ءقازىر جاستاردىڭ كاسىپتىك-تەحنيكالىق ءبىلىم بەرەتىن ورتا بۋىندى وقۋ ورىندارىندا جاستاردى مەملەكەت ەسەبىنەن وقىتۋ ءىسى ءساتتى جۇزەگە اسىپ جاتقانى بەلگىلى. ءيا، بىزگە ەشكىم بىلىكتى مامانداردى سىرتتان اكەلىپ بەرمەيدى. بىلىكتى مامان قازاق توپىراعىندا پايدا بولۋى ءتيىس. قازىرگى تاڭدا «كاسىپقور» حولدينگى كاسىپتىك-تەحنيكالىق مامانداردى دايىنداۋعا دەن قويىپ وتىر. حولدينگ ايماقتاردا ورتا دەڭگەيلى ماماندار دايارلايتىن كاسىپتىك ءبىلىم بەرەتىن ورتا بۋىندى وقۋ ورىندارىن قۇرىپ جاتىر.
لسىزدىك جىلدارى ەلىمىزگە شەتەلدەن كوپتەگەن ينۆەستورلار كەلىپ، قارجى قۇيىپ، جۇمىس ىستەدى. ولار ءالى دە تابىستى جۇمىس ىستەۋدە. ينۆەستورلار ەلىمىزگە تەك قانا اقشا اكەلگەن جوق. سونىمەن قاتار ولار وزدەرىمەن بىرگە زاماناۋي تەحنولوگيالاردى دا اكەلدى. ەندى بىزدەر ينۆەستورلار اكەلگەن تەحنولوگيالاردىڭ ءتىلىن بىلەتىن بىلىكتى ماماندار دايارلاۋعا كۇش سالۋىمىز كەرەك.
تەگىن كاسىپتىك-تەحنيكالىق ءبىلىم بەرۋ جوباسى نەگىزىنەن ەلىمىزدىڭ ايماقتارىن قامتىپ وتىرعانى كوڭىل قۋانتادى. بۇگىندە ارنايى باعدارلاما بويىنشا رەسپۋبليكامىزداعى 800-دەن استام كوللەدجدە 101 مىڭعا جۋىق جاستار وقىپ جاتىر. بۇعان قوسا قىسقا مەرزىمدى كۋرستاردا 61 مىڭ ادام العاشقى كاسىبي ءبىلىم الىپ ۇلگەرگەن. ايماقتا باسەكەگە قابىلەتتى جۇمىسشى مامانداردى دايارلاۋ، وڭىردەگى ەڭبەك نارىعىن تولىقتىرۋدا تەحنيكالىق كاسىپتىك ءبىلىم بەرۋ سالاسىنا ايرىقشا ءمان بەرىلىپ وتىر.
ەكونوميكاسى قارقىندى دامىعان كەز كەلگەن كاسىپتىك ءبىلىم بەرۋ ىسىنە جەتە كوڭىل بولەدى. ويتكەنى، كاسىپتىك ءبىلىم العان ماماندار ەرتەڭگى كۇننىڭ ەكونوميكاعا قىزمەت ەتىپ، ەلدىڭ الەۋەتىن ارتتىرادى. قازىرگى تاڭدا قازاقستان كاسىپتىك ءبىلىمنىڭ ەل ەكونوميكاسىندا الاتىن ورنىن ءتۇسىنىپ، بۇل باعىتتا جۇمىستار قولعا الىنۋدا. بۇگىندە كاسىپتىك ءبىلىم قوعامداعى ورنىن ايقىنداپ ۇلگەردى. وسىدان ءبىرشاما ۋاقىت بۇرىن جاستار كاسىپتىك بىلىمنەن گورى جوعارى ءبىلىم العاندى ءجون ساناۋشى ەدى. ءقازىر كەرسىنشە كاسىپتىك ماماندىقتى يگەرىپ، ەل ەكونوميكاسىن وركەندەتۋگە ىنتالى جاستاردىڭ قاتارى ارتىپ كەلەدى. جاستاردىڭ اراسىنداعى وسىنداي ستەرەوتيپتى بۇزۋ وڭاي بولعان جوق.
بۇل باعىتتا «كاسىپقور» حولدينگى كوپتەگەن جۇمىستار اتقارۋدا. قاجىرلى جۇمىستاردىڭ ارقاسىندا ءقازىر حولدينگتىڭ كاسىپتىك ءبىلىم بەرەتىن وقۋ ورىندارىنا تۇسۋگە ىقىلاسى اۋعان جاستاردىڭ قاتارى جىل سايىن ارتىپ كەلەدى.
كاسىپتىك ءبىلىمنىڭ قوعامداعى ورنىنا قاتىستى مىنا ءبىر جايتتى ايتا كەتۋىمىز كەرەك. بۇگىندە ەكونوميكانى وركەندەتۋ ءۇشىن قابىلدانعان يندۋستريالدى-يننوۆاسيالىق باعدارلامانى ىسكە اسىرۋ ءۇشىن جۇزدەگەن، مىڭداعان كاسىپتىك-تەحنيكالىق ماماندار قاجەت. وسى ءبىر جايتتان-اق قازىرگى تاڭدا ەلىمىز ءۇشىن ورتا بۋىندى كاسىپتىك مامانداردىڭ قانشالىقتى قاجەت ەكەنىن اڭعارۋعا بولادى. ءقازىر اتا-انا ورتا بۋىندى بىلىكتى مامان قوعامدىق ومىرىمىزدە قانشالىقتى ماڭىزعا يە ەكەنىن ءتۇسىندى.
ەرمەك كۇزەنبايەۆ، «ارەس Petrotechnic جوعارى تەحنيكالىق مەكتەبىنىڭ ديرەكتورى:
– ءبىزدىڭ مەكتەپ مۇناي-گاز سالاسىنا قاجەت ءۇش ماماندىقتى دايىنداۋدا. ماماندىقتار – كەن ورىندارىن پايدالانۋ؛ باقىلاۋ، ولشەۋ قۇرىلعىلارى جانە اۆتوماتيكا؛ مۇناي-گاز ءوندىرۋ تەحنولوگياسى دەپ اتالادى. بۇل ەلىمىزدەگى مۇناي-گاز ءوندىرىسى ءۇشىن اسا قاجەت ماماندىقتار. ستۋدەنتتەر تۇسكە دەيىن مەكتەپتە العان ءبىلىمىن تۇستەن كەيىن وندىرىستە قالاي ىسكە اساتىنىن ناقتى ءىس جۇزىندە سىناقتان وتكىزە الادى. تۇلەكتەرىمىزدىڭ وندىرىستىك تاجىريبەدەن مۇناي كومپانيالارى مەن ءوزىمىزدىڭ وندىرىستىك ىس-تاجىريبەلىك بازادا وتۋىنە بارلىق جاعداي قاراستىرىلعان.
وندىرىستىك ىس-تاجىريبەلىك بازامىزدا مۇناي-گاز ءوندىرىسىنىڭ سوڭعى ۇلگىدەگى قۇرال-جابدىقتارى ورناتىلعان. ءبىر سوزبەن ايتقاندا، شەبەرحانامىزدا بىلىگىن شىڭداعان جاستار ناقتى وندىرىستە قالاي جۇمىس ىستەيتىنىن كوزبەن كورىپ، كوڭىلگە ءتۇيىپ شىعادى. قازاقستانداعى ءىرى مۇناي كومپانيالارىمەن تىعىز ارىپتەستىك قارىم-قاتىناس ورناتقانبىز. وسى رەتتە مىنا ءبىر ماسەلەنى ايتا كەتۋدىڭ ءمانى زور دەپ ەسەپتەيمىن. مەكتەبىمىزدىڭ ىشىنەن يندۋستريالدىق كەڭەس قۇرىلعان. كوپتەگەن مۇناي كومپانيالارى وسى كەڭەستىڭ بەلسەندى مۇشەسى.
بۇگىندە وندىرىستىك تەحنولوگيالار جىل وتكەن سايىن دامىپ، وزگەرىپ جاتاتىنىن وزدەرىڭىز بىلەسىزدەر. زامان تالابىنا ساي مامان دايارلاۋ ءۇشىن ءوزىمىزدىڭ مودۋلدىق باعدارلامالارىمىزدى وسى كەڭەستىڭ تالقىسىنا سالىپ، سودان كەيىن عانا قابىلدايمىز. يندۋستريالدىق كەڭەستىڭ وكىلدەرى مودۋلدىق وقۋ باعدارلاماسىمەن مۇقيات تانىسىپ، وزدەرىنىڭ ۇسىنىستارىن ايتادى. بۇدان كەيىن بىزدەر ۇسىنىستاردى باسشىلىققا الىپ، مودۋلدىق باعدارلامالاردى قايتادان دايىنداپ، سول باعىتتا مامان دايارلاۋعا كىرىسەمىز. ءبىزدىڭ مودۋلدىق وقۋ باعدارلامامىز قاتىپ قالعان ستاندارتتارمەن شاتاستىرۋعا بولمايدى. ەگەر وندىرىستىك تەحنولوگيادا قاندايدا ءبىر وزگەرىستەر ورىن السا، يدۋستريالدىق كەڭەستىڭ مۇشەلەرىمەن كەڭەسىپ، ءتيىستى وزگەرىستى ەنگىزەمىز. وسىلايشا مودۋلدىق باعدارلامالارىمىزدى وزگەرتىپ، ءوزىمىزدىڭ ءبىلىم بەرۋ ءىسىنىڭ ماڭىزدىلىعىن ۇدايى ساقتاپ وتىرامىز.
بۇگىندە كانادادان كەلگەن 21 نۇسقاۋشى ساباق بەرۋدە. ولارعا جەرگىلىكتى ەكى مۇعالىمنەن بەكىتىلگەن. ءوزىمىزدىڭ مۇعالىمدەر ازىرگە تاعىلىمدامادان وتۋشىلەر بولىپ سانالادى. ولار وزدەرىنىڭ ماماندىقتارى بويىنشا ءوزىنىڭ وقۋ جوسپارىن، وقۋ-ادىستەمەلىك قۇرالدارىن جاسايدى. بۇعان قوسا، كاناداعا بارىپ بىلىكتىلىك كۋرستارىنان ءوتىپ كەلدى. مۇندا كەلگەندە دە بىلىكتىلىك كۋرستارىنان ءوتىپ وتىرادى. وسىلايشا تاعىلىمدامادان ءوتۋ باعدارلاماسىنان وتكەننەن كەيىن بارىپ ءمۇعالىم مارتەبەسىنە يە بولادى. بۇگىندە جەرگىلىكتى 8 ءمۇعالىم وسى مارتەبەنى يەلەنىپ، ءوز بەتتەرىمەن شەتەلدىك ينسترۋكتورلارسىز ساباق بەرىپ جاتىر. جالپى وسىلايشا ەكى-ۇش جىل كولەمىندە شەتەلدىك مۇعالىمدەردى تولىق جەرگىلىكتى ماماندارمەن الماستىرامىز دەگەن جوسپارىمىز بار. شەتەلدىك نۇسقاۋشىلار قاسىنداعى جەرگىلىكتى ەكى تاعىلىمدامادان ءوتۋشى ءارى كەتسە ءۇش جىل كولەمىندە بارلىق تاعىلىمدامادان ءوتىپ، شەتەلدىكتەردىڭ دەڭگەيىنە كوتەرىلۋى ءتيىس.
دايىنداعان داريعا اسقار
