ، باعا، جالاقى دەڭگەيىن بەلگىلەۋدە ينفلياسيالىق الدى مىنەز-قۇلىق السىرەپ، اقشا-كرەديت ساياساتى تۇراقتانىپ، ەكونوميكانىڭ ۇزاق مەرزىمدى ءارى ساپالى وسىمىنە جول اشىلادى"، - دەيدى تۋركين.
ايتا كەتسەك، كۇنى كەشە ۇكىمەت كوممۋنالدىق قىزمەتتەردىڭ كەيبىر تاريفتەرىن كوتەرۋدى كەيىنگە قالدىرعاندارىن جاريالادى. بيلىك بۇل ازاماتتاردىڭ قارجىلىق جۇكتەمەسىن ازايتۋعا جانە ينفلياسيا دەڭگەيىن تۇراقتاندىرۋعا مۇمكىندىك بەرەدى دەپ سەنىم بىلدىرەدى.
