– ءبىز 2029 جىلعا قاراي شەتەلدەن قوسىمشا 150 ميلليارد دوللار تىكەلەي ينۆەستيسيا تارتامىز دەگەن ءورشىل ماقسات قويدىق. بۇل مىندەتتى ىسكە اسىرۋ ءۇشىن ۇكىمەت جانىنداعى ينۆەستيسيالىق شتابقا تۋىنداعان پروبلەمالاردى جەدەل شەشە الاتىن قۇزىرەت بەرىلدى. بيىل مامىر ايىندا ۇلتتىق ەكونوميكانى ىرىقتاندىرۋعا نەگىز قالاعان جارلىققا قول قويدىم. ءبىز ەلىمىزدە ينۆەستورلاردىڭ جۇمىس ىستەۋىنە قولايلى جاعداي جاساۋ باعىتىندا جۇيەلى شارالار قابىلداۋدى جالعاستىرا بەرەمىز، – دەدى قاسىم-جومارت توقايەۆ.
مەملەكەت باسشىسى ەلىمىزدىڭ مينەرالدى-شيكىزات قورى مول ەكەنىن جەتكىزدى. سونداي-اق گەولوگيالىق بارلاۋ جانە پايدالى قازبالاردى يگەرۋ سالاسىنداعى ۇدەرىستەردىڭ تيىمدىلىگى مەن اشىقتىعىن ارتتىرۋ شارالارى جونىندە مالىمەت بەردى. پرەزيدەنتتىڭ ايتۋىنشا، قازاقستان سوڭعى التى جىلدا گەولوگيالىق بارلاۋعا 1 ميلليارد دوللاردان استام جەكە ينۆەستيسيا تارتقان.
ءقازىر ەلىمىزدەگى 1،6 ميلليون شارشى شاقىرىمعا جۋىق اۋماققا گەولوگيالىق زەرتتەۋ جۇرگىزۋ ءۇشىن جەر قويناۋىن پايدالانۋ قۇقىعىن الۋعا بولادى.
– جاقىندا قابىلدانعان 2029 جىلعا دەيىنگى ۇلتتىق ينفراقۇرىلىم جوسپارى جەرگىلىكتى وندىرۋشىلەرگە تىڭ مۇمكىندىك ۇسىنادى. جالپى سوماسى 86 ميلليارد دوللاردان اساتىن 200-گە جۋىق ءىرى ينفراقۇرىلىمدىق جوبا ىسكە اسىرىلماق. ۇكىمەت جەرگىلىكتى وندىرۋشىلەردەن وفتەيك-كەلىسىمشارتتار ارقىلى ساتىپ الۋعا ارنالعان تاۋارلار ءتىزىمىن جاساقتاپ جاتىر. ونەركاسىپ وركەندەۋى ءۇشىن جوعارى بىلىكتى جۇمىسشىلار قاجەت. سوندىقتان مەن 2025 جىلدى «جۇمىسشى ماماندىقتارى جىلى» دەپ جاريالادىم. ءبىز قازاقستانداعى كاسىپتىك-تەحنيكالىق ءبىلىم بەرۋ ساپاسىن ارتتىرۋعا، سونداي-اق ءتيىستى ينفراقۇرىلىمدى دامىتۋعا نيەتتى ينۆەستورلاردى ىزدەيمىز، – دەدى پرەزيدەنت.
قاسىم-جومارت توقايەۆ ەنەرگەتيكا سەكتورىنداعى جاعدايدى ايتا كەلە، ەل دامۋىندا حالىقارالىق مۇناي كومپانيالارى ماڭىزدى ءرول اتقارعانىنا ايرىقشا توقتالدى.
– شەتەلدىك ينۆەستورلار ەلىمىزگە كاپيتال قۇيىپ، وزىق تەحنولوگيالارى مەن جوعارى بىلىكتى ماماندارىن اكەلدى. ولاردىڭ ينۆەستيسياسى وتاندىق ەنەرگەتيكا سالاسىنىڭ دامۋىنا وڭ ىقپال ەتتى: كەيىنگى 30 جىلدا مۇناي ءوندىرىسى ءۇش ەسە ارتتى. وسى كورسەتكىشتەردىڭ ناتيجەسىندە قازاقستان مۇناي ءوندىرۋ قارقىنى جوعارى مەملەكەتتەردىڭ ۇزدىك بەستىگىنە كىردى. بولاشاقتا ءبىز بۇل مەجەنى جىلىنا 100 ميلليون توننادان اسىرۋدى كوزدەپ وتىرمىز، – دەدى قازاقستان پرەزيدەنتى.
مەملەكەت باسشىسىنىڭ پىكىرىنشە، مۇناي حيمياسى ونەركاسىبىن وركەندەتۋ قازاقستان ەكونوميكاسىن ءارتاراپتاندىرۋعا زور ۇلەس قوسادى.
– 2022 جىلى وندىرىستىك قۋاتى جىلىنا 500 مىڭ توننا پوليپروپيلەن شىعارۋعا جەتەتىن ورتالىق ازياداعى ەڭ ءىرى زاۋىتتى ىسكە قوستىق. قازىرگى ۋاقىتتا بۇل كاسىپورىن ىشكى سۇرانىستىڭ شامامەن 60 پايىزىن وتەپ وتىر ءارى ءوز ءونىمىن ەۋروپا، تۇركيا جانە جۇڭگو نارىقتارىنا ەكسپورتتايدى. بيىل قىركۇيەك ايىندا جىلىنا 1،2 ميلليون توننا پوليەتيلەن وندىرەتىن زاۋىت قۇرىلىسى باستالدى. بۇدان بولەك، مۇناي حيمياسى سالاسىندا جالپى قۇنى 14 ميلليارد دوللاردان اساتىن ءبىرقاتار جوبا پىسىقتالىپ جاتىر، – دەدى قاسىم-جومارت توقايەۆ.
مەملەكەت باسشىسى "تازا ەنەرگەتيكا" سەكتورىنىڭ ينۆەستيسيالىق تارتىمدىلىعىن ارتتىرۋ ماسەلەسىنە ايرىقشا توقتالدى. اتاپ ايتقاندا، قازاقستاندا جالپى قۋاتى 43 گۆت بولاتىن "جاسىل" جوبالاردى جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن Total، Svevind، ACWA Power جانە Masdar سياقتى الەمدىك كومپانيالارمەن ناقتى ۋاعدالاستىقتارعا قول جەتكىزىلدى. بۇدان بولەك، قازاقستان اتوم ەنەرگەتيكاسىن دامىتۋ ىسىندە مول الەۋەتكە يە.
– ءبىز ۋران ءوندىرىسى بويىنشا الەمدەگى ءىرى ەلدەردىڭ ساناتىنا كىرەمىز. وزدەرىڭىزگە ءمالىم، جاقىندا وتكەن جالپىۇلتتىق رەفەرەندۋمدا ازاماتتارىمىز قازاقستانداعى العاشقى اتوم ەلەكتر ستانسياسىنىڭ قۇرىلىسىن قولدادى. بۇل باستامانى ەنەرگەتيكالىق قاۋىپسىزدىگىمىزگە سالعان ۇزاقمەرزىمدى ينۆەستيسيا دەۋگە بولادى. قازىرگى كەزدە وسى جوبانى جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن حالىقارالىق كونسورسيۋم قۇرۋ مۇمكىندىگىن قاراستىرىپ جاتىرمىز، – دەدى پرەزيدەنت.
ينۆەستورلاردىڭ نازار اۋدارۋىنا لايىق سالانىڭ ءبىرى – اگروونەركاسىپ سەكتورى.
– قازاقستاننىڭ اۋىل شارۋاشىلىعىن دامىتۋ ورتالىق ازيا ايماعىنىڭ ازىق-تۇلىك قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ تۇرعىسىنان ستراتەگيالىق باسىمدىق سانالادى. ەلىمىزدە اۋىل شارۋاشىلىعىنا جارامدى 200 ميلليون گەكتاردان استام جەر بار، بۇل رەتتە الەمدە التىنشى ورىندامىز. كەيىنگى التى جىلدا سالاداعى ەكسپورت كولەمى ەكى ەسە ۇلعايىپ، بەس ميلليارد دوللاردان استى. ءبىز اگروونەركاسىپ كەشەنىن جوعارى تەحنولوگيالىق سەكتورعا اينالدىرۋدى كوزدەيمىز. وسى ورايدا، شەتەلدىك ينۆەستورلاردىڭ ۇلەسى بار قۇنى بەس ميلليارد دوللاردان اساتىن 100-دەن استام جوبا قولعا الىنادى، – دەدى مەملەكەت باسشىسى.
كولىك جانە لوگيستيكا سەكتورىندا قازاقستان ەۋرازياداعى نەگىزگى تاسىمال تورابى رەتىندە ءوز پوزيسياسىن نىعايتۋعا نيەتتى. ەلىمىزدە ون ءبىر مىڭ شاقىرىم ەسكى تەمىر جولدى جوندەۋ جانە بەس مىڭ شاقىرىمنان استام جاڭا تەمىر جول سالۋ جوسپارلانعان. ترانسكاسپيي حالىقارالىق كولىك باعىتىن دامىتۋدىڭ ماڭىزى زور. سوندىقتان جاڭا جۇك تەرمينالدارىن سالۋ مەن كەمە ءوندىرىسىن جولعا قويۋ ارقىلى ورتا ءدالىز ينفراقۇرىلىمىن دامىتۋ ءۇشىن ينۆەستيسيا تارتۋعا باسا نازار اۋدارىلادى.
پرەزيدەنت ءوز سوزىندە ينۆەستورلار قۇقىعىن قورعاۋ جانە رەتتەۋشىلىك ساياساتتى دامىتۋ ماسەلەلەرىنە ەرەكشە ءمان بەردى.
مەملەكەت باسشىسى سوت جانە قۇقىق جۇيەسىندە جۇرگىزىلىپ جاتقان جاڭعىرتۋلار قولايلى ينۆەستيسيالىق احۋال قالىپتاستىرۋعا باعىتتالعانىن ايتتى. سونىمەن قاتار ۇكىمەت پەن ينۆەستورلاردىڭ ءوزارا قارىم-قاتىناسىن سيفرلاندىرۋ اياسى كەڭەيىپ كەلەدى. جىل سوڭىنا دەيىن ۇلتتىق سيفرلىق ينۆەستيسيالىق پلاتفورما تولىق جۇمىس ىستەگەندە، جوبالاردىڭ جۇزەگە اسىرىلۋ بارىسىن ناقتى ۋاقىت رەجيمىندە قاداعالاۋعا مۇمكىندىك تۋادى.
جاڭا سالىق كودەكسى ماشينالار، قۇرال-جابدىقتار جانە باعدارلامالىق جاساقتامالار ساتىپ الۋعا جۇمسالعان شىعىنداردى شەگەرەتىن سالىق پرەفەرەنسيالارىن بەكىتۋ ارقىلى ينۆەستيسيالىق كەزەڭدى جانداندىرادى.
ەلىمىز قارجى سەكتورىنداعى ىنتىماقتاستىق اياسىندا "استانا" حالىقارالىق قارجى ورتالىعىنىڭ قىزمەتىنە ەرەكشە ءمان بەرەدى. احقو – الەمدەگى جەتەكشى قارجى ورتالىقتارىنىڭ وزىق تاجىريبەسىن مەڭگەرگەن ورتالىق ازيا وڭىرىندەگى بىرەگەي مەكەمە.
پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقايەۆ ءسوز سوڭىندا ەلىمىزدەگى ينۆەستيسيالىق احۋالدى جاقسارتۋعا، جاڭا باستامالار مەن ناقتى جوبالاردى جۇزەگە اسىرۋعا باعىتتالعان شەتەلدىك ينۆەستورلار كەڭەسىنىڭ مۇشەلەرى مەن مەملەكەتتىك ورگاندار اراسىنداعى ديالوگتى جالعاستىرۋدىڭ ماڭىزىنا نازار اۋداردى.
سونىمەن قاتار جيىندا ەۋروپالىق قايتا قۇرۋ جانە دامۋ بانكىنىڭ پرەزيدەنتى وديل رەنو-باسسو، پرەمەر-مينيستردىڭ ورىنباسارى – ۇلتتىق ەكونوميكا ءمينيسترى نۇرلان بايبازاروۆ، "قازاقستاننىڭ شەتەلدىك ينۆەستورلار كەڭەسى" قاۋىمداستىعىنىڭ باسقارما ءتوراعاسى ەرلان دوسىمبەكوۆ، CNPC ۆيسە-پرەزيدەنتى چجان داوۆەي، ەۋرازيالىق دامۋ بانكىنىڭ باسقارما ءتوراعاسى نيكولاي پودگۋزوۆ، Alstom كومپانياسىنىڭ افريكا، تاياۋ شىعىس جانە ورتالىق ازيا وڭىرلەرى بويىنشا پرەزيدەنتى ەندريۋ دەلەوني، "لۋكويل" جاق باس اتقارۋشى ديرەكتورى ۆاديم ۆوروبيەۆ ءسوز سويلەدى.
