«جەل اۋەنىنە قۇلاق سال».

حارۋكي مۋراكامي.

– قالاي بولسا سولاي سۇراۋعا بولا ما؟

– بولادى، ماعان ءبارىبىر.

– سەن ەندىگى ءولىپ قالعانسىڭ با؟..        

– مەن ەندىگى ولگەنمىن..

– ءيا، – دەدى كورتىشقان(كرىسا) اقىرىن عانا، – مەن ەندىگى ءولىپ قالعانمىن.("كورتىشقان" تريللوگياسىنان)

- ءسىز ءوزىڭىز جازىپ جۇرگەن جانردى قالاي اتايسىز؟

- مەن ونى قالجىڭداپ «سۋسي-نۋار» دەپ اتايمىن.

( دميتريي كاۆالەنين مەن حارۋكي مۋراكاميدىڭ اڭگىمەسىنەن)

[caption id="attachment_12605" align="alignleft" width="131"] رەسەيلىك جازۋشى، مۋراكاميتانۋشى[/caption]

دميتريي كاۆالەنين، «سۋسي-نۋار» مۋراكاميتانۋ كىتابىنان ۇزىندىلەر

تانىمال، رەسەيلىك اقپاراتتىق سەرۆەر، عالامتور جەلىسىندەگى «ا-دان يا-عا دەيىنگى جاپونيا»(ياپونيا وت ا دو يا) ەنسيكلوپەدياسىنىڭ «م» بولىگىن اشىپ وقىساق بىلاي انىقتاما بەرىپتى:

مۋراكامي حارۋكيدىڭ ادەبيەتشى رەتىندە قالىپتاسۋىنا باسقا ادەبيەتشى،قازىرگى كۇنى ۇمىتىلعان، اناسىنىڭ قايتىس بولعانىن ەستىپ، ءوز وزىنە قول جۇمساعان امەريكالىق جازۋشى دەرەك ءحارتفيلدتىڭ(1909-1938) ىقپالى بولعان.

بۇعان نە ايتامىز؟ كەزەكتى ادەبي ارانداتۋ ءوز دەگەنىنە جەتتى. وسىدان كەيىن ەنسيكلوپەديانىڭ ماڭىزدىلىعىن باستى قۇرال سانايتىن كەيبىرەۋلەردىڭ ۆوننەگۋەتتىڭ پروزاسىنا كيلگورا تراۋتتىڭ ۇلكەن ىقپالى بولعاندىعىنا نەمەسە ميسيمانىڭ ورىس تىلىنە اۋدارىلۋىنا ءىز كەسۋشى ءفاندوريننىڭ ىقپالى بولعانىنا ەش تاڭدانباسىمىز انىق.

عالامتورداعى، قاعازدارداعى ۇزدىكسىز ىزدەنىستەن جانە ۆاديم سمولەنسكييدەن كەيىن «جەل اۋەنىنە قۇلاق سال»(«سلۋشاي پەسنيۋ ۆەترا») پوۆەستىنىڭ كەيىپكەرى تابىناتىن ءحارتفيلدتىڭ شىعارماشىلىعى سول «جەل اۋەنىنە قۇلاق سال» اتتى پوۆەستتەن باسقا ەش جەردە كەزدەسپەيتىنىنە سەنۋىمە تۋرا كەلدى.

جالپى، مۋراكامي ءۇشىن پىكىر ايتۋدان اۋلاقپىن، ءبىراق سول پوۆەستتىڭ باستى كەيىپكەرىنە امەريكالىق جازۋشى دەرەك ءحارتفيلدتىڭ ءومىرى مەن شىعارماشىلىعى قاتتى اسەر ەتكەنى انىق. ءحارتفيلدسىز ول كەيىپكەر كورتىشقانمەن (كرىسا) ۇزاق اڭگىمەلەرگە شىداي المايتىن دا ەدى. بىتپەيتىن، تاباندى، ءتىپتى اقىلعا سىيىمسىز، كەي جەرلەردە لوگيكالىق ويلاردان اسىپ كەتەتىن، ءبىر بوكال سىرانىڭ اڭگىمەسى بولسا دا.

سوندىقتان دا، مۋراكاميدىڭ تىرناقالدى پوۆەستىنىڭ ەرەكشەلىگى ناقتى تەپە-تەڭدىلىككە قۇرالعان. نيگيليست كورتىشقاننىڭ كەز كەلگەن نورمالاردى، سونىمەن قاتار مورالدىك نورمالاردى دا جوققا شىعارىپ وتىرۋى، - ال كەيىپكەردىڭ سول كورتىشقاننىڭ نيگيليزمىن جوققا شىعارۋى پوۆەستتىڭ باستى تەپە-تەڭدىككە قۇرىلعانىن ناقتى كورسەتەدى-مىس. دەگەنمەن، ەكى جاقتىڭ دا وسى جاعدايعا بايلانىستى ارگۋمەنتتەرى بىردەي مولشەرگە بولىنگەن. مويىنداۋ مەن جوققا شىعارۋ. ەكەۋىنىڭ باسىندا دا بىردەي جاعداي بولعانىمەن، وعان دەگەن كوزقاراس ەكەۋىندە دە ناقتى ديامەتريالدى قاراما قايشى. ەكەۋىنىڭ اراسىنداعى ءسوز تالاس ءار ادامنىڭ بەيسانالىق دەڭگەيدەگى ءوز وزىمەن ارپالىسۋىن كورسەتەتىن سەكىلدى. جانە ءار قايسىسىمىزدا ول ءار ءتۇرلى دەڭگەيدە شەشىلەدى.

***

[caption id="attachment_12606" align="alignright" width="192"] حارۋكيدىڭ بوزبالا شاعى[/caption]

«جەل اۋەنىنە قۇلاق سال» پوۆەستىنىڭ باسى، اسا كوزگە تۇسە قويمايتىن، ءبىراق تەكسەرۋگە وتە قىزىق، ءبىر سويلەمنەن تۇراتىن تاراۋمەن باستالادى.

بۇل وقيعا 1970 جىلدىڭ 8 تامىزىندا باستالىپ، 18 كۇننەن كەيىن اياقتالدى، ياعني، سول جىلدىڭ 26 تامىزىندا.

سونىمەن، وقيعا تولىق ون توعىز كۇننىڭ ىشىندە بولادى دەپ سەندىرەدى ءبىزدى كەيىپكەر-اڭگىمەشى (ەسكەرتەمىن: اۆتور ەمەس، كەيىپكەر-اڭگىمەشى).

ال ەندى ساناپ كورىڭىز. ون توعىز كۇننىڭ ىشىنە، قانشا سوزساڭىز دا، بۇل وقيعانى سىيعىزۋ ءتىپتى دە مۇمكىن ەمەس.

ەندى ەسكە تۇسىرەيىك. كەيىپكەر، 1970 جىلى، ۋنيۆەرسيتەتتىڭ سوڭعى كۋرسىن ءتامامداپ، جازدا ءوزىنىڭ قالاسىندا كوشە كەزىپ، كوپ قىدىرادى. سول ارالىقتا «قىزىق ادام» كورتىشقان اتتى جىگىتپەن جانە ءبىر ساۋساعى جوق قىزبەن تانىسادى دا، كۇتپەگەن جەردەن راديو ارقىلى «بيچ بويز» ءانىن راديو ارقىلى ءوزىنىڭ بۇرىنعى، جارتىلاي ۇمىتىلعان سىنىپتاس قىزىنان سىيلىققا الادى.

«بۇگىن سەنبى!»، - دەيدى راديو جەلىسىنەن ىقىلىق اتقان ديدجەي. ال ەندى سانايمىز. سول ديدجەي پوۆەستتىڭ سوڭىندا تاعى شىعادى. «تاعى دا سەنبىلىك كەش!»، - دەيدى ول. ال وسى جەردە تۇسىنىسپەۋشىلىك. سەبەبى، 8ء-ى مەن 26-شى تامىز اراسىندا تەك ەكى سەنبى بولۋى مۇمكىن (15 مەن 22، ءبىراق ەش 26 ەمەس). سونىمەن بۇل «وقيعا» قاشان باستالىپ، قاشان ءبىتتى؟ راديوستانسيادان كەيىپكەرگە فۋتبولكا «ءۇش كۇننەن» كەيىن كەلەدى. كەلەسى كۇنى ءبىر ساۋساعى جوق قىزدان ول ءۇش كۇيتاباق ساتىپ الادى. ول قىز ءوز كەزەگىندە ونىڭ ءنومىرىن «ءبىر اپتا» تابا الماي جۇرگەنىن ايتادى. سونىمەن بۇل «وقيعا» ديدجەيدىڭ العاشقى پايدا بولۋىنان ءۇش كۇن بۇرىن باستالعان. ياعني، 5ء-شى تامىزدا ەمەس پە؟ ناقتىراق ايتساق، وقيعا 18 كۇن ەمەس ءۇش اپتا ىشىندە بولعان.

ارى قاراي ءتىپتى شىم-شىتىرىق. ءبىر كۇيتاباقتى Kءورتىشقانعا تۋعان كۇنىنە ءبىر اي قالعان ۋاقىتتا سىيعا تارتادى. شىندىعى، دجەيدىڭ بارىندا. «ءبىر اپتادان» كەيىن ءبىر ساۋساعى جوق قىز تەلەفون ارقىلى حابارلاسادى دا، سول باردا كەيىپكەرمەن كەزدەسەدى(ءنومىرىن الۋ ءۇشىن دجەيگە حابارالاسادى. ال وعان ونىڭ «ءبىر اپتا» بويى كەلمەگەنىن، اۋىرىپ قالدى ما دەپ ۋايىمداپ وتىرعانىن ايتادى). كەلەسى كۇنى سول قىز كەيىپكەردى ءوز ۇيىنە شاقىرادى دا، «ءبىر اپتاعا» قالادان كەتەتىنىن ايتادى.

سول كەلەسى «اپتا» بويى كورتىشقان قۇلازىپ جۇرەدى. سونىمەن قاتار ول كەيىپكەرگە ءبىر ايەلمەن كەزدەسۋىن سۇراپ، كەيىن ول ويىنان اينىپ قالادى («قۇربىڭ قايدا؟ – ەشقانداي دا قۇربى بولمايدى. – قالاي بولمايدى؟ – سولاي بولمايدى.»). سول ۋاقىتتا دجەي كورتىشقاننىڭ قۇلازۋىنا الاڭدايدى. ءدال سول اپتادا كورتىشقان كەيىپكەرمەن «وزگەرتۋگە كەلمەيتىن نارسە» تۋرالى اشىق اڭگىمەلەسەدى. سودان كەيىن پوۆەستتەن كورتىشقان جوعالادى.

ءبىر اپتا وتكەننەن كەيىن ءبىر ساۋساعى جوق قىز «ورالادى». ول ءوزىنىڭ ەشقايدا دا بارماعانىن ايتادى. ءبىر اپتا ىشىندە ونىڭ جۇزىندە «ءۇش جىل جاس قوسقان» سەكىلدى قارتايۋشىلىق كورىنەدى (ابورت). «سەن قاشان توكيوعا ورالاسىڭ؟»، -دەيدى قىز. «كەلەسى اپتادا» دەپ جاۋاپ بەرەدى كەيىپكەر. ەگەر وتە مۇقيات ساناساڭىز بۇل اڭگىمە 27 تامىز كۇنى بولادى. «كەلەسى اپتا» جەكسەنبى، 30 تامىزدا باستالادى( جاپونيادا اپتا جەكسەنبى كۇنى باستالادى، دۇيسەنبىدەن ەمەس). ءبىراق كەيىپكەر 26 تامىز، سارسەنبى كۇنى كەتەدى ( «باردىڭ كەرەگەسىندەگى كۇنتىزبە 26 تامىزدى ناقتىلاپ تۇرعانداي.»). وقيعاعا دەيىنگى ءۇش كۇندى جانە ودان كەيىنگى ءتورت كۇندى قوسىڭىز. بىردەن جەتى كۇن قايدا كەتىپ قالدى؟

بۇل قانداي بىلىق؟ الدە، قاتەلىك پە؟ ءتىپتى، باستاۋشى، «گۋندزو» ادەبي دەبيۋتى ءۇشىن بەرىلەتىن سىيلىقتىڭ يەگەرى بولا تۇرا ما؟

الدە بۇل جەردە باسقا دا قيتۇرقىلىق بار ما؟

ەگەر بۇل جەردە قاتەلىكتى جوق دەپ ەسەپتەسەڭىز، ەڭ قىزىق دۇنيەلەر باستالادى. ال كەتتىك. «جاپون جانۋارلار الەمىنىڭ ۇلكەن ەنسيكلوپەدياسىن» اشامىز. «تىشقاندار مەن كورتىشقاندار» تاراۋىن تابامىز دا، وقيمىز:

تىشقاندار(كورتىشقاندار)- جەر استىندا ءومىر سۇرەتىن جانۋارلار. جانە كونە ينديا مەن ەگيپەتتە ءولىمنىڭ سيمۆولى. ەۋروپا ەلدەرىندە دەنەسىنەن اجىراتىلعان جاندى كورتىشقاننىڭ كەيپىنە ەنەدى دەپ ەسەپتەگەن. ال ۆيرۋس تاسىمالداۋشى كورتىشقانداردى، تۋىلۋ كەزىندە ولگەن جانە تۇسىك تاستاۋدىڭ سالدارىنان تۋىلماي قالعان سابيلەرگە تەلىگەن...

تاعى سول سياقتى، كوپ مولشەردە تىشقاندار مەن كورتىشقان كەيپىندە دەنەسىنەن اجىراعان جانداردىڭ (كوبىنە سابيلەر) ولىمنەن كەيىن دە وسى ومىردە تىرشىلىگىن جالعاستىراتىنى كەزدەسەدى.

باسقاشا ايتاتىن بولساق، كورتىشقان قايتا ومىرگە كەلۋ مەن ءولىمنىڭ سيمۆولى. ءتىپتى ونىڭ پوۆەستتىڭ باسىنان بەرى ءولى كەيىپتە بولعانىن اڭعارۋعا بولادى. ال نەگىزگى پوۆەست – ول كەيىپكەردىڭ وسى ومىردەگى ءبىر قىز (ساۋساعى جوق قىز) بەن انا ومىرلىك كورتىشقان اراسىندا توقتالعان ءبىر جازدىڭ وقيعاسى.

ەگەر وسىنىڭ ءبارىن نەگىزگە الاتىن بولساق، ۋاقىت ارالىعىنداعى بىلىق ءوز ورنىنا كەلەدى دە قالادى. 12 كۇنى (وسى ءومىردىڭ) كەيىپكەر كۇيتاباق ساتاتىن دۇكەنگە بارادى دا، ساۋساعى جوق قىزدىڭ ءبىر اپتا بويى كەيىپكەردىڭ وزىنە ەش جاماندىق ىستەمەگەنىنە سەنبەگەنىن ايتىپ، ونى ءبىر اپتا وتكەننەن كەيىن ءبىراق مويىندايدى. 7 كۇن بويى ول قىز ونىڭ ومىرىندە مۇلدە بولماعان. 12ء-سى كۇنى بارعا بارادى دا، ول جەردە كەيىپكەردى ەشكىم ءبىر اپتا بويى كورمەگەنىن بىلەدى. ءبىر اپتا ول قىز ونىڭ ومىرىندە مۇلدەم ءومىر سۇرمەگەن. سول اپتا بويى كورتىشقان قۇلازىپ ءجۇردى. ءبىز سول ءولى اپتانى سىزىپ تاستاعان بويدا ءبارى ءوز ورنىنا كەلەدى. ياعني، نەگىزگى وقيعا 8ء-ى مەن 26-ى ارالىعىندا وتكەن. وسى اپتا بويى جانە كەلەسى تريللوگيا بارىسىندا دجەيدىڭ بارى ەكى ءومىر اراسىنداعى تونەلدىڭ جۇمىسىن اتقارادى. جانە ءدال وسى جەردە ءبىر ساۋساعى جوق قىزعا كەيىپكەردىڭ ءنومىرىن ونىڭ دوسى(«بويى ۇزىن، وزەشە، ءبىرتۇرلى») بەرگەنى دە كەزدەيسوقتىق ەمەس. كورتىشقان. مولەردى وقىپ وتىرعان ەلەس.

سولاي.

***

مەن بلوكنوتىمدى اشتىم دا، ونى ءدال ورتاسىنان ەكىگە بولەتىندەي ەتىپ ءتۇزۋ سىزىق سىزدىم. ءبىر جاعىنا مەن ءوزىمنىڭ نەگە جەتكەنىمدى، ەكىنشى جاققا نەنى جوعالتقانىمدى، تاپتاعانىمدى، باسقا نارسە ءۇشىن قۇربانعا شالعانىمدى جازدىم. مەن ۇزاق جازدىم. جازا بەردىم، جازا بەردىم... ءبىراق ءتىزىم بىتەتەتىن ەمەس...

حارۋكي مۋراكامي.

 قالاعاندىقتان با الدە وزگە مە، ءبىراق اۆتور وسى ۇردىسپەنەن ءوز ادەبيەتىنە جول اشادى. جانە بىزگە ونى قالاي وقۋ كەرەك ەكەنى جايلى بىردى-ەكىلى كىلتسوزبەنەن جەتكىزگىسى كەلەتىن سياقتى. قاعاز بەتىنە سىزىلعان سىزىق – باسقا ەمەس ەكى الەم اراسىنداعى شەكارا سەكىلدى. وسى ءومىر مەن انا الەم. ايتكەنمەن،ونىڭ قايسىسى وسى ءومىر، قايسىسى باسقا الەم ەكەنى، اسىرەسە، كەيىنگى روماندارىنان انىقتاۋ وڭاي ءىس ەمەس. ( رەالدىلىق ۇزدىكسىز يررەالدىلىقتى جۇتۋمەن بولادى، جانە كەرىسىنشە. جانە الماكەزەك ولار ماتەريا مەن ءبىزدىڭ ومىردەگى وقيعالاردى اينالدىرۋمەن بولادى). ال سول شەكارا (سىزىق) پوۆەستتى نەگىزگى ەكى بولىمگە ناقتىلاپ بەرەدى جانە وقىرماننىڭ باسىنداعى ەكى پاراللەل الەمگە اپاراتىن ەكى بولىكتى اجىراتىپ الادى. كۇن مەن تۇنگە، اق پەن قاراعا، جارىق پەن تۇنەك، جاڭبىر مەن قار ت.س.س. روماندارىن قايتا وقىپ شىعىڭىز!

[caption id="attachment_12607" align="alignright" width="158"] مىسىقتى ۇناتاتىن مۋراكامي[/caption]

كەيىپكەرگە جاقىن، قىمبات دۇنيەلەردىڭ بارلىعى تولاستايدى. تاۋسىلادى، ولەدى، انا ومىرگە كوشەدى. اۆتور مەن ونىڭ كەيىپكەرىنىڭ بۇل پوۆەستتەگى باستى سۇراعى، ماقساتى: بۇنىمەن قالاي قاتىناسۋ كەرەك؟ قالاي ءومىر ءسۇرۋ كەرەك؟ قالاي ۇعىنىسۋ، ءتۇسىنىسۋ كەرەك؟

ەڭ باستى بايلانىسۋ قۇرالى رەتىندە، مۋراكامي ورتاعا دەلدال-مەدۋيمداردى قوسادى. ولار ادام، ءبىر قۇرال، زات نەمەسە كوبىنە ونەر تۋىندىسى (كىتاپ، مۋزىكا). نەمەسە انا ومىرمەن قارىم-قاتىناس جاساپ جانە سول جاقتان وسى ومىردە قالۋىنا كومەك بولا الاتىن حابار الۋى ءۇشىن بەلگىلى ءبىر ورىندار.

***

كورتىشقان سوڭىنا قاراي الدە ءبىر قايعىسى شاش ەتەكتەن (ابورت؟) ايەلمەن قوش ايتىسادى. كورتىشقاننىڭ ءوزى سول جاعدايدان كەيىن ودان ءارى قايعى جۇتىپ، بارعان سايىن سۋىپ، ءتىپتى ونىڭ مونولوگى ارمەن قاراي ابستراكتىلى بولىپ، رەالدى ومىردەن الىستاي باستايدى. سولاي وسى پوۆەستتىڭ پاراقتارىنان (وسى ومىردەن دە) تۇبەگەيلى جوعالادى.

ال باستى كەيىپكەر جەرلىك، ومىرلىك سەزىمدەردى ءالى دە سەزىنە الۋ ءۇشىن تالپىنادى. ومىرلىك ساعىنىشتاردى، جوعالتۋدى، ءولىم مەن ءومىر جايلى ءوز ىشىندە كوپ تالقىلايدى. باسقا كەيىپكەرلەردىڭ پورترەتتەرى (كورتىشقاننان باسقاسى) انىق ادامي كەيىپكە ەنە باستايدى. توسەككە سال بولىپ تاڭىلعان قىزدىڭ دا جاعدايى دۇرىستالا باستايدى (ومىرگە دەگەن ءۇمىتىن جوعالتپايدى). سونىمەن قاتار راديو ديدجەيىنىڭ سوزدەرى: «مەن سىزدەردىڭ ءبارىڭىزدى دە سۇيەمىن!».

وسى ليريكالىق قورىتىندىنى پوۆەستتىڭ نەگىزى دەپ سانايمىز با؟ جوق، الدە پوۆەستتىڭ اتاۋىنا قايتا كەلىپ، ونىڭ قايدان پايدا بولعانىن ەسىمىزگە تۇسىرەيىك پە؟

 اۆتور:

مەن پوۆەستتىڭ اتاۋىن ترۋمەن كاپوتەدەن العانمىن. ونىڭ ءبىر اڭگىمەسى وسى سوزدەرمەن اياقتالادى: « ەشتەڭەنى دە ويلاما، ەشتەڭە دە ەسىڭە تۇسپەسىن.تەك جەلدىڭ قالاي ءان سالعانىن تىڭداساڭ بولعانى.»

ال ەگەر شىنىنا كەلەتىن بولساق، بۇل مەنىڭ جۇمىسىمنىڭ تاقىرىبىن رومان بىتكەننەن كەيىن عانا قويعان العاشقى ءھام سوڭعى كەز عانا. ودان كەيىن مەن ءبىرىنشى رومانىما ات قويىپ العاندى باستى مىندەتكە اينالدىردىم. سولاي جەڭىلىرەك جازىلادى.»

 ***

«بارلىق بايلار – وڭباعاندار!»، - دەيدى كورتىشقان ءۇشىنشى تاراۋدا، ءبىراق ءوزى دە باي وتباسىنان بولا تۇرا، - كەيدە ءوزىڭ قالاماساڭ دا باي ەكەنىڭدى مويىندايتىن كەزدەر بولادى. سول كەزدەرى ءبارىن تاستاپ، قاشىپ كەتكىم كەلەدى...»

«ولاي بولاتىن بولسا، قاشىپ كەت»، - دەيدى كەيىپكەر، ورتا دەڭگەيلى وتباسىنىڭ وكىلى.

«ادامدار بىردەي بولىپ تۋمايدى»، - دەپ، كورتىشقاننىڭ ءوزى قۇراعان اڭگىمەسىندەگى قىز، دجون ف. كەننەديدىڭ ءسوزىن ايتادى.

31-تاراۋدا، باستى كەيىپكەر وسىعان جاۋاپ قايتارادى:

«نەگىزىندە بارلىعى بىردەي. وزىندە بار ادامدار سونى جوعالتىپ الام با دەپ، جوق ادامدار سونىڭ سول كۇيى تابىلماي كەتەرىنەن قورقادى. ءبارى بىردەي... جانە وسىنى بايقاعان ادامدار كىشكەنە عانا تالپىنىس جاساپ، ءسال مىقتىراق بولا السا. ءبىراق مىقتىلار استە جوق...تەك مىقتى بولىپ كورىنگىسى كەلەتىندەر عانا بار.»

پوۆەستتە كەدەي مەن باي سوزدەرى 6 جانە 16 رەت جازىلعان (ءوز كەزەگىنشە). جانە وسى بىرنەشە تاراۋعا ءبولىنىپ تاستالعان سوزدەر، مۋراكاميدىڭ بارلىق دەرلىك روماندارىندا بايلىق پەن كەدەيلىك اراسىنداعى پىكىرتالاس تولاستامايدى. ال وقىرماندارعا مۋراكامي وسىنى ءتىپتى دە كلاسستىق ءبولىنۋ تۋرالى ايتقىسى كەلەتىندىكتەن ەمەس، جاپونيانىڭ 60 جىلدارى مەن 70 جىلدارداعى ءبولىنۋ مەن ايىرماشىلىقتى ايتقىسى كەلەتىندىكتەنجازاتىن بولار. 60 جىلدارداعى جاپونيادا «بارلىق بايلار – وڭباعاندار!» دەيتىن بولسا، 70 جىلداردا، ءحارتفيلدتىڭ رومانى جەلىسى بويىنشا « ەگەر سىزدە ءبارى جاقسى بولسا، ونىڭ نەسى جامان؟» دەگەن لوزۋنگكە كەلەتىن سەكىلدى.

جاپونيا 60 جىلدارداعى شىم-شىتىرىقتان ايىرىلىپ، ۇزدىكسىز بايلىققا كەنەلە باستادى. ەش ءمانسىز ستۋدەنتتىك كوتەرىلىستەر مەن انتياسكەري مانيفەستتەر 60 جىلدارى كوپ بەلەڭ الدى. ستۋدەنتتەرگە مەمكلەكەتتى قايتا قۇرۋ ءۇشىن ءوز ويىن بىلدىرۋگە تيىم سالىندى. ونىڭ ورنىنا جاستارعا قارجىلىق، ماتەريالدىق جاعداي جاسالىندى دا، كوتەرىلەتىن ادام دا، ماقسات تا قالمادى.

ون جىل وتكەننەن كەيىن جازىلعان حارۋكيدىڭ فاميليالاسى، ءانشى (كەيىن جازۋشى)، «قىشقىل» ۇرپاقتىڭ وكىلى، ءريۋدىڭ « جاڭا مۋزىكانىڭ عاجايىپ اۋليەلەرى» اتتى كىتابىنان ءۇزىندى:

«جەل اۋەنىنە قۇلاق سال» پوۆەستى اسكەري كەزەڭنەن كەيىنگى، تۇڭعىش «ەگەر سىزدە ءبارى جاقسى بولسا، ونىڭ نەسى جامان؟» اتتى، پوپ-مادەنيەتتىڭ باستى لوزۋنگى جاريالاعان العاشقى پوۆەست. وسىعان دەيىنگى جاپونيادا جازىلعان بارلىق دەرلىك ادەبيەت مۇلدەم باسقا پسيحولوگيانىڭ يدەياسىندا بولدى: «بارلىق بايلار – وڭباعاندار!»، مىنە، وسىمەن دە «جەل اۋەنىنە قۇلاق سال» پوۆەستىنىڭ تەرەڭ ماعىنالى ەكەندىگىن، جاپون تاريحىنداعى جاڭا كەزەڭىندەگى پرينسيپيالدى ەموسيالاردىڭ وزگەرۋىن بايقاۋعا بولادى.

ءبىر قىزىعى، ءدال وسى ريۋ مۋراكامي «ۇلكەن قالامداسىنىڭ جولىن جالعاستىرادى»، سودان كەيىن 1984 جىلدىڭ وزىندە، جاپون پوپ-مادەنيەتىنىڭ تاريحىن قازبالاپ ءجۇرىپ، «جاپون پەپسي ۇرپاقتارىنىڭ» جان دۇنيەسىن اشاتىن تاعى ءبىر مالىمدەمە جاسادى:

«Southern All stars» ءبىرىنشى ناعىز جاپوندىق پوپ-توپ بولدى. وزدەرىنىڭ كوشباسشىلارى مۇنى تۇسىنبەسە دە، ولار شىنىمەن دە تاماشا توپ بولاتىن.

بۇگان دەيىن جاپونيادا پوپ-مادەنيەت مۇلدە بوي كورسەتپەدى. ونى باي امەريكا ۋايىمسىز حالىق ءۇشىن ويلاپ تاپتى. دجاز، برودۆەيلىك ميۋزيكلدار، پوپ-ارت، روك-ن-رولل، گولليۆۋدتىق فيلمدەر، وسىنىڭ ءبارى لۋي ارماسترونگتان باستاپ «جۇلدىزدى سوعىسقا» دەيىنگى جانە ەندي ۋورحال – مەن ءۇشىن پوپ-مادەنيەت.

ال نەگە وسى پوپ-مادەنيەت جاپونيادا سونشاما جىلدار بويى ءومىر سۇرە المادى؟

كەدەيلىكتىڭ كەسىرىنەن. كۇرىشتىڭ جەتىسپەۋشىلىگى، ءتىپتى سوڭعى دانىنە دەيىن جەپ تاستادىق، اتا-انالارى قىزدارىن بازارعا جىبەردى، ءبارى-بارى. وسىنداي جابايى الەمدە ءومىر ءسۇرىپ جاتىپ، «Love me Tender»مەن «A Day in the life»-تى تىڭداۋ ءۇشىن مۇمكىندىگىڭ دە، كوڭىل-كۇيىڭ دە بولمايدى.

تاماعىڭ كەۋىپ كەتتى – بىردەن سىرا ىشەسىڭ.

جانىڭدا قىز جاتىر ما – ءتىپتى كەرەمەت.

بۋتيكتەگى كەرەمەت فاسون – بىردەن ساتىپ الدىڭ.

بۇل قاراپايىم ءۇش ەموسيا پوپ-مادەنيەتتىڭ نەگىزگى ءۇش قاعيداسى دەرسىڭ. سەبەبى، بۇلار ادامنىڭ ومىرىندەگى قايعىرۋ مەنەن «مەنىڭ ءومىرىمنىڭ نەندەي ماعىناسى بار؟» نەمەسە «مەن كىممىن جانە نە ىستەپ ءجۇرمىن؟» سەكىلدى سۇراقتارعا قاراعاندا ماڭىزدىراق ءرول اتقارادى.

وسىمەن دە پوپ-مادەنيەتتىڭ قازىرگى مىقتىلىعى كورىنەدى. وسىنداي تاۋارلار قاشان دا سۇرانىسقا يە بولعان.

مەن حارۋكي مۋراكاميدىڭ پروزاسىن «پوپ» دەۋدەن اۋلاقپىن (دەگەنمەن بۇل سيپاتتاما ءريۋدىڭ وزىنە كەلەتىن سياقتى، ءبىراق بۇل باسقا كىتاپتىڭ تاقىرىبى) مەنىڭ ويىمشا، ماعان مۋراكاميدىڭ ءوزىنىڭ وسىعان بايلانىستى سوزدەرى جاقىنىراق كورىنەدى:

– ءيا، مەن پوپ-مادەنيەتتى جاقسى كورەمىن، - دەدى ول ءبىر سۇحباتىندا، - ديەۆيد ءلينچتىڭ «روللينگ ستوۋنز»، «دورز» سەكىلدى دۇنيەلەرى مەن وسىنىڭ اينالاسىنداعى پوپ-مادەنيەت كوڭىلىمە جاعادى. مەن ەليتارلىقتى جەك كورەمىن. ماعان ستيۆەن كينگتىڭ، رەيموند چاندلەردىڭ قورقىنىشتى فيلمدەرى ۇنايدى. ءبىراق مەن ونداي دۇنيە جازعىم كەلمەيدى. مەن پوپتىڭ مازمۇنىن ەمەس، ونىڭ سترۋكتۋراسىن قولدانعىم كەلەدى. ماعان وسىنداي سترۋكتۋرالاردى ءوزىمنىڭ دۇنيەممەن تولتىرعان ۇنايدى. ول - مەنىڭ مانەرىم، مەنىڭ ءستيلىم. سوندىقتان دا مەنى جازۋشىلاردىڭ وسى ەكى ءتيپى دە جاقسى كورە بەرمەيدى. پوپ-مادەنيەتتىڭ جازۋشىلارى دا، ءداستۇرلى ادەبيەتشىلەر دە. سەبەبى، مەن ولاردىڭ ورتاسىندامىن عوي، مەنىكى ءتىپتى جاڭا باعىت، جاڭا دۇنيە. سوندىقتان دا مەن قانشاما جىل جاپونيادا ءوز ورتامدى تابا الماي ءجۇردىم. ال ەندى بۇل جاعدايدىڭ تۇبەگەيلى وزگەرىپ بارا جاتقانىن كورەمىن. مەنىڭ وقىرماندارىم مەنىڭ كىتاپتارىمدى الىكۇنگە ساتىپ الىپ، وقيدى. جانە ولار مەنىڭ جاعىمدا. ەندى مەن ءۇشىن ورتا بار. جانە ول ءوسىپ بارادى. ءبىراق سول ورتانىڭ قانشالىقتى كەڭەيگەنىنەن ،وزىمە جاپون جازۋشىسى رەتىندە سونشالىقتى جاۋاپكەرشىلىك ارتامىن... مىنە، سوندىقتان دا مەن جاپونياعا قايتا ورالدىم.

 اۋدارعان ابزال سۇلەيمەن.