بۇگىندە ەلىمىزدىڭ اگروونەركاسىپتىك كەشەنىندە قولدانىلاتىن تەحنولوگيالاردىڭ شامامەن 90%-ى ەسكىرگەن جانە جاڭارتۋدى قاجەت ەتەدى. وسىعان بايلانىستى قازاقستاننىڭ وڭتۇستىك-شىعىسىنداعى وسىمدىكتەردىڭ ونىمدىلىگىن ارتتىرۋ، ولاردىڭ ەكولوگيالىق جاي-كۇيىن جاقسارتۋ جانە كليماتتىق جانە توپىراق رەسۋرستارىن ۇتىمدى پايدالانۋ ءۇشىن توپىراقتاعى ورگانيكالىق زاتتاردىڭ مولشەرى ساقتالاتىن جەرلەردە توپىراقتى قورعاۋ تەحنولوگياسىن ازىرلەۋ قاجەت.
اۋىلشارۋاشىلىق تەحنولوگياسىنىڭ تومەن دەڭگەيىمەن جەردى ۇزاق ۋاقىت پايدالانۋ توپىراق قۇنارلىلىعىنىڭ كۇرت تومەندەۋىنە، سونىڭ ىشىندە توپىراقتاعى ورگانيكالىق زاتتاردىڭ تومەندەۋىنە، ەروزيا مەن دەفلياسيا پروسەستەرىنىڭ دامۋىنا اكەلدى.
عىلىمي ساراپتامالار بويىنشا 1950 جىلدارداعى دەڭگەيمەن سالىستىرعاندا توپىراق قۇنارى ازايىپ، قازىرگى ۋاقىتتا گۋمۋستىڭ 30%-ىنا دەيىن جوعالتتى دەپ سانالادى. قازاقستاننىڭ وڭتۇستىك-شىعىسى جاعدايىندا ءتالىمدى جەرلەردى يگەرۋ جانە ۇتىمدى پايدالانۋ ءۇشىن قۇرعاقشىلىققا ءتوزىمدى داقىلداردى پايدالانا وتىرىپ، قور ساقتاۋشى تەحنولوگيالاردىڭ عىلىمي نەگىزدەرىن جەتىلدىرۋ قاجەت.
قازىرگى ۋاقىتتا قازاقستان ەگىنشىلەرىنىڭ الدىنا ساپاسى جاعىنان باسەكەگە قابىلەتتى ءونىم شىعارۋ مىندەتى قويىلىپ وتىر. بۇل جاعدايدا توپىراق قورعاۋ جانە رەسۋرس ۇنەمدەۋ تەحنولوگيالارى نەگىزىندە ەگىنشىلىك جۇيەسىن جەتىلدىرۋ ەرەكشە وزەكتى بولىپ تابىلادى.
قازاقستاننىڭ وڭتۇستىك-شىعىسىنداعى ەگىنشىلىك ايماعىندا ءداستۇرلى داقىلدار – كۇزدىك بيداي جانە جازدىق ارپامەن قاتار ماقسارى دا ۇلكەن مۇمكىندىكتەرگە يە.
تۇتاستاي العاندا، قازاقستاننىڭ وڭتۇستىك-شىعىسىندا جۇرگىزىلگەن زەرتتەۋلەر مىناداي تۇجىرىمدار جاساۋعا مۇمكىندىك بەردى. سۋمەن قامتاماسىز ەتىلمەگەن ءتالىمى جاعدايىندا ىلعال، قور ساقتاۋشى تەحنولوگيالاردى قولدانۋدىڭ ماڭىزى زور. توپىراقتى وڭدەۋدىڭ مەحانيكالىق ادىستەرىنە قاراعاندا، اسىرەسە قۇرعاق جىلدارى ءسوزسىز ارتىقشىلىققا يە. داقىلداردى ءوسىرۋ تەحنولوگياسىن ينتەنسيفيكاسيالاۋ ماقساتىندا مينيمالدى جانە تىكەلەي وڭدەۋ تاسىلدەرىن قولدانۋدىڭ تيىمدىلىگى زور.
بۇل جۇمىس ق ر اۋىل شارۋاشىلىعى مينيسترلىگىنىڭ باعدارلامالىق-ماقساتتى قارجىلاندىرۋ اياسىندا «قازاقستاننىڭ وڭتۇستىك-شىعىسىندا ءتالىمى جەرلەر جاعدايىندا اۋىل شارۋاشىلىعى داقىلدارىن ءوسىرۋدىڭ توپىراق قورعاۋ تەحنولوگياسىن جەتىلدىرۋ» جوباسىنىڭ نەگىزىندە جۇزەگە اسىرىلدى.
ءتالىمدى ەگىنشىلىك جاعدايىندا «قازاق ەگىنشىلىك جانە وسىمدىك شارۋاشىلىعى عىلىمي-زەرتتەۋ ينستيتۋتى» ءجشس-نىڭ تاجىريبەلىك تانابىندا جانە الماتى وبلىسى ىلە اۋدانىنداعى «ءونىم» شارۋا قوجالىعىنىڭ ەگىس القاپتارىندا قۇرعاقشىلىققا ءتوزىمدى اۋىل شارۋاشىلىق داقىلدارىن ءارتاراپتاندىرۋ ماقساتىندا تاناپتىق تاجىريبەلەر جۇرگىزىلدى.
ماقسارىنىڭ ەرتە كەزدەن بەلگىلى بولۋىنا قاراماستان، بۇل داقىل وسى ۋاقىتقا دەيىن از زەرتتەلگەن. وسىرىلەتىن وڭىرگە بايلانىستى ماقسارىنىڭ تابيعي ايىرماشىلىقتارى، مايىنىڭ مولشەرى مەن قۇرامى بويىنشا بارىنشا ءار ءتۇرلى بولىپ كەلەدى.
ماقسارىنى كوپ ماقساتقا – ءتورت تۇلىك پەن قۇستار ءۇشىن جەم، ازىق رەتىندە، سونداي-اق مەديسينادا جانە تاماق ونىمدەرىن وندىرۋدە پايدالانىلادى. سوڭعى ۋاقىتتا وندا پولي قانىققان ماي قىشقىلدارى دەڭگەيىنىڭ جوعارىلىعىنان ونىڭ پايدالى بولۋىنا بايلانىستى ماقسارى مايىنا قاجەتتىلىك وسۋدە. ماقسارى ءوسىرۋدىڭ كوممەرسيالىق تارتىمدىلىعى دا وتە جوعارى بولعاندىقتان قازاقستاندا بۇل داقىلدى ءوسىرۋدىڭ جەتىستىكتەرى مەن ماسەلەلەرى ايقىندالۋدا.
ەلىمىزدە ماقسارىنى اقمولا، اقتوبە، الماتى، باتىس قازاقستان، جامبىل، قوستاناي، قىزىلوردا، پاۆلودار، تۇركىستان، شىعىس قازاقستان جانە شىمكەنت وڭىرلەرىندە وسىرىلەدى. ماقسارى ۇلكەن ەگىس القاپتارى قوستاناي – 84505 گەكتار، تۇركىستان – 83436 گەكتار، باتىس قازاقستان – 69188 گەكتار، جامبىل – 55076 گەكتار، اقتوبە وبلىستارىندا 43960 گەكتار جەردە شوعىرلانعان.
الماتى وبلىسىندا ماقسارىنىڭ ەگىس القابى 26919 گا قۇرايدى. ماقسارى-قۇرعاقشىلىققا، تومەن تەمپەراتۋراعا ءتوزىمدى، توپىراققا تالابى از داقىل. ماقسارى كوپ ماقساتتى داقىل: وسىمدىك مايىن ءوندىرۋ كوزى، جوعارى قورەكتىك جەم، تاماق جانە فارماسيەۆتيكا ونەركاسىبىنە ارنالعان شيكىزات. جاقىندا زەرتتەۋشىلەر ماقسارى توپىراق قۇرىلىمىن جاقسارتاتىنىن انىقتادى
قۇرعاق جىلدارى از بولسا دا ءونىم الۋ – بۇل ءقازىردىڭ وزىندە ناتيجە. دەگەنمەن، كۇرت كونتينەنتالدى كليمات ماقسارىنىڭ ءونىپ وسۋىنە كەدەرگى كەلتىرمەيدى، ويتكەنى بۇل داقىل ەڭ قيىن جاعدايدا دا ءونىم بەرۋگە قابىلەتتى».
ماقسارى كۇرت كونتينەنالدى كليماتتىڭ ەرەكشەلىكتەرىنە جاقسى بەيىمدەلگەن. ماقسارى وسىرۋگە ۆەگەتاسيالىق كەزەڭنىڭ گيدروتەرميالىق رەجيمى ۇلكەن اسەر ەتەدى. زەرتتەۋ ناتيجەلەرى ماقسارىنىڭ قۇرعاقشىلىققا جوعارى توزىمدىلىگىن انىقتادى، بۇل ىلعالدى ۇنەمدى جانە ءتيىمدى پايدالانۋعا جانە ۇزاق قۇرعاقشىلىق كەزەڭىنە توتەپ بەرۋگە مۇمكىندىك بەرەدى. جىلۋ جەتىسپەيتىن ىلعالدى كوكتەمگى جىلدارى ماقسارى ەرتەرەك ەگىلگەن ءجون. ماقسارىنى قور ساقتاۋشى تەحنولوگياسىمەن ءوسىرۋدىڭ قازاقستان ءۇشىن بولاشاعى زور داقىل.
راۋان جاپايەۆ، قازاق ەگىنشىلىك جانە وسىمدىك شارۋاشىلىعى عزي ەگىنشىلىك زەرتحاناسىنىڭ مەڭگەرۋشىسى.
