كىتاپ اۆتورى ورىس فيلولوگى ولگا ۆيدوۆا ءوزىن "نازاربايەۆتانۋشى" رەتىندە تانىستىرادى. بۇل ونىڭ قازاقستاننىڭ ەكس-پرەزيدەنتى تۋرالى جازعان العاشقى ەڭبەگى ەمەس. وسىعان دەيىن ەلباسىعا ارنالعان ەكى بىردەي كىتابى جارىق كورگەن.
ۆيدوۆا نازاربايەۆتى زامانىنان وزىپ تۋعان، بولمىسى بولەك تۇلعا دەپ سانايدى.
"نازاربايەۆ فەنومەنى" دەيتىن ءتول تۋىندىسىندا ەكس-پرەزيدەنتتىڭ قوعامدىق-ساياسي قىزمەتىنە شولۋ جاسايدى، ونىڭ كانىگى ساياساتكەرگە اينالۋىنا سەپتىگىن تيگىزگەن تاريحي جايتتارعا توقتالادى. ەلباسىنى "قۇبىلىس" دەپ باعالاپ، وداق دەڭگەيىندە مويىندالعان ساناۋلى ساياساتكەرلەردىڭ ساناتىنا قوسادى.
اۆتوردىڭ پايىمداۋىنشا كسرو تۇسىندا نازاربايەۆتىڭ اتاق-داڭقى قازاقستاننىڭ ماسشتابىنان اسىپ، وداق دەڭگەيىندە دۇركىرەگەن.
كەڭەس ۇكىمەتىنىڭ كۇيرەگەنىنە قاتتى قىنجىلاتىنىن جاسىرماعان ۆيدوۆا "ءسال كۇتكەندە نازاربايەۆ كۇللى كسرو-نىڭ تىزگىنىن ۇستار ەدى" – دەيدى.
كىتاپتا 1990 جىلعى وقيعالار باياندالعان.
"ءدال وسى تۇستا نازاربايەۆتى كەڭەس ۇكىمەتىنىڭ ۆيسە-پرەزيدەنتى قىزمەتىنە تاعايىنداۋ تۋرالى ماسەلە كوتەرىلدى. ەگەر بۇل يدەيا جۇزەگە اسسا، ەشكىم قارسى شىقپاس ەدى. كسرو قاناتىنىڭ استىنداعى ۇلتتىق رەسپۋبليكالار بۇل شەشىمدى وڭ باعالاپ، دۇرىس قابىلدار ەدى"، – دەيدى اۆتور.
ۆيسە-پرەزيدەنتتى تاعايىنداۋ تۋرالى تالقىلاۋدا نازاربايەۆ سول تۇستاعى كسرو باسشىلىعىنا ءوز تالابىن كولدەنەڭ تارتقان. گورباچيەۆتىڭ قولبالاسى بولمايتىنىن، ۆيسە-پرەزيدەنتكە ناقتى قۇزىرەت بەرىلىپ، بيلىك اياسى ايقىندالعان جاعدايعا عانا ۇسىنىستى قابىل الاتىنىن جەتكىزگەن. بۇل گورباچيەۆكە جاقپاي قالعان.
"ناتيجەسىندە بۇل ورىنعا ومىرىندە ءىرى ءوڭىردى باسقارىپ كورمەگەن، ساياسي تاجىربيەسى تولىسپاعان ولاق بىرەۋدى تاڭداپ الدى. مۇنىڭ اقىرى نەمەن اياقتالعانىن ەسكە الماي-اق قويالىق"، – دەيدى ولگا ۆيدوۆا.
كسرو-نىڭ شاڭىراعى شايقالىپ، وداقتاس ەلدەر جان-جاققا بىتىراپ كەتكەننەن كەيىن نازاربايەۆ ۆيسە-پرەزيدەنت اتانعىسى كەلگەن ارمانىمەن ءبىرجولاتا قوش ايتىسادى.
"ول كەڭەس ۇكىمەتىنىڭ قۇلاعانىن قالامادى. بۇل ونىڭ شىن نيەتى ەدى. كسرو قيراسا مۇنىڭ سوڭى ىرىلى-كىشىلى كاتاكليزمدەرگە ۇلاسارىن كۇنى بۇرىن بولجاي بىلگەن ساناۋلى ساياساتكەردىڭ ءبىرى – نازاربايەۆ-تۇعىن. ءبىراق، بولعان ءىس بولدى. وتكەنگە وكىنگەننەن وپا تاپپايسىڭ.
قازاقستان يمپەريادان جىرىلىپ، ءوز كۇنىن ءوزى كورۋگە كوشتى. نازاربايەۆ بۇل ارادا دا جاڭىلىسقان جوق. ەندى عانا ەگەمەندىك العان بالاڭ مەملەكەتتىڭ بەتالىسىن انىقتاپ بەردى. ەلباسىنىڭ ارقاسىندا قازاقستان وزىندىك دامۋ ارناسىن تاپتى. ەڭ الدىمەن شەكارانى ايقىندادى، ۇلتتىق ۆاليۋتانى اينالىمعا ەنگىزدى، ءسويتىپ ەلدى ءرۋبلدىڭ ىقپالىنان شىعاردى.
ايتىپ-ايتپاي نە كەرەك، ەل باسقارعان 30 جىلدا ەلباسىنىڭ ەلگە جاساعان جاقسىلىعىن سانامالار بولساق، ون ساۋساق ون قايتارا بۇگىلەدى. ەلباسىنىڭ ەڭبەگى ءبىر كىتاپقا سىيمايدى"، – دەيدى ول.
كسرو قۇلاعانمەن دە نازاربايەۆ پوستكەڭەستىك كەڭىستىكتى تۇتاستىرۋ تۋرالى ويىنان باس تارتپاعان. 1994 جىلى ماسكەۋ مەملەكەت ۋنيۆەرسيتەتىندە ءسوز سويلەپ، ءبىر كەزدەگى وداقتاس ەلدەردى بىرىكتىرۋ تۋرالى كوزقاراسىن ورتاعا سالعان.
"ول تۇستا رەسەيدىڭ مۇنى ويلايتىن مۇرشاسى جوق ەدى. ەلدىڭ ەيفوريادا جۇرگەن شاعى، باسشىلىقتىڭ ەسى كىرەسىلى-شىعاسىلى كۇيدە...نازاربايەۆتىڭ يدەياسى ەلەۋسىز، ەسكەرۋسىز قالدى. الايدا وزەكتىلىگى ولگەن جوق. كرەمل بيلىگىنە پۋتين كەلگەننەن كەيىن نازاربايەۆ ۇسىنعان ەۋرازيا كونسەپسياسىنا قان جۇگىردى"، – دەيدى ۆيدوۆا.
قازاقستاندى وتىز جىل بويى باسقارعان نازاربايەۆ ورىنتاعىن توقايەۆقا تاپسىرىپ كەتتى. بيلىكتەن ىڭ-شىڭسىز، ايعاي-شۋسىز كەتتى. ادەمى قارتايا ءبىلدى. بۇل باسقالارعا ۇلگى بولارلىق ءىس. نازاربايەۆتىڭ ناعىز ساياساتكەر، كورەگەن كوشباسشى ەكەنىن دالەلدەگەن دۇنيە بولدى.
ءسوي دەگەن ۆيدوۆا توقايەۆقا جەكە توقتالىپ، ونى نازاربايەۆتىڭ سەنىمدى سەرىگى ءارى ادال شاكىرتى رەتىندە سيپاتتاعان ەكەن.
"حالىقتىڭ نازاربايەۆقا العىستان باسقا ايتارى جوق. ەل ەلباسىنىڭ ەڭبەگىن لايىقتى باعالاپ وعان تۇڭعىش پرەزيدەنت - ۇلت ليدەرى اتاعىن بەردى. بۇل مارتەبە قازاقستاننىڭ اتا زاڭىندا بەكىتىلگەن"، – دەيدى كىتاپ اۆتورى.
ازىرلەگەن، دۋمان بىقاي
