– قازاقتىڭ ءان ونەرى – سينكرەتتى، كيەلى ونەر عوي. سىيلار قۋانىشى مەن شاتتىعى دا، وزىندىك قيىندىعى دا جەتەرلىك. ءداستۇرلى ءان مەكتەبىنە قالاي كەلدىڭىز؟
– يا، دۇرىس ايتاسىز. ءان ونەرىن تۇسىنە بىلگەندەر ونىڭ كيەلى ونەر ەكەنىن ءجيى ايتادى. اسىرەسە، قازاقتىڭ ءانى مەن كۇيىن تۇسىنەتىن ءارقانداي ادام سولاي دەپ باعالايدى. مەن تاۋەلسىزدىكتىڭ ءتول قۇرداسىمىن. الماتى وبلىسى رايىمبەك اۋدانى تاساشا دەگەن جەردە دۇنيەگە كەلدىم. بالا كۇننەن اجەمنىڭ تاربيەسىندە بولدىم. ال اجەم حالىق اندەرىن ءوزىنىڭ قوڭىر داۋىسىمەن قۇيقىلجىتىپ ايتاتىن. ءسادىقوجا موشان ۇلى، كەنەن ازىربايەۆ، دانەش راقىشيەۆ قاتارلى جەتىسۋ ونەرپازدارىنىڭ اندەرىن العاش اجەمنىڭ اۋىزىنان ەستىپ ەرجەتتىم. اكەم دە جىرشى كىسى ەدى جانە اكەمنىڭ اعاسى نىشان دەگەن كىسى شەرتپە كۇيدى توگىلدىرەتىن. سول اجەمنىڭ، اكەمنىڭ اندەرىن تىڭداپ، ۇلكەن اكەمنىڭ كۇيىن ەستىپ ەرجەتكەندىكتەن وسى ونەرگە وتە جاقىن ءوستىم. بالا كۇنگى ورتام ماعان وسىنداي مۇمكىندىك جاراتىپ بەردى. ءبىراق اكەمنىڭ مەزگىلسىز قازاسى مەنىڭ بالاڭ جۇرەگىمە قاتتى سوققى بولىپ ءتيدى. قازاق «اكەدەن پۇل قالعانشا، ۇل قالسىن» دەيدى عوي. ءارى اكەم اتىمدى قازاقتىڭ اتاقتى ءبىرجان سالىنداي بولسىن دەپ ىرىمداپ قويعاندىقتان، اكە ونەرىن اياقسىز قالدىرماۋعا بەكىندىم.
جەتى جاسىمدا تۇڭعىش رەت ساحناعا شىعىپ ءان ايتتىم. مەكتەپتەگى ءتۇرلى ان-كۇي شارالارىنا قاتىسىپ، اكەم ايتىپ جۇرەتىن تەرمەلەردى ايتىپ، حالىقتىڭ ىقىلاسىن بولەندىم. كەيىن مەكتەپ قۇشاعىنان اتتانعان سوڭ الماتى قالاسىنا كەلىپ، تەمىربەك جۇرگەنوۆ اتىنداعى قازاق ۇلتتىق اكادەمياسىنا بىردەن وقۋعا قابىلداندىم. ءداستۇرلى ءان كافەدراسى جاڭادان اشىلىپ جاتقان كەز بولاتىن. مەن وسى كافەدرانىڭ ەكىنشى جىلعى قابىلداۋىمەن وقۋعا ءتۇستىم. سودان ءتورت جىل ءبىلىم الىپ، ۋنيۆەرسيتەتتى ءتامامداعان سوڭ جامبىل جابايەۆ اتىنداعى قازاق مەملەكەتتىك فيلارمونياسىنا جۇمىسقا قابىلداندىم. قۇدايعا شۇكىر، سودان بەرى وسى ونەردىڭ ىستىق-سۋىعىن كورە ءجۇرىپ، ءوزىمنىڭ انشىلىك دارىنىمدى حالىققا پاش ەتىپ كەلەمىن.
– قازاقتا «ۇستازى جوقتىڭ – ۇستامى جوق» دەگەن ءتامسىل بار. ءسىزدىڭ ۇستازىڭىز كىم؟ الدىڭعى بۋىننان كىمدەردى ۇلگى تۇتاسىز؟
– «ۇستازسىز شاكىرت تۇل» دەگەن. كوپ ۇستازدىڭ الدىنان ءوتتىم. ءاربىر شاكىرت وزىنە بەلگىلى ءبىر ۇستازدى ۇلگى ەتىپ، سونى ءپىر تۇتادى. جامبىل اتامىز ايتادى عوي : «مەنىڭ ءپىرىم – ءسۇيىنباي، ءسوز سويلەمەن سيىنباي»،- دەپ. مەنىڭ ەڭ العاشقى ۇستازىم ايگەرىم نارتۇەيەۆا بولدى. ودان كەيىن قازىرگى «قۇلان ساز» ءانسامبىلىنىڭ ديرەكتورى ءابزال قۋانىشۇلىنان ساباق الدىم. سوسىن جىرشى اقان ابدۋالين، رامازان ستامعازەيەۆ، ەركىن شۇكىمانوۆ قاتارلى ۇستازداردىڭ الدىنان ساباق الدىم. كەيىن ءتورتىنشى كۋرسقا شىققاندا، ءتول ۇستازىم ەرلان رىسقاليدىڭ ارناۋلى تاربيەلەۋىندە بولىپ، ونەر اكادەمياسىن ءبىتىرىپ، سول كىسىنىڭ قولىنان قانات قاقتىم دەسەم دە بولادى. ەرلان اعا ءبىراز دۇنيەنىڭ اق پەن قاراسىن ايىرىپ، ونەردىڭ ماشاقاتتى جولى بولاتىنىن ءتۇسىندىردى. ۇستازدارىمنىڭ ارتقان ءۇمىتى مەنىڭ ونەر جولىنداعى جاۋاپكەرشىلىگىمدى ەسەلەي ءتۇستى.
– قوعامدا ءداستۇرلى انگە سۇرانىس از. ءتىپتى، ءداستۇرلى ءاننىڭ جارناماسى دا جوقتىڭ قاسى. وسى جاعداي ءداستۇرلى ءاننىڭ دامۋىنا قانداي سالقىندىق تيگىزىپ وتىر؟
– قازىرگى تاڭدا حالىقتىڭ قۇلاعى داڭعازا ەسترادالىق انگە ءۇيىر بولىپ كەتتى. سوندىقتان دا ەسترادالىق ءاننىڭ جارنامالانۋى ەرەكشە جوعارى. ءبىراق بۇل ءداستۇرلى ءاننىڭ تىڭدارمانى مۇلدە جوق دەگەن ءسوز ەمەس. ون ادامنىڭ جوق دەگەندە ەكەۋى ءداستۇرلى ءاندى ءسۇيىپ تىڭدايتىنىن كەسىپ ايتا الام. جەڭىل انگە حالىقتىڭ سۇرانىسى جوعارى بولعان سوڭ، ءداستۇرلى ءاننىڭ جارناماسى تومەندەۋ ءارى راديو-تەلەارنالاردا ارنايى باعدارلامالار از. ەگەر ءداستۇرلى اندەردى دە جوعارى دەڭگەيدە جارنامالاسا، كونسەرتتەر كوپ وتكىزىلىپ تۇرسا، وندا بۇل ونەردى تىڭدايتىنداردىڭ سانى ارتار ەدى. ءداستۇرلى ءان ەرتەدەن كەلە جاتقان ءارى قازاقتىڭ قانىندا بار ونەر بولعاندىقتان،ءوز تىڭدارمانىن جوعالتپاس ەدى. كەيدە جارنامانىڭ ازدىعىنان بەلگىلى انشىلەردىڭ كونسەرتتەرى جەتىم قىزدىڭ تويىنداي بولىپ وتەتىن جاعدايلار دا كەزدەسەدى. ءداستۇرلى ءان كەشتەرى، رەسپۋبليكالىق بايقاۋلار تەلەەكرانداردان كوپ كورسەتىلمەيدى. بۇل دا ءداستۇرلى ءاننىڭ جاستار قۇلاعىنا سىڭۋىنە توسقاۋىل بولادى. سوناۋ جىلدارى «ءان – كوكپار» دەگەن ءبىر ادەمى باعدارلاما بولىپ ەدى، كەيىن توقتاتىپ تاستاپدى. الداعى ۋاقىتتا ءداستۇرلى ءان مەن كۇي تۋرالى باعدارلامار كوبەيسە، جاقسى جارنامالار جاسالسا نۇر ۇستىنە نۇر بولار ەدى.
– قازاقتىڭ بۇرىنعى ءانشى-جىرشىلارى ءوز شىعارمالارىنىڭ ۋاقىت تالقىسىنان ءوتىپ، ەرتەڭگى كۇنگە جەتەتىنىن نىق سەنىممەن ايتا العان. بۇگىنگى كۇندەگى ءداستۇرلى ءان ماقامىندا ءان شىعارىپ جۇرگەن زامانداستارىڭىزدىڭ ىشىنەن ەرتەڭگى ۇرپاق تىڭدار سازگەرلەر دەپ كىمدەردى ايتار ەدىڭىز؟
– ءداستۇرلى ءان جازاتىن ادامدار قازىرگى تاڭدا ساناۋلى-اق. بۇرىنعى انشىلەر ءاندى وزدەرى شىعاردى جانە وزدەرى ايتتى. سوندىقتان دا ول كىسىلەر وزدەرىنىڭ اندەرى ەرتەڭگى ۇرپاققا جەتەرىنە بەك سەنگەن. ال ءقازىر ءاندى بىرەۋ شىعارىپ، ونى باسقا بىرەۋ ورىندايدى. سول ءۇشىن دە كەيدە ورىنداۋشىسىن تاپپاي جاتاتىن اندەر كوپ. ەگەر ءوزى شىعارىپ، ءوزى ايتسا قۇبا-قۇپ بولاتىن ەدى. ۋاقىت سىنىنا توتەپ بەرە الاتىن ءان جازعانداردىڭ قاتارىنا كۇنى كەشە دۇنيەدەن وتكەن تۇرسىنعازى راحيموۆ اعامىزدى جاتقىزار ەدىم. مۇقاعالي ماقاتايەۆتىڭ سوزىنە جازىلعان «كەلشى قارعام شاشىڭنان يسكەيىن»، «ءسابي بولعىم كەلەدى» دەگەن اندەرى ءارقاشاندا ءوز تىڭدارمانىن تابارىنا سەنىمدىمىن. سونداي-اق، كەنتاۋ نازاربەكوۆ، تۇرسىنجان شاپاي اعالاردى ارنايى ايتۋعا بولادى. «داريعا داۋرەن»، «ارمان» اندەرى قانداي كەرەمەت. وسى جانە باسقا دا ساناۋلى كىسىلەر عانا وشپەس ءان جازدى. بۇل اندەر بۇگىنگى كۇنى دە ءوز تىڭدارماندارىن تاۋىپ ۇلگىردى ءارى ەرتەڭگى كۇنگە دە جەتە الادى.
https://www.youtube.com/watch؟v=sEkAEEt5Tuc
– اللا قالاسا، وسى بەيسەنبى كۇنى، 20 ساۋىردە جامبىل جابايەۆ اتىنداعى قازاق مەملەكەتتىك فيلارمونياسىندا ءوزىڭىزدىڭ جەكە كونسەرتىڭىز وتەدى ەكەن. وسى كەشتىڭ جالپى مازمۇنى تۋرالى ايتىپ بەرسەڭىز؟
– اللا اماندىعىن بەرسە بەيسەنبى كۇنى «مەن – قازاقپىن» دەگەن ەسەپ بەرۋ كونسەرتىمدى وتكىزەمىن. ەسەپ بەرۋ دەمەكشى، وسى جۇمىسقا كىرگەنىمە، مىنە، بەس جىل بولدى. تولدىم، تولىستىم دەمەيمىن. ءتىپتى بۇل ەسەپ بەرۋ دە ەمە. وسى سالادا جۇرگەن سوڭ، ءوزىمىزدى ءوزىمىزى شىڭداپ، جاڭا باعىت-باعدار ىزدەمەسەك بولمايدى. ەلگە بۇعان دەيىن يگەرگەن دۇنيەمدى كورسەتىپ، الداعى كۇندەرگە جوسپار قۇرۋ ويىمدا بار. بيىل الاش وردا ۇكىمەتىنىڭ 100 جىلدىعى بولعاندىقتان، كەشتىڭ اتىن كەنتاۋ نازاربەكوۆتىڭ «مەن – قازاقپىن» دەگەن انىمەن اتادىم. كەش وسى «مەن – قازاقپىن» انىمەن باستالىپ، قادىر مىرزالييەۆتىڭ سوزىنە جازىلعان «قازاق وسى» دەگەن انمەن اياقتالادى. كەشكە ەلىمىزگە كەڭىنەن تانىمال ساۋلە جانپەيىسوۆا، ۇستازىم ەرلان رىسقالي، نۇرعيسا تىلەندەيەۆ اتىنداعى «وتىرار سازى» ۇلت اسپاپتار وركەسترى، باقىتجان بايقاداموۆ اتىنداعى مەملەكەتتىك حور كاپەللاسى، تاعى باسقا ونەرپازدار قاتىسادى. ءداستۇرلى ءان ونەرىن ءسۇيىپ تىڭدايتىن جۇرتشىلىقتى كەشىمە شاقىرعىم كەلەدى.
– اڭگىمەڭىزگە راحمەت.
سۇحباتتاسقان ءقۋانالى الماسبەك ۇلى
