جاڭا قازاقستان ازاماتتارىن تاربيەلەۋ – ياعني ولار ءوز بەتىنشە ويلايتىن، باسەكەگە قابىلەتتى، بەلسەندى ارەكەت ەتەتىن، زياتكەرلىك الەۋەتى مەن ادامگەرشىلىك قاعيداتتارى بار شىنايى پاتريوتتاردى تاربيەلەۋ، قوعام مەن ءبىلىم بەرۋ مەكەمەسىنىڭ الدىندا تۇرعان مىندەتتەردىڭ ءبىرى.
قوعامنىڭ كاسىبي باعدارلانعان جانە پەرسپەكتيۆالىق بولىگىن قۇرايتىن الەۋمەتتىك سانات – ول ستۋدەنتتەر. پەداگوگيكالىق تۇرعىدان العاندا، ولار الەۋمەتتىك جانە كاسىبي قالىپتاسۋدىڭ بەلگىلى ءبىر كەزەڭىندە تۇرعان الەۋمەتتىك ستراتا.
كوللەدج جاعدايىندا بولاشاق مامان تۇلعاسىنىڭ رۋحاني-ادامگەرشىلىك مادەنيەتىن قالىپتاستىرۋ ماسەلەسى بەلگىلەنگەن جاعدايلارعا تىكەلەي بايلانىستى بولىپ تۇر. بۇل ستۋدەنتتەردىڭ قازىرگى بۋىنى قوعامدىق ومىردەگى وقيعالاردىڭ تەز وزگەرۋى، قوعامنىڭ دامۋىنداعى ديناميكالىق وزگەرىستەر مەن قاراما-قايشىلىقتى تەندەنسيالار، اقپاراتتىڭ ءوسىپ كەلە جاتقان اعىمى جاعدايىندا ءومىر سۇرەتىنىمەن تۇسىندىرىلەدى. وسىعان بايلانىستى ستۋدەنتتەردىڭ رۋحاني-ادامگەرشىلىك مادەنيەتىن قالىپتاستىرۋعا باعىتتالعان تاربيە وقۋ ورنىنداعى زاماناۋي ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىنىڭ باسىم ماقساتتارىنىڭ ءبىرى بولىپ تابىلادى. مادەني-ادامگەرشىلىك تاربيە - بۇل ستۋدەنتتىڭ رۋحاني-ادامگەرشىلىك مادەنيەتىن دامىتۋدى ىنتالاندىراتىن فورمالار، قۇرالدار، ادىستەر مەن قاعيداتتار كەشەنى، ادامنىڭ الەۋمەتتىك تاجىريبەنى، مادەني-ايماقتىق قوعامداستىق قۇندىلىقتارىن، مادەنيەتىن يگەرۋ دارەجەسىن ارتتىرۋ، ستۋدەنتتەردى ادامگەرشىلىك قۇندىلىقتارعا تارتۋ، ادامگەرشىلىك سەزىمدەرىن دامىتۋ؛ ادامگەرشىلىك ەرىك-جىگەردى قالىپتاستىرۋ؛ ادامگەرشىلىك مىنەز-قۇلىققا ىنتالاندىرۋ.
ءىس جۇزىندە بۇل جاستاردىڭ كەز-كەلگەن ىستە جانە كەز-كەلگەن ماماندىقتا شىعارماشىلىق باستاۋعا دەگەن ۇمتىلىسىن تاربيەلەۋدى بىلدىرەدى، تەك ماتەريالدىق قىزىعۋشىلىققا عانا ەمەس، سونىمەن قاتار ولاردىڭ مۇددەلەرى مەن قاجەتتىلىكتەرىن رۋحاني جۇزەگە اسىرۋعا باسا نازار اۋدارىلادى.
قازىرگى تاڭداعى كوللەدج ومىرىندەگى ماڭىزدى مىندەتتەردىڭ ءبىرى تۇتاس پەداگوگيكالىق ءۇردىس قۇرۋ بولىپ تابىلادى. ونىڭ نەگىزگى قۇرامداس ءبىر بولىگى – تاربيە. تاربيە ىسىمەن اينالىسپاس بۇرىن الدىمەن ونىڭ مازمۇنىن انىقتاپ الۋ قاجەت.
«APEC PetroTechnic» جوعارى كوللەدجىندەگى تاربيە جۇمىسىنىڭ نەگىزگى ماقساتى – كوللەدج ستۋدەنتتەرىنىڭ تولىققاندى رۋحاني، مادەني-اعارتۋشىلىق، كاسىبي جانە فيزيكالىق دامۋى، شەشىم قابىلداۋ پروسەسىنە قاتىسۋى، تابىستى الەۋمەتتەنۋى ءۇشىن جاعداي جاساي وتىرىپ، ولاردىڭ الەۋمەتتىك-مادەني دامۋ ورتاسىن قۇرۋ. جانە ونىڭ الەۋەتىن ەلىمىزدىڭ ودان ءارى دامۋىنا باعىتتاۋ. كوللەدجدىڭ وزىندىك قالىپتاسقان تاربيە بەرۋ جۇيەسى بار. ستۋدەنتتەردىڭ تۇلعالىق ءوزىن-وزى انىقتاۋىنا، ولاردىڭ الەۋمەتتىك جانە مادەنيەتارالىق قۇزىرەتتىلىگىن قالىپتاستىرۋعا، ءوزىن-وزى دامىتۋعا جاعداي جاساۋعا قابىلەتتى كوللەدجدە تاربيە جۇمىسىن ۇيىمداستىرۋدىڭ نەگىزگى باعىتتارى، شارالار جۇيەسى مەن شارالارى ايقىندالدى. كوللەدجدە تاربيەلىك مىندەتتەر كەلەسى باعىتتار بويىنشا جۇزەگە اسىرىلادى:
- قازاقستاندىق پاتريوتيزمگە جانە ازاماتتىققا تاربيەلەۋ، قۇقىقتىق تاربيە بەرۋ
- رۋحاني-ادامگەرشىلىك تاربيە بەرۋ.
- ۇلتتىق تاربيە.
- وتباسى تاربيەسى.
- ەڭبەك، ەكونوميكالىق جانە ەكولوگيالىق تاربيە.
- ينتەللەكتۋالدىق تاربيە، اقپاراتتىق مادەنيەتتى تاربيەلەۋ.
- كوپمادەنيەتتى جانە كوركەم-ەستەتيكالىق تاربيە بەرۋ.
- دەنە تاربيەسى، سالاۋاتتى ءومىر سالتى.
ستۋدەنتتەردىڭ ادامگەرشىلىك مادەنيەتىن تاربيەلەۋدە وقىتۋشىنىڭ تۇلعاسى ماڭىزدى ءرول اتقارادى. عالىم ا.ا. كاليۋجنىي ستۋدەنتتەردىڭ ادامگەرشىلىك تاربيەسىن جۇزەگە اسىرۋدا وقىتۋشى شەشۋشى ءرول اتقاراتىنىن اتاپ ءوتتى. بۇل ءۇشىن جەتەكشى كومپونەنتتەر ءپان وقىتۋشىسىنىڭ جەكە قاسيەتتەرى، ونىڭ ستۋدەنتتەرمەن قارىم-قاتىناسى، سونىمەن قاتار ستۋدەنتتەر اراسىنداعى قارىم-قاتىناس پەن ءوزارا ارەكەتتەستىكتى ۇيىمداستىرۋ مەن باسقارۋدى قولدانۋ مۇمكىندىگى بولۋى كەرەك. وسى ءبىرىنشى كەزەڭدە اكادەميالىق توپتا توپ كۋراتورىنا دا ۇلكەن ءرول بەرىلەدى.
كۋراتورلاردىڭ نەگىزگى مىندەتى – وقۋ توبىندا تاربيە جۇمىسىن ۇيىمداستىرۋ، ءوزىن-وزى باسقارۋدى قالىپتاستىرۋ جانە ستۋدەنتتەردى وقۋ ورنىنىڭ قوعامدىق-شىعارماشىلىق ومىرىنە كەزەڭ-كەزەڭىمەن تارتۋ، كاسىبي ءوزىن-وزى انىقتاۋعا جانە وقۋشىلاردىڭ كاسىبي بەيىمدەلۋىنە ىقپال ەتۋ.
قولدانىستاعى تاجىريبەگە سايكەس بۇل مىندەتتەر ءپان مۇعالىمدەرىنە سىنىپ جەتەكشىلىك نەمەسە باقىلاۋ رەتىندە جۇكتەلەدى جانە قوسىمشا اقى تۇرىندە تولەنەدى. الايدا، ءىس جۇزىندە وقىتۋ مەن توپقا جەتەكشىلىك ەتىپ، تاربيە جۇمىسىن ۇيلەستىرۋدە كەيبىر ماسەلەلەر تۋىندادى.
بىرىنشىدەن، باقىلاۋ ءپان مۇعالىمىنەن كوپ ۋاقىتتى قاجەت ەتەدى، ويتكەنى ول كۋراتورلىق ساعاتتاردى، سىنىپتان تىس تاربيەلىك شارالاردى (اڭگىمەلەسۋ، كەزدەسۋ، دوڭگەلەك ۇستەل، ەكسكۋرسيا جانە ت.ب.) وتكىزۋى، اتا-انالارمەن ۇنەمى بايلانىستا بولۋى، ءبىلىم بەرۋ مەكەمەسىنىڭ اكىمشىلىگىمەن ۇنەمى بايلانىستا بولىپ، ستۋدەنتتەردىڭ ماسەلەلەرىن شەشۋگە كومەكتەسۋگە ىقپال ەتۋى ءتيىس.
ەكىنشىدەن، وقىتۋشى-كۋراتورلاردان ستۋدەنتتەر مەن اتا-انالار تاراپىنان پسيحولوگيالىق جۇكتەمە كوپ. ويتكەنى،ولار وقىتۋشى-كۋراتوردان وقۋ ۇلگەرىمىنىڭ ماسەلەسىن شەشۋگە كومەكتەسۋدى سۇرايدى، پسيحولوگيالىق قىسىم كورسەتەدى. مۇنداي جاعدايلاردا ستۋدەنتتەردىڭ ءبىلىمىن ءبىرجاقتى باعالاۋ ءقاۋپى بار.
وسىعان وراي «APEC PetroTechnic» جوعارعى كوللەدجى ج ش س ءپان مۇعالىمدەرىنىڭ وتىنىشتەرىن ەسكەرە وتىرىپ، كوللەدج اكىمشىلىگى كۋراتور-ەدۆايزەر دەگەن جەكە لاۋازىم ەنگىزىپ، ولارعا جوعارىدا اتالعان مىندەتتەردى جۇكتەدى. بۇل رەتتە ءپان ءمۇعالىمى قوسىمشا جۇمىستان، پسيحولوگيالىق كۇيزەلىستەردەن بوساتىلادى جانە بۇل ورىندى جانە ءتيىمدى دەپ ەسەپتەيمىز.
«APEC PetroTechnic» جوعارى كوللەدجىندەگى تاربيە ۇردىسىندەگى باستى ەرەكشەلىك – توپ كۋراتورىنىڭ وقىتۋشىلىقتان دەربەستىگى. ياعني، ەلىمىزدەگى باسىم كوپشىلىك كاسىپتىك نەمەسە جوعارى وقۋ ورىندارىنداعى تاجىريبەگە سۇيەنسەك ادەتتە وقىتۋشى قوسىمشا كۋراتور قىزمەتىن اتقارادى. «APEC PetroTechnic» جوعارى كوللەدجىندە كۋراتور قىزمەتى مەن وقىتۋشىلىق قىزمەت جەكە دارا اجىراتىلعان. ستۋدەنتتىك توپتىڭ كۋراتورى بەكىتىلگەن وقۋ توبىنداعى كوللەدج اكىمشىلىگىنىڭ وكىلى، سونداي-اق اكىمشىلىك الدىنداعى توپتىڭ سەنىمدى وكىلى بولىپ تابىلادى. كۋراتور توپتىڭ بەدەلى مەن سەنىمىنە يە بولىپ، سول ارقىلى ستۋدەنتتەردىڭ رۋحاني-ادامگەرشىلىك تۇلعاسىن تاربيەلەۋگە ىقپال ەتۋى ءتيىس. ستۋدەنتتەر وزدەرىنىڭ كۋراتورىنا وقۋ پروسەسىنە دە، ومىرلىك جاعدايلارعا دا بايلانىستى كەز-كەلگەن ماسەلەلەردى شەشۋ ءۇشىن جۇگىنە الادى.
كۋراتوردىڭ رۋحاني-ادامگەرشىلىك تاربيەسى مىنالارعا باعىتتالۋى كەرەك:
- ستۋدەنتتىڭ جاقسىلىق، ادىلەتتىلىك، ار-وجدان بوستاندىعى، ار-نامىس، تاربيە، تەكتىلىك، ادالدىق، ادەپتىلىك، ادىلەتتىلىك جانە جاۋاپكەرشىلىك تۋرالى شىندىقتى ءتۇسىنۋ دارەجەسىندە كورىنەتىن جالپى ادامزاتتىق جانە ءداستۇرلى ۇلتتىق قۇندىلىقتاردى يگەرۋ ارقىلى رۋحاني-ادامگەرشىلىك تۇلعانى قالىپتاستىرۋ جانە دامىتۋ؛ ستۋدەنتتەردىڭ ادامگەرشىلىك تاربيەسىن قالىپتاستىرۋدا ساباقتان تىس ءىس-شارالار دا ماڭىزدى ءرول اتقارادى، ولار: كونكۋرستار، ستۋدەنتتىك توك-شوۋلار، ارداگەرلەرمەن كەزدەسۋلەر، كتك، ۆولونتەرلىك جانە ت.ب. كوللەدجدەگى جۇمىستىڭ باسىم باعىتتارىنىڭ ءبىرى - بۇل ستۋدەنتتەردىڭ ءوز وقۋ ورداسىنا، ءوز وتانىنا دەگەن سۇيىسپەنشىلىگى مەن قۇرمەتىن، ونىڭ تاريحىنا، تاعدىرىنا قاتىستىلىق سەزىمىن، تاريحي وتكەنىن ماقتان ەتۋىن، سونداي-اق الەۋمەتتىك جاۋاپتى قىزمەتكە دايىندىعى مەن قابىلەتىن قالىپتاستىرۋعا باعىتتالعان رۋحاني-ادامگەرشىلىك، پاتريوتتىق تاربيەلەۋ.
مىسال رەتىندە پىكىرسايىس، ويىندار، برەين-رينگتەر، وليمپيادالار جانە ت.ب. وتكىزۋگە بولادى.ال كۋراتور ءوز تاراپىنان ستۋدەنتكە ءوز ماسەلەلەرىن تۇسىنۋگە، بەلگىلى ءبىر جاعدايدا ەتيكالىق ەرەجەلەر تۇرعىسىنان قالاي ارەكەت ەتۋ كەرەكتىگىن تۇسىندىرۋگە كومەكتەسۋى كەرەك. «APEC PetroTechnic» جوعارى كوللەدجىندە تاربيە جۇمىسىن ساپالى ۇيىمداتىرۋ باعىتىندا كەلەسى شارالار جۇزەگە اسىرىلدى:
- «APEC» مەديا ورتالىعى اشىلدى.
- «جارقىرا» ستۋدەنتتىك تەاترى ۇيىمداستىرىلدى.
- ستۋدەنتتىك ءوزىن-وزى باسقارۋ ورگانى قىزمەت ەتەدى.
- قۇقىق بۇزۋشىلىقتىڭ الدىن-الۋ جونىندەگى كەڭەس، كۋراتورلار قىزمەتى جۇمىس ىستەيدى.
- كوللەدجدىڭ 10 جىلدىق مەرەيتوي اياسىندا كوللەدج تۇلەكتەرىنىڭ قاۋىمداستىعى قۇرىلدى.
- «Enactus» ستۋدەنتتەردىڭ الەۋمەتتىك كاسىپكەرلىك كومانداسى مەن كەڭسەسى ۇيىمداستىرىلدى.
تاربيە جۇمىستارىنىڭ مىندەتتەرىن جۇزەگە اسىرۋعا مەملەكەتتىك ورگاندار، قوعامدىق ۇيىمدار، جاستار ۇيىمدارى، جاستار ورتالىقتارى، قورلار، ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمدار، اتا-انالار، مۇعالىمدەر، كۋراتورلار، ستۋدەنتتەردىڭ ءوزىن-وزى باسقارۋ ورگاندارى بەلسەندى تۇردە قاتىسادى.
ستۋدەنتتەردىڭ بوس ۋاقىتىن ۇيىمداستىرۋ جانە ءوزىن-وزى دامىتۋ ءۇشىن كوللەدجدە 12 قىزىعۋشىلىق كلۋبى مەن 9 سپورت سەكسياسى جۇمىس ىستەيدى.. ولار «SPE»، «پىكىرتالاس»، «ۆولونتەر»، «مۋزىكا»، «بي» كلۋبتارى، «كتك كلۋبى»، «سپورت»، «قايىرىمدىلىق»، «مەديا»، «ستۋدەنتتەر تەاترى»، «Enactus» كومانداسى، «ارت كلۋبى»، «كىتاپ ۇيىرمەسى» سپورت سەكسيالارىنان ۆولەيبول، باسكەتبول، ۇستەل تەننيسى، شاحمات، فۋتبول، توعىزقۇمالاق، گاندبول، جەڭىل اتلەتيكا، دويبى.
قورىتا كەلە، ستۋدەنت جاستاردى تاربيەلەۋ - كۇردەلى پروسەسس، ول بىردەن ناتيجە بەرمەيدى. مۇنداي قىزمەت كۇندەلىكتى، ماقساتتى، جەكە جۇمىستى قاجەت ەتەدى. ءوز كەزەگىندە، وقۋ پروسەسىن باسقارۋ جۇيەسى جاقسى رەتتەلگەن، ونىڭ ورتالىعى اكادەميالىق توپتىڭ ستۋدەنتى بولىپ تابىلادى، قويىلعان ماقساتتار مەن مىندەتتەرگە سايكەس ستۋدەنتتەردىڭ جەكە قاسيەتتەرىن دامىتۋ بويىنشا جۇمىستى جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن قولايلى العىشارتتار جاسايدى.
د. جايلاۋبايەۆا، «APEC PetroTechnic» جوعارى كوللەدجى ديرەكتورىنىڭ تاربيە جۇمىسى جونىندەگى ديرەكتور ورىنباسارى.
