حالىقارالىق ساراپشىلار تاياۋداعى جىلدار (2025-2026 جىلدار) الەم ەكونوميكاسى ءۇشىن ەڭ اۋىر كەزەڭ بولاتىنىن ايتىپ، بولجاپ ءجۇر. ءتىپتى، ازىق-تۇلىك تاپشىلىعى، توقىراۋ تۋرالى دا اراكىدىك ايتىلىپ قالادى. مۇندايدا ەكونوميكالىق ءقاۋىپ قازاقستانعا قاي جاعىنان كەلۋى مۇمكىن. بۇل رەتتە ماماندار نە دەيتىنىن Dalanews سايتىنان وقىپ-بىلە وتىرىڭىزدار.
قارجىگەر-مامان ارمان بەيسەمبايەۆ قيىن-قىستاۋ كەزەڭنىڭ كەلە جاتقانىن الەمدەگى ەلدەردىڭ ورتالىق بانكتەرىنىڭ، سونداي-اق ينۆەستورلاردىڭ التىندى كوپتەپ ساتىپ الىپ جاتقانىنان-اق اڭعارا بەرۋگە بولاتىنىن ايتادى.
Forbes Kazakhstan-نىڭ Youtube ارناسىنا بەرگەن سۇقباتىندا ول رەسەي، جۇڭگو، اقش جانە ەۋروايماقتاعى ەكونوميكالىق تاۋەكەلدەرگە توقتالىپ، ونىڭ قازاقستان ەكونوميكاسىنا تيگىزەر سالدارىن جەكەلەي اتاپ وتكەن ەكەن.
"...رف ورتالىق بانكى بەلگىلەگەن سىياقى مولشەرلەمەسى (21% - وتە جوعارى، بۇل قىمباتشىلىقتى بىلدىرەدى) ءۇش-التى ايدان ءبىر جىلعا دەيىن ساقتالادى. ءقازىر اسكەري ماقساتقا بيۋدجەتتەن ءبولىنىپ جاتقان زور شىعىنداردىڭ ەكونوميكاعا ناقتى سالدارىن 2025 جىلدىڭ جازىنا قاراي قىلاڭ بەرەدى. وسى ۋاقىتتا رەسەي بانكىنىڭ قازىرگى سىياقى مولشەرلەمەسى ەكونوميكانى دا قۋىپ جەتەدى. جاعداي قيىن. ەگەر رەسەيدە ينفلياسيا باقىلاۋدان شىعىپ كەتسە، وندا ءبىزدىڭ جاعدايىمىز دا ءماز بولمايدى. ەگەر ءبىر دوللار 100-120 رۋبل بولسا، وندا تەڭگە دە جۇگەنىن ۇزەدى"، — دەيدى ساراپشى.
قىتايعا كەلەتىن بولساق، ماماننىڭ پىكىرىنشە، جىلجىمايتىن مۇلىك نارىعىنداعى بولۋى ىقتيمال داعدارىس كوپتى قورقىتىپ وتىر. سەبەبى بۇل نارىقتىڭ ەلدىڭ جىو-دەگى ۇلەسى جوعارى، 20 پايىزدى قۇرايدى.
"جىلجىمايتىن مۇلىك نارىعى قۇلاسا، بانك سەكتورى دا قۇلايدى. ەگەر ولار ونى ۇستاپ قالا الماسا، بۇل بىزگە دە، رەسەيگە دە اسەر ەتەدى"، — دەيدى ساراپشى.
تاعى ءبىر ءقاۋىپ، ساراپشىنىڭ پىكىرىنشە، "ەكى جىل بويى ينفلياسيامەن كۇرەسىپ، ال بۇگىندەرى دەفلياسيانىڭ تۋىنداۋ قاۋپىمەن كۇرەسە باستاعان" ەۋروايماقتا بولىپ تۇر.
"دەفلياسيا ينفلياسيادان دا جامان، ويتكەنى بۇل ىسكەرلىك بەلسەندىلىكتىڭ "ءولىمىن" بىلدىرەدى. بۇل دا اۋقىمدى داعدارىس"، دەپ تۇسىندىرەدى ول.
سول سەكىلدى، ماماننىڭ پىكىرىنشە، اقش-تىڭ جاعدايى ءماز ەمەس.
"جۋىردا اقش 800 مىڭ جۇمىس ورنى جوق ەكەنىن انىقتادى. سوندىقتان بۇل دەرەكتەردى ستاتيستيكادان الىپ تاستاۋعا تۋرا كەلدى. جالپى، اقش ۇنەمى وسىلاي جاسايدى، الدىمەن قانداي دا ءبىر ساندى كورسەتەدى، سودان كەيىن ونى تومەندەتىپ تۇزەتىپ جاتادى. مۇندا، ءتىپتى Google، Apple، Amazon، Facebook، Boeing، Intel، IBM سىندى ءىرى كورپوراسيالار جۇمىسشىلارىن ونداعان مىڭعا قىسقارتتى. سونىمەن قاتار، اقش-تا 2022 جىلدان باستاپ پايىزدىق مولشەرلەمەلەر تەز ءوستى. سوندىقتان داعدارىس فرج پايىزدىق مولشەرلەمەنى تومەندەتە باستاعاننان كەيىن شامامەن التى ايدان 1،5 جىلعا دەيىنگى ارالىقتا ورىن الادى دەگەن بولجام نەگىزسىز ەمەس. ءقازىر شتاتتار رەسەسسياعا ءتۇسىپ جاتىر. ءقازىر ولار پايىزدىق مولشەرلەمەنى وزىق قارقىنمەن تومەندەتە باستايدى، ويتكەنى تىم كوپ جاعىمسىز بەلگىلەر تۋىنداۋدا. ەگەر ولار رەسەسسياعا ءتۇسىپ كەتسە، ەشكىمگە وڭاي بولمايدى. تەڭگەنى دە ۇزاققا ۇستاي المايمىز وندايدا" دەگەن بەيسەمبايەۆ ەگەر اقش-تا، قىتايدا رەسەسسيا ورىن السا، وندا ول ىسكەرلىك بەلسەندىلىككە سوققى بەرەتىنىن ايتادى.
بۇل ءوز كەزەگىندە كومپانيالاردى كونسەرۆاسياعا ۇشىراتادى.
"ياعني لوگيستيكا توقىرايدى، قويمالار تاۋارعا تولادى. ادامدار جۇمىسسىز قالادى، حالىقتىڭ تۇتىنىس قابىلەتى تومەندەيدى. بۇل اقىرى شيكىزاتقا دەگەن سۇرانىستىڭ، ياعني مۇناي باعاسىنىڭ تومەندەۋىنە جانە تەڭگەنىڭ قۇنسىزدانۋىنا اكەلىپ سوعادى"، - دەيدى ساراپشى.
ارمان بەيسەمبايەۆ مۇندايدا ينۆەستورلار التىنعا كوپ تاڭداۋ جاسايتىنىن ايتادى. سويتكەن ولار قولايلى كەزەڭدى كۇتۋگە ءماجبۇر بولادى.
"التىن ءقازىر ءوزىنىڭ تاريحي شىڭىن يگەردى. ورتالىق بانكتەر بۇعان دەيىن ساتىپ كەلگەن التىندى كوپتەپ ساتىپ الدى. سوعان قاراعاندا ولار ءبىر نارسەنى ءبىلىپ وتىرعان سەكىلدى. قانداي دا ءبىر داعدارىسقا دايىندىقتارى بار سەكىلدى مە، قالاي"، دەپ مامان ءوز ءسوزىن قارسى سۇراقپەن تۇيىندەيدى.
