سوڭعى جىلدارى تابىلعان ارحەولوگيالىق دەرەكتەر مەن وزگە ەلدەردىڭ ارحيۆتەرىندەگى شاڭ باسىپ جاتقان مۇراعاتتاردى تولىقتاي زەرتتەۋگە بەتبۇرىس جاساۋ كەرەكتىگىن زامانا تالابى تۋدىرىپ وتىرعانىن ايتا كەلە: «ءبىز باسقا حالىقتاردىڭ ءرولىن تومەندەتىپ، ءوزىمىزدىڭ ۇلىلىعىمىزدى كورسەتەيىن دەپ وتىرعانىمىز جوق. ەڭ باستىسى، ءبىز ناقتى عىلىمي دەرەكتەرگە سۇيەنە وتىرىپ، جاھاندىق تاريحتاعى ءوز ءرولىمىزدى بايىپپەن ءارى دۇرىس پايىمداۋعا ءتيىسپىز» - دەپ ەلباسىنىڭ وي تۇيىندەۋى وتە قيسىندى.
حالىقارالىق قوعامداستىقتا ءبىزدىڭ ەلىمىزدى مەكەن ەتەتىن جانە ءبىرتۇتاس قازاقستان حالقىن قۇرايتىن بارلىق ۇلت وكىلدەرىنىڭ تولەرانتتىلىعىن، كونفەسسياارالىق جانە مادەنيارالىق كەلىسىمىن قامتاماسىز ەتۋگە باعىتتالعان دايەكتى ساياساتىمىز ءقازىردىڭ وزىندە كەڭىنەن تانىلىپ وتىر. ەلباسىنىڭ سارالى دا ساليقالى ساياساتىنىڭ ارقاسىندا حالقىمىز وسى زامانعى جانە باسەكەگە قابىلەتتى زايىرلى مەملەكەتتى بەلسەنە ورناتىپ جاتىر.
ەلىمىز تاۋەلسىزدىك العالى قول ارتقان قوعامدىق-ساياسي جانە الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق جەتىستىك پەن مەملەكەتتىلىكتى باياندى ەتپەككە تەك ماتەريالدىق يگىلىكتى عانا مانسۇق ەتۋ جەتكىلىكسىز.
بۇگىندە ءوز تامىرى مەن وتكەنىنە، انا تىلىنە، دىنىنە، دىلىنە الەمنىڭ ءبىراز مەملەكەتى بەت بۇرا باستادى. ونىڭ جولىن اركىم وزىنشە تانىپ، وزىنشە باعامداۋدا. سولاردىڭ قاتارىندا الەمدىك قاۋىمداستىقتىڭ نازارىنا ىلىگىپ، ءبىرقاتار بەدەلدى حالىقارالىق ۇيىمدارعا مۇشە بولىپ ۇلگەرگەن قازاقستان ەلباسىنىڭ «ۇلى دالانىڭ جەتى قىرى» اتتى ماقالاسىندا ايتىپ وتكەن ۇلتتىق ستراتەگيالىق «مادەني مۇرا» جوباسى ارقىلى تالپىنۋدا.
جاراتىلىسىندا – شىعىستىق، بىتىمىندە ازيالىق بولعانىمەن، قازاق حالقى، شىن مانىندە، وسى ەكى قۇبىلىستان دا وقشاۋلاۋ، تابيعاتتىڭ ءبىر بولشەگىندەي، دالانىڭ ءتول پەرزەنتى. سونىڭ ءبىر دالەلىندەي ۇلتتىڭ رۋحاني بايلىعى مەن تاريحىن تانىتۋدى قولعا العان «مادەني مۇرانىڭ» ءتۇزىلىسى بولەك، ماقساتى - ەرەك، اياسى – اۋقىمدى بولدى. مادەنيەتتانۋشىلار مەن عالىمدار بۇل جوبانى ەلىمىزدىڭ كەشەگىسى مەن كەلەشەگىن حاتتاپ، انشەيىن تىزبەلەپ قويا سالار كەزەكتى شارا ەمەس، عالامدىق ماڭىزى زور، دەمەك، قازاق مادەنيەتىنىڭ الەمدىك وركەنيەتتە تالاسى بار ەكەندىگىن تانىتاتىن قۇبىلىس بولاتىندىعى تۋرالى سالماقتى پىكىر ايتتى. مادەنيەتتىڭ، عىلىمنىڭ، فيلوسوفيانىڭ، ادەبيەتتىڭ ەڭ ۇزدىك ۇلگىلەرىنىڭ قازاق تىلىندە جارىق كورۋى مەن حالقىمىزدىڭ باي مۇراسى مەن جەتىستىكتەرىن باسقا تىلدەرگە اۋدارۋ - ۇلتىمىزدىڭ رۋحاني مۇراسىن بىرتە-بىرتە الەم جۇرتشىلىعىنا تانىتۋ بولىپ تابىلادى. بۇل ەلباسىنىڭ ءتول مادەنيەتىمىزدىڭ الەمدىك مادەني كەڭىستىككە كىرىگۋ ماقساتىنداعى تەك ماماندارعا عانا ەمەس، بۇكىل ەلىمىزدىڭ الدىنا «بولاشاققا باعدار: رۋحاني جاڭعىرۋ» ماقالاسىندا قويعان مىندەتى.
ءاربىر مەملەكەتتىڭ وركەنيەتتىلىگىن ونىڭ تاريحي-مادەني مۇراعا دەگەن كوزقاراسىنا قاراي تانىپ، باعامداۋعا بولاتىنى انىق. دەمەك، قازاقستاننىڭ مادەنيەت سالاسىنداعى مەملەكەتتىك ساياساتىنا ەكى ءتۇرلى مىندەت جۇكتەلەدى:
ءبىرى - وزىندىك ەتنيكالىق مادەنيەتتى دامىتۋ مەن قولداۋعا باعىتتالعان شارالار كەشەنىن نىعايتۋ؛
ەكىنشىسى - ءتول مادەنيەتتى وڭتايلى ورىستەتە وتىرىپ، الەمدىك مادەني كەڭىستىككە ەنۋ ءۇشىن ءتيىمدى جاعداي جاساۋ.
ەلباسىنىڭ ماقالادا «ءبىزدىڭ ءتۇپ - تامىرىمىزعا جاڭاشا كوزقاراسپەن قاراۋعا جول اشىپ، الەمدىك عىلىم ءۇشىن سەنساسيا سانالعان جاڭالىق – 1969 جىلى قازاقستاننىڭ ەسىك قورعانىنان تابىلعان، ونەرتانۋشى عالىمدار اراسىندا «قازاقستاندىق تۋتانحامون» دەگەن اتقا يە بولعان «التىن ادام». جاۋىنگەردىڭ التىنمەن اپتالعان كيىمدەرى، ەجەلگى شەبەرلەردىڭ التىن وڭدەۋ تەحنيكاسىن جاقسى مەڭگەرگەنىن اڭعارتادى. سونىمەن بىرگە بۇل جاڭالىق دالا وركەنيەتىنىڭ زور قۋاتىمەن ەستەتيكاسىن ايگىلەيتىن باي ميفولوگيانى پاش ەتتى.» - دەۋى وتە لايىقتى باعا. بابالارىمىزدىڭ جاھاندىق وركەنيەتكە قوسقان قوماقتى ۇلەس سالماعى، ال، اڭ ءستيلىن قولدانۋ ارقىلى تەكتىلىگىن دارىپتەگەندىگى اڭىز عانا ەمەس ناقتى دالەلدەرمەن ايعاقتالعان دۇنيە ەكەندىگى بارشانى ەرىكسىز مويىنداتادى.
قازاق حالقىنىڭ عاسىردان عاسىر اسىرعان قۇندى ەسكەرتكىشتەرى مەن تاريحي مۇراعاتتارى - تەك قازاق ۇلتىنىڭ عانا ەمەس، الەم مادەنيەتىنە ۇلەس قوسۋشى جادىگەرلەر. سونىڭ دالەلىندەي، قازاق حالقىنىڭ ىرگەلى تاريحي ەسكەرتكىشتەرى حالىقارالىق دەڭگەيدە تانىلىپ كەلەدى. ماسەلەن، قوجا احمەت ياسساۋي كەسەنەسى مەن تامعالى پەتروگليفتەرى يۋنەسكو-نىڭ بۇكىلالەمدىك مادەني مۇرا تىزىمىنە ەنگىزىلگەن. بۇل ولاردىڭ قازاقستان مەن ورتالىق ازيا ايماعى ءۇشىن عانا ەمەس، بۇكىل الەم قاۋىمداستىعى ءۇشىن ماڭىزى زور مادەني-تاريحي نىسان ەكەندىگىنىڭ بىردەن-بىر ايعاعى.
تورتكۇل دۇنيەگە ەلدىڭ وڭ ءيميدجىن قالىپتاستىرۋ ءۇشىن جانە الەمدىك مادەني كەڭىستىككە كىرىگۋ ماقساتىندا «بولاشاققا باعدار: رۋحاني جاڭعىرۋ» ماقالاسىندا كورسەتىلگەن «جاھانداعى زاماناۋي قازاقستاندىق مادەنيەت» جوباسىن جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن حالىقارالىق دەڭگەيدەگى مادەني ءىس-شارالار وتكىزىلۋدە. بيىل «ازىرەت سۇلتان» تاريحي-مادەني قورىق-مۋزەيى تۇركيا مەملەكەتىنىڭ ءۇش قالاسىندا، گرەسيانىڭ «سالونيكي»، رەسەيدىڭ «سوچي» قالالارىندا وتكىزىلگەن حالىقارالىق كورمەلەرگە قاتىستى.
ماقالادا وبلىس ورتالىعى تۇركىستان قالاسىنىڭ مارتەبەگە لايىق رۋحاني استاناعا اينالۋى دا نازاردان تىس قالماعان. ۇلى دالانىڭ ۇلى ەسىمدەرىن ۇلىقتاۋ، وقۋ-اعارتۋ ەنسيكلوپەديالىق ساياباق اشۋ، ونەردىڭ بار سالاسىندا ناسيحات جۇمىستارىن جۇرگىزۋ، بۇل – ۇلكەن مىندەتتى جۇكتەيتىن ماقالانىڭ نەگىزگى وزەگى.
حالىقارالىق دارەجەدە ومىرشەڭ ماڭىزدى رۋحاني ماسەلەلەردى شەشۋدە باسقا ەلدەرمەن ىنتىماقتاسا وتىرىپ، ءبىز حالىقارالىق قاۋىمداستىقتىڭ جاۋاپتى مۇشەسى رەتىندە ءوزىمىزدىڭ ءرولىمىز بەن بەدەلىمىزدى الداعى ۋاقىتتا دا نىعايتا بەرەتىن بولامىز جانەالدىمىزعا ەلباسى قويىپ وتىرعان بيىك ماقساتتارعا جەتۋ ءۇشىن ايانباي ەڭبەك ەتۋگە دايىنبىز.
نۇربولات احمەتجانوۆ – «ازىرەت سۇلتان» مەملەكەتتىك تاريحي-مادەني قورىق-مۋزەيىنىڭ ديرەكتورى، مادەنيەت قايراتكەرى.
