قمدب-نىڭ ءتوراعاسى، باس ءمۇفتي
ەرجان مالعاجىۇلىنا
سەمەي قالاسىنداعى ءبىر مۇنارالى
«اعاش» مەشىتىنىڭ جاماعاتتارى اتىنان
اشىق حات
قۇرمەتتى، ەرجان قاجى مالعاجى ۇلى حازىرەت! وتكەن جىلى جەر داۋىنا قاتىستى ۇكىمەت وتىرىسىندا ايتىلعان ەلباسىنىڭ جوعارىداعى ءسوزى ءارقايسىمىزدىڭ جادىمىزدا بولار. حالىقتىڭ بىرلىگىمەن ىنتىماعىنا سىزات تۇسىرەتىن كەز-كەلگەن اسىعىس شەشىمگە جول بەرۋگە بولمايتىندىعىن قاداپ تۇرىپ ەسكەرتكەن كوشباسشى سول جولى جەر ساتۋعا قاتىستى زاڭدى كەرى قايتارتقانىن دا ءسىز جاقسى بىلەسىز. مۇنى ايتىپ وتىرعان سەبەبىمىز، جەرگىلىكتى جەردىڭ وكىلى ماقسات قاجى التىبايدىڭ ۇسىنىسىمەن، جوعارعى ءدىني ءبىلىمى جوق داۋلەت ماقاجانوۆتى مەشىتىمىزگە باس يمام ەتىپ تاعايىنداعان بۇيرىعىڭىز اسىعىس جاسالىنعان قادام دەپ بىلەمىز. سوندىقتان دا ول ءبىزدىڭ نارازىلىعىمىزدى تۋدىرۋدا.
قۇرمەتتى، ەرجان قاجى مالعاجى ۇلى! ءسىز ءبىر مۇنارالى اعاش مەشىتىنىڭ باس يمامى زارالحان قاجىنى جاقسى بىلەسىز. ول كىسىنىڭ اسىل دىنىمىزگە سىڭىرگەن ۇزاق جىلعى ەڭبەگى مەن ەل الدىنداعى ابىروي بەدەلىن سىزگە ايتىپ ءتۇسىندىرۋ ارتىق بولار. «ارازداسىپ اعايىن كەتەر ەدى، ءبىر قاريا بولماسا ءبىر اۋىلدا» دەپ اقيىق اقىنىمىز مۇقاعالي ماقاتايەۆ جىرلاعانداي ءبىرجارىم عاسىردان استام تاريحى بار كونەنىڭ كوزىندەي بولعان مەشىتىمىزدىڭ ىشىنە كىرسەڭ وتكەننەن سىر شەرتەتىن سول باياعى كەسكىن كەلبەتىن بۇگىنگى كۇنگە دەيىن ساقتاپ كەلۋى، نامازحان جاماعاتتارىمىزدىڭ جات اعىمداردىڭ جەتەگىندە كەتىپ قالماي، ءوزىمىزدىڭ حانافي ءمازحابىمىزدى بەرىك ۇستانۋى، سەنىمىنە سەلكەۋ تۇسىرمەي بەكەم بولۋى وسى زارالحان قاريانىڭ ۇلگى-ونەگەسى دەپ بەرىك ايتا الامىز. ونى ءمۇفتي حازىرەت ءوزىڭىز دە جوققا شىعارا قويماسسىز.
قۇرمەتتى، باس ءمۇفتي حازىرەت! ەلى سىيلايتىن، ەلىن سىيلايتىن جانە دە «يمامنىڭ تۇلعالىق كەلبەتى قانداي بولۋ كەرەك؟»، دەگەندە «مىنە» دەپ ماقتانىش سەزىممەن كورسەتە الاتىن زارالحان قاجىدان باسقا يمام ءدال قازىرگى
ۋاقىتتا بىزگە كەرەك ەمەس. اللانىڭ شەشىمىنەن باسقا شەشىمنىڭ ءبارى وزگەرەدى. سوندىقتان دا وكىل يمامنىڭ اعاتتىققا بوي الدىرىپ، كوپتىڭ پىكىرىمەن ساناسپاي جاساعان ۇسىنىسى بويىنشا شىعارعان بۇيرىعىڭىزدى وزگەرتىپ، زارالحان قاجىنى مەشىتىمىزدە يمامدىق قىزمەتتە قالدىرۋىڭىزدى سۇرايمىز.
وكىل يمام ماقسات قاجى التىبايعا كەلەر بولساق، ول كىسى مەن وزىمە ۇناعان اداممەن عانا جۇمىس ىستەيمىن، دەپ ءور مىنەز تانىتىپ كوپتىڭ پىكىرىمەن ساناسپاۋىندا. بۇل دەگەنىڭىز كوپتىڭ تىلەۋىنىڭ ۇستىندە جۇرگەن يمامنىڭ باستى كەمشىلىگى دەپ بىلەمىز. اللانىڭ ءبىر ەسىمى – حالىق. سوندىقتان دا ءبىزدىڭ دانا بابالارىمىز: «حالىق اللادان ءبىر ساتى تومەن تۇر» دەپ ايتىپ كەتكەن بولاتىن. تاعى دا: «ۇلىق بولساڭ كىشىك بول»، دەيدى ءبىزدىڭ قازاق. ولاي بولسا، لايىق بولساڭ الاقانىنا سالىپ ايالاپ وسىرەتىن دە، ولاي بولماعان جاعدايدا كۇل ەتىپ وشىرەتىن دە حالىق ەكەنىن قاي كەزدە دە ۇمىتپاعانىمىز ابزال. ال، قازاقستان مۇسىلماندارى ءدىني باسقارماسىنىڭ يمامدار فورۋمىندا قابىلدانعان: «يمامنىڭ تۇلعالىق كەلبەتى» تالىمىندە يمامنىڭ بويىندا بولۋى كەرەك قاسيەتتەر تايعا تاڭبا باسقانداي ەتىلىپ اشىق ايتىلعان. ءبىز جوعارىدا ءسوز ەتىپ وتىرعان كىشىپەيىلدىلىك تۋراسىندا بىلاي دەلىنگەن: «كىشىپەيىلدىلىك (سىپايىلىق، قاراپايىمدىلىق) – پەندەگە راببىسى تاراپىنان بەرىلەتىن ەرەكشە مىنەز-قۇلىق. كىشىپەيىلدىلىك – پايعامبارلار مەن كۇللى مۇقاررابيندەر، اۋليەلەردەن ميراس بولعان كوركەم قاسيەت. كىشىپەيىل ادام – جەر بەتىندە راببىسىنان قورقىپ، ودان ۇيالىپ، ءاردايىم ءوزىن كورىپ تۇر دەگەن ويمەن ۇلىققا دا، كىشىككە دە بىردەي قارىم-قاتىناس جاسايتىن جان. اللا تاعالا بىلاي دەيدى: «راحماننىڭ قۇلدارى جەر بەتىندە كىشىپەيىلدىلىكپەن جۇرەدى…». (فۋرقان سۇرەسى، 63-ايات). بۇل اياتتىڭ استارىندا مۇمىندەرگە ءتان كىشىپەيىلدىلىك جاتىر. پايعامبارىمىز (وعان اللانىڭ سالاۋاتى مەن سالەمى بولسىن) ءبىر حاديسىندە: «كىم كىشىپەيىلدىلىك كورسەتسە، اللا ونىڭ مارتەبەسىن وسىرەدى. ال، كىمدە-كىم كوكىرەك قاقسا، اللا تاعالا ونى مۇرنىمەن جەر سۇزدىرەدى»، – دەگەن. (يمام احماد يبن حانبال، مۋسناد). ال، وركوكىرەكتىك – قۇردىمعا الىپ باراتىن دەرت. لاعىنەت اتقىر شايتاننىڭ اللانىڭ راحمەتىنەن ايرىلىپ، قۋىلۋىنا سەبەپ بولعان دا وسى تاكاپپارلىق، ءور كوكىرەكتىك. اللا تاعالا قۇراندا بىلاي دەيدى: «جەر جۇزىندە داندايسىپ جۇرمە. ويتكەنى، سەن جەردى استە جارا المايسىڭ دا بوي جاعىنان دا تاۋلارعا جەتە المايسىڭ». (يسرا سۇرەسى، 37-ايات).
پايعامبارىمىز (وعان اللانىڭ سالاۋاتى مەن سالەمى بولسىن): «كىمنىڭ جۇرەگىندە شاڭ توزاڭىنداي تاكاپپارلىق بولسا ءجانناتقا كىرمەيدى»، – دەگەن. (مۋسليم، تەرميزي.)».
ال، باسشىلىققا ۇمتىلىپ، يمام بولعىسى كەلىپ جۇرگەن داۋلەت ماقاجانوۆقا كەلەر بولساق، ەڭ اۋەلى ءدىني ءبىلىمىن جەتىلدىرسىن، ودان كەيىن اۋىل بولا ما، اۋدان بولا ما، قالا بولا ما سول جەرلەردەگى مەشىتتەردىڭ بىرەۋىنەن باستاسىن. وعان ءبىزدىڭ ەشقانداي قارسىلىعىمىز جوق. ويتكەنى، ارداقتى
پايعامبارىمىز (م.س.ع.) ءوزىنىڭ ءبىر حاديسىندە: «ءبىلىمدى تالاپ ەتۋ – ءار مۇسىلمانعا پارىز»، – دەگەن.
قۇرمەتتى باس ءمۇفتي، ەرجان قاجى مالعاجى ۇلى حازىرەت! وزىڭىزگە اشىق حات ارقىلى بولعان جاعدايدى بايانداي وتىرىپ، زارالحان قاجىنى مەشىتىمىزدە يمام ەتىپ قالدىرۋ جونىندە وڭ شەشىم قابىلداپ، كوپتىڭ نارازىلىعىنا جول بەرمەيدى دەگەن ۇمىتتەمىز.
اشىق حاتقا قول قويۋشىلار (بارلىعى 280 ادام، ءتىزىم جالعاسۋدا)…
