قولىمىزدا – «Shosa» ج ش س شىعارعان جيھاز تىرەۋ ءونىمى. ءبىر قاراعاندا، قاراپايىم كورىنگەن وسى بۇيىم قازاقستان اسىپ، رەسەيدىڭ كوپتەگەن قالاسىنا تارايدى. اۋەلدە بۇعان سەنبەگەنىمىز راس. بارا كورمەككە بەكىندىك. قالا سىرتىنا جاقىن ءوندىرىس الاڭىندا ورنالاسقان سەح جۇمىسىمەن تانىسقانىمىزدا، العاشقى كۇماندى ويدان ارىلدىق.
جوبا ءۇش جىگىتتىڭ جەتەكشىلىگىمەن باستالعان. ولار – المات شايمانوۆ، ساكەن ايقۇمبايەۆ، سايان ءسادۋاقاسوۆ. كاسىپكەر جىگىتتەر بيزنەس باستاۋ، ونى ىسكە قوسۋ، سونىڭ ىشىندە ءوز ەلىمىزدەن شىقپايتىن تاۋاردى ويلاستىرعاندا، الدىمەن وسى ءونىم ويعا ورالعان. ناتيجەسى جامان ەمەس.
ارنايى بيزنەس-جوسپار دايىنداپ، مەملەكەتتىك باعدارلاما ارقىلى 150 ملن تەڭگە نەسيە الىپتى. «دامۋ» كاسىپكەرلىكتى دامىتۋ قورى ارقىلى 6 پايىز جەڭىلدىكپەن بەرىلگەن مۇنداي قارجىعا جۇڭگو ەلىنەن ءۇش ءتۇرلى زاماناۋي ستانوك الدىرعان.
سونىمەن قاتار ول جاقتان ارنايى ماماندار كەلىپ، جاڭا تەحنولوگيامەن اۆتوماتتاندىرىلعان قۇرىلعىنى وقىتۋ ءھام يگەرۋ كۋرستارىن دا ۇيرەتكەن.
بىزگە سەحتىڭ ىشكى جۇمىسىن سايان تانىستىرىپ ءجۇردى. ايتۋىنشا، يدەيا 2022 جىلى پايدا بولعان. باستاۋدىڭ ءساتى بىلتىر ءتۇسىپتى.
– بۇل – كورپۋستىق جيھازدىڭ تىرەۋى، ياعني قازاقشالاپ ايتساق، «اياعى»، – دەدى قولىنداعى پلاستيك ءونىمدى كورسەتكەن ساكەن. – قۇراستىرمالى زات. ءار ءۇيدىڭ اسحاناسىندا نەمەسە وزگە بولمەدە تۇراتىن شكافتاردىڭ استىنا ورناتىلادى. ەدەننىڭ تەگىستىگىنە قاراي تىرەۋدى ارنايى كىلتپەن رەتتەپ، وسى ارقىلى جيھازدى قالىپتى ءارى ءتۇزۋ تۇرعىزۋعا بولادى.
بۇرىن بۇل ءونىم گەرمانيا، پولشا، يتاليا سياقتى سىرت مەملەكەتتەردەن رەسەي ارقىلى كەلدى. وزىمىزدە بۇرىن-سوڭدى شىقپاعان. ءقازىر وزىڭىزگە بەلگىلى، ساياسي جاعدايلارعا بايلانىستى كورشىمىزگە سانكسيا سالىندى. سوندىقتان ەلىمىزدىڭ بارلىق ءوڭىرى بىزگە تاپسىرىس بەرەدى. رەسەيدىڭ 7-8 قالاسىنا، ياعني ەكاتەرينبۋرگ، ومبى، تۇمەن، ءنوۆوسىبىر، ماسكەۋ قالالارىنا جول شىعىنىن ءوزىمىز كوتەرە وتىرىپ جىبەرەمىز. ءونىمنىڭ ساپاسى نەمىستەر دايىنداعان ءدال وسىنداي جيھاز «اياعىنىڭ» ساپاسىمەن بىردەي، – دەيدى.
ونىڭ ايتۋىنشا، جيھاز استىنا بەكىتىلەتىن وسى تىرەۋدىڭ سالماق كوتەرۋ مۇمكىندىگى دە ارنايى تەكسەرىستەن وتەدى. مىسالى، شەتەلدەن كەلەتىن وسى زات 300 كەلىگە دەيىن سالماقتى كوتەرسە، وتاندىق ءونىم 500 كەلىگە دەيىنگى (شكاف پەن ونىڭ ىشىندەگى زاتتى قوسا ەسەپتەگەندە) سالماققا توتەپ بەرەدى. سونداي-اق باعادا دا ۇلكەن ايىرماشىلىق بار. بۇرىن ەلدەن شىقپايتىن بۇل تىرەۋىشتەردىڭ ءاربىر داناسى 250-300 تەڭگەدەن ساتىلسا، مۇندا بار-جوعى 100 تەڭگە عانا.
ءقازىر سەحتا 10 ادام جۇمىس ىستەيدى. ءبىر كۇندە جەتى-جەتى جارىم مىڭ دانا جيھاز «اياعىن» شىعاراتىن سەحتىڭ ءبىر ايلىق مۇمكىندىگى بۇدان دا كوپ. مىسالى، كەيىنگى ۋاقىتتا ورتا ەسەپپەن اي سايىن 60-70 مىڭ جيھازدىڭ تىرەۋىش-اياعى كوتەرمە باعامەن ساتىلعان.
– بۇل – جيھازدىڭ ءبىر بولشەگى. ال جيھاز ءتۇزۋ ءارى ورنىقتى تۇرۋ ءۇشىن استىنداعى تىرەۋىشتىڭ ماڭىزى ەرەكشە. ادەپكىدە تاپسىرىس بەرۋشىلەر وتاندىق ونىمگە سەنىمسىزدىكپەن قاراعانى راس. ءقازىر ونداي كۇدىك جوق. شىنى كەرەك، اسحانا مەن بولمە جيھازدارىن تاپسىرىسپەن ىستەيتىن جەكەلەگەن شاعىن نەمەسە ورتا دەڭگەيدەگى بارلىق سەح ءبىزدىڭ تىرەۋىشتى پايدالانادى. ال جيھاز فابريكالارى مەن ونى ساتۋمەن اينالىساتىن كومپانيالار ودان دا كوپ تاپسىرىس بەرىپ جاتادى. دۇرىسى، ۇلكەن كومپانيالار بىردەن كوتەرمە باعامەن الىپ، ەسىك-تەرەزە مەن شكافتارعا قاجەتتى قوسىمشا (تۇتقا، توپسا دەگەن سەكىلدى) بۇيىمداردى ساتاتىن شاعىن دۇكەندەرگە ءوز باعاسىمەن تاراتىپ وتىرادى، – دەيدى سايان.
ءوندىرىس ورنىنا كەلەتىن شيكىزات تا ەلىمىزدە شىعادى. ءۇش جىل بۇرىن اتىراۋ قالاسىندا اشىلعان، مۇناي قالدىقتارىن قايتا وڭدەپ، پلاستيك بۇيىمدارعا قاجەتتى جيىرمادان استام قاجەتتى زاتتى شىعاراتىن «KPI» كومپانياسىمەن كەلىسىمشارتقا وتىرعان سەح يەلەرى قالدىقسىز بيزنەستى ىسكە اسىرىپ وتىر. مىسالى، مۇناي ونىمدەرىنەن قالعان شيكىزاتقالدىقتان (پوليپروپيلەن دەپ اتالادى) جيھاز بولشەگىن شىعارىپ، ودان اۋىسقان قالدىقتى قايتا وڭدەپ، ارنايى پوليەتيلەن قاپتاما دايىندايتىن وندىرىسكە ساتادى.
ءبىر جاقسىسى، اتالعان سەحقا استانا قالاسىنداعى كاسىپتىك-تەحنيكالىق كوللەدج ستۋدەنتتەرى ءجيى كەلىپ تۇرادى. ءتىپتى ارنايى وقۋ-تاجىريبەدەن وتكەندەرى دە بار. ال بۇل جوبانىڭ تەحنيكالىق ماماندىققا قىزىققان جاستاردىڭ كەلەشەك بيزنەس باستاۋىنا شابىت بەرەتىنى انىق. كاسىپكەر سايان وزىنەن كەيىنگى بۋىننىڭ قول قۋسىرىپ بوس جۇرۋىنە الاڭداۋشىلىقپەن قارايدى. قانداي دا ءبىر مەملەكەتتىك ورگاندار تاراپىنان قولداۋ بولسا، كاسىپتى كەيىنگى جاستارعا ۇيرەتۋگە دە ۋاقىت بولەر ەدىك دەيدى. ايتپاقشى، سەرىكتەستىك جاقىندا تاعى بىرنەشە جوبانى ىسكە اسىرماقشى. ءبىراق باستى كەدەرگى – قارجىلىق قولبايلاۋ.
– ارينە، مەملەكەت تاراپىنان قولداۋ جوق ەمەس. اڭگىمەمنىڭ باسىندا ايتقانداي، ءبىز ءۇش جىگىت بولىپ باستاعان جۇمىسىمىز اقىرىنداپ دوڭگەلەنىپ كەلەدى. ۇشەۋمىزدىڭ ءوزىمىز ءبولىپ العان فۋنكسيامىز بار. مىسالى، مەن سەح جۇمىسىمەن، ءونىم دايىنداۋمەن اينالىسسام، ساكەن وڭىرلەر مەن رەسەيگە ءونىمدى ساتۋ جۇمىستارىنا جاۋاپ بەرەدى. ال المات سەحتىڭ جارناماسىن جۇرگىزىپ، ونىمگە تاپسىرىستى كوبەيتۋ ءۇشىن جۇمىس جۇرگىزەدى. ايتا كەتەيىن، ءبىز بۇگىندە ينۆەستور ىزدەپ جاتىرمىز. ويتكەنى سەحتى ۇلكەيتىپ، ودان ارى دامىتۋ جوسپارى الدىمىزدا تۇر. ۇسىنعان جوبالارعا قىزىعۋشىلىق تانىتار ينۆەستور بولسا، قازاقستاندا كوپ تابىلا بەرمەيتىن ونىمدەردى بىرلەسە شىعارۋعا ءازىرمىز. وتاندىق كاسىپكە ۇدايى كومەك بەرىلسە، سىرتقى يمپورتقا تاۋەلدى بولماي، ىشكى قاجەتتىلىكتىڭ بارلىعىن وزىمىزدەن شىعارىپ، بيزنەسكە باسىمدىق بەرەتىن جىگىتتەر بىزدە كوپ-اق، – دەيدى كاسىپكەر.
راسىمەن، ءىس كوزىن تاپساڭ، ءقازىر وزىڭە دە، ەلگە دە جۇمىس تاۋىپ بەرىپ، جاعداي جاساۋعا ابدەن بولادى. ال تاۋار ساپاسىنا باسا ءمان بەرەتىن سەحتىڭ ءونىمى ەلگە ەلەۋسىزدەۋ كورىنسە دە ءوڭىر ەكونوميكاسىنا سەرپىن بەرىپ، وتىمدىلىگى جاعىنان دا الدىڭعى ورىننان كورىنىپ وتىرعانى راس. باس قالانىڭ وزىنەن شىعىپ جاتقان ءوندىرىس ورنىنىڭ ايماق قازىناسىن ارتتىرۋداعى الار ورنى ەرەكشە دەپ بىلەمىز.
