بىزدە عىلىمي كونكۋرستاردىڭ تالابى بويىنشا وعان 3 جىل عانا ۋاقىت بەرىلەدى، دەدى سەناتور اقىلبەك كۇرىشبايەۆ عىلىمدى دامىتۋداعى ماسەلەلەر تۋرالى سويلەگەن سوزىندە دەپ حابارلايدى Dalanews.kz.
ونىڭ سوزىنشە، بۇلاي اۋىل شارۋاشىلىعى عىلىمي زەرتتەۋلەردىڭ ۋاقىتىن شەكتەۋگە بولمايدى.
سەبەبى اتالعان سالاداعى زەرتتەۋلەر بيۋدجەتتىك جوسپارلاۋ مەرزىمىنە ەمەس، اۋا-رايىنىڭ ەرەكشەلىكتەرىمەن بايلانىستى.
– ەشبىر ەلدە اۋىل شارۋاشىلىعىنداعى جاڭا سۇرىپتار، تەحنولوگيالار ءۇش جىل ىشىندە جاسالمايدى. سوندىقتان كەڭەستىك وداق كەزەڭىندە عىلىمي زەرتتەۋلەرگە كەم دەگەندە 5 جىل ۋاقىت بەرىلەتىن.
ءقازىر ءبىز ءوزىمىزدىڭ عىلىمي جوبالارىمىزعا شەتەلدىك عالىمداردى تارتا الماعاندىقتان، شەتەلدىك تەحنولوگيالاردىڭ ترانسفەرتىن قامتاماسىز ەتە الماي وتىرمىز.
سەبەبى ءبىزدىڭ سەرىكتەستەرىمىز 3 جىل مەرزىمدە اۋىل شارۋاشىلىعىندا ماڭىزدى عىلىمي ناتيجەلەرگە قول جەتكىزۋدىڭ مۇمكىن ەمەستىگىن تۇسىنەدى. دەمەك، اگرارلىق عالىمدارىمىزدى ءبىز ءوزىمىز تىعىرىققا تىرەپ وتىرمىز. ارينە، وسىدان كەيىن ءوندىرىستىڭ سۇرانىسىن وتەي المايتىن، "شيكى" عىلىمي جوبالار پايدا بولادى، – دەدى ول.
دەپۋتات قازاقستان عىلىمىنىڭ قازىرگى دەڭگەيىن كورسەتەتىن مىناداي دەرەكتەرگە نازار اۋداردى:
2020 جىلعى "جاھاندىق يننوۆاسيالىق يندەكس" رەيتينگىنە سايكەس، قازاقستان يننوۆاسيالىق قىزمەت تيىمدىلىگى كورسەتكىشى بويىنشا تەك 77-ورىنعا يە بولدى. دامىعان ەلدەر تۋرالى ايتپاعاندا، ءبىز رەسەي مەن بەلورۋسسيادان ايتارلىقتاي ارتتا قالىپ، ارمەنيادان، موڭعوليادان، يامايكا جانە پانامادان دا تومەنگى ورىنعا تۇستىك.
– ال ءوزىمىزدىڭ ستاتيستيكالىق دەرەكتەرىمىزگە سۇيەنسەك، 2019 جىلى بىزدەگى يننوۆاسيالىق ءونىم كولەمى ەلدىڭ جالپى ىشكى ءونىمىنىڭ نەبارى 1،6%-ىن قۇراعان، وسى كورسەتكىش بويىنشا ءبىز رەسەيدەن 8 ەسە، دامىعان ەلدەردەن 20-30 ەسە ارتتا قالىپ وتىرمىز. نەگە بۇلاي؟
باستى سەبەپ – عىلىمدى قارجىلاندىرۋدىڭ جەتكىلىكسىزدىگى.
ءبىز عالىمداردى دايىنداۋدىڭ ەسكى كەڭەستىك جۇيەسىن جويدىق، ءبىراق ونىڭ ورنىنا جەتىلدىرىلگەن جاڭاشا جۇيەنى قۇرا المادىق.
تەحنولوگيالىق تۇرعىدان دامىعان ەلدەر، ونىڭ ىشىندە جۇڭگو، يننوۆاسيالاردى قۇرۋدىڭ جانە زاماناۋي عىلىمي كادرلاردى دايارلاۋدىڭ ەڭ قىسقا جولى زەرتتەۋ ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ مودەلى بولىپ تابىلاتىنىن دالەلدەدى جانە بۇگىندە كورشىلەرىمىزدىڭ قانداي عىلىمي سەرپىلىس جاساعانىن كورىپ وتىرمىز.
اتالعان ەلدىڭ ۋنيۆەرسيتەتتەرىندە، نەگىزىنەن، ەكونوميكانىڭ ەڭ وزەكتى ماسەلەلەرىن شەشۋگە باعىتتالعان ءىرى ءپانارالىق عىلىمي باعدارلامالار جۇزەگە اسىرىلادى. وزىندىك عىلىمي مەكتەبى قالىپتاسپاعان زەرتتەۋلەردىڭ باعىتتارى بويىنشا جوبالارعا جەتەكشى شەتەلدىك عالىمدار تارتىلادى.
ناتيجەسىندە مۋلتيپليكاتيۆتى ناتيجەلەرگە: ياعني، وندىرىسكە قاجەت يننوۆاسيالارعا، جاڭا بىلىمەن تەحنولوگيالار ترانسفەرتىنە، زاماناۋي زەرتتەۋ ادىستەرىن مەڭگەرگەن جاس عالىمداردى دايارلاۋعا، جوو ءۇشىن جاڭا ءبىلىم بەرۋ باعدارلامالارىنا قول جەتكىزىلەدى، – دەپ قوستى ول.
ونىڭ ايتۋىنشا، ءبىز ءوزىمىزدىڭ كوپتەگەن رەفورمالارىمىزبەن عىلىم مەن جوعارى ءبىلىم بەرۋدە وسىنداي باستى جۇيەلى وزگەرىستەردى ءىس جۇزىندە قالىپتاستىرا المادىق.
شىن مانىندە، ءبىز بۇگىنگى كۇنگە دەيىن الەمدىك عىلىمي جانە ءبىلىم بەرۋ كەڭىستىگىمەن بىرىگە المادىق. بىزدە قۇرىلعان بىرنەشە عىلىمي-زەرتتەۋ ۋنيۆەرسيتەتتەرىنىڭ جۇمىس ىستەۋ مازمۇنى ەمەس، تەك ماڭدايشاسىنداعى جازۋى وزگەردى. ال سالالىق مينيسترلىكتەر ءتىپتى باسقا جولمەن ءجۇر.
ولار وزدەرىنە باعىنىشتى ۋنيۆەرسيتەتتەردىڭ عىلىمي الەۋەتىن نىعايتۋدىڭ ورنىنا، ولاردىڭ ۇستىنەن نەشە ءتۇرلى اكىمشىلىك قۇرىلىمداردى ويلاپ تابۋدا. مۇنداي جۇيە ەشبىر دامىعان ەلدە جوق!
ۇسىنىلىپ وتىرعان زاڭ جوباسىندا ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگىنىڭ سالا ارالىق ۇيلەستىرۋ قۇزىرەتىنىڭ كۇشەيتىلەتىنى مەنى قاتتى قۋانتادى.
ەڭ باستىسى، ەلىمىزدىڭ عىلىمىن "ۆەلوسيپەدتى" قايتا ويلاپ تاپپاي، الەمدە جيناقتالعان تاجىريبەنى قولدانا وتىرىپ، عىلىمي زەرتتەۋلەردى ۇيىمداستىرۋدىڭ زاماناۋي جۇيەسىن ءبىزدىڭ تاجىريبەگە بەيىمدەي الاتىن جاي عانا مەنەدجەر ەمەس تانىمال عالىم باسقارۋ كەرەك.
«ءبىز ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگى جۇمىسىنىڭ قانشالىقتى كۇردەلى جانە كوپ قىرلى ەكەنىن تۇسىنەمىز»، دەگەن سەناتور عىلىمنىڭ ساپالى عىلىمي الەۋەتىن قالىپتاستىرۋعا قاتىستى وسى باسىم مىندەتتەرگە نازار اۋدارۋدى سۇرادى.
