وسى جانە وزگە سۇراعىمىزعا ەلوردالىق دىندەردى زەرتتەۋ ورتالىعىنىڭ ءدىنتانۋشى مامانى ولەگ سينياكوۆ جاۋاپ بەردى.
مەكتەپتە بەرىلەتىن بىلىمگە قوسا، كوپتەگەن قازاقستاندىق وتباسىلار ءۇشىن بالانىڭ رۋحاني تاربيە الۋى، باعىت كورسەتۋ ماڭىزدى بولىپ قالا بەرەدى. ويتكەنى، بالا ءوزىنىڭ دارالىعىن ساقتاي وتىرىپ، اعا بۋىننان ءداستۇرلى تانىمدى يگەرە بىلگەندە عانا دامۋى ءبىرىزدى، جاڭاشىل ءارى ورتا بۋىندى الماستىرا الاتىن، تۇلعا بولىپ قالىپتاسادى.
الايدا، «دۇرىس تاربيەلەۋ كەرەك»- دەگەن ءجاي سوزبەن عانا شەكتەلۋ كوپ كەزدەسەدى. ءىس جۇزىندە كورىنە بەرمەيدى. اتا-انالار اراسىندا «تاربيەنى بەرۋ» كورسەتكىشىنىڭ ءارتۇرلى باعالاناتىن ەسكەرۋگە ءتيىسپىز. مىسالى، ءبىر اتا-انالار ءۇشىن، بالالارىنىڭ ۇستىندە كيىمىنىڭ تۇگەل بولۋى، تاماعىنىڭ توق بولۋى كورسەكىش بولسا، باسقا اتا-انا ءۇشىن بالانىڭ الۋان ءتۇرلى ءبىلىم الۋى تاربيەنىڭ نەگىزگى كورسەتكىشى دەپ ەسەپتەلەدى.
وسى جەردە بالا ومىرىنە اسەرى زور، رۋحاني تىنىس تىرشىلىكتىڭ قالىپتاسۋ ماڭىزدىلىعىن اتا-انالار ۇمىت قالدىرىپ جاتادى.
شىندىعىندا، رۋحاني تاربيە بەرۋ – دامىپ كەلە جاتقان جاس ۇرپاققا ەڭ كەرەك دۇنيە. رۋحاني كەمەلدەۋگە باعىت العان ادامدا، ءوزىنىڭ ىشكى «مەنى» قالىپتاسادى، بۇل ءوز كەزەگىندە وزگە تانىم-تۇسىنىكتەردى ساراپتاي الۋعا ۇلكەن مۇمكىندىك بەرەدى.
ەگەر دە، اتا-انالار بالا دۇنيەتانىمىنىڭ ىرگەتاسىن دۇرىس قالاۋعا مەيلىنشە كوپ كۇش سالسا، قوعامدا سانالى شەشىمگە كەلۋشىلەر قاتارى كوپ بولار ەدى. ولاي بولماعان جاعدايدا، بولاشاقتا ءسوزى مەن ءىسى ساي كەلەتىن ازاماتتىڭ ورنىنا، جات ورتانىڭ مۇددەسىن قورعاپ، وتانىنا وپازدىق جاساۋدان تايىنبايتىن ۇرپاق تاربيەلەپ الۋ ءقاۋپى جوعارى.
بۇل نارسەگە قالاي جول بەرمەۋ كەرەك؟ رۋحاني تاربيە بەرۋ دەپ نەنى ايتامىز؟ وتباسى – بالا ءومىرىنىڭ قالىپتاسۋىنداعى التىن ۇياسى. بىرىنشىدەن، اتا-انالار وزدەرىنىڭ كوزقاراستارى مەن سەنىمىن بالاعا تىقپالاي بەرۋدىڭ قاجەتى جوق. بالا تاربيەسىندەگى كەز-كەلگەن دۇنيەنى سۇيىسپەنشىلىكپەن، ەرەكشە ىقىلاسپەن تاربيە بەرسە، ونداي تاربيە ادامنىڭ بولاشاقتا ءوز بەتىنشە شەشىم قابىلداي ءبىلۋ مۇمكىندىگىن ارتتىرادى. سونىمەن قاتار، ءدىني سەنىم مەن تانىم تۇسىنىگىنە كەلگەندە، كەز-كەلگەن دىنگە دەگەن تولەرانتتى كوزقاراستى قالىپتاستىرۋ بۇگىنگى زاماننىڭ تالابى. كەز-كەلگەن ءدىننىڭ نەگىزىندە – جاقسىلىققا ۇمتىلىس پەن ادامگەرشىلىككە شاقىرۋ بولاتىنىن جەتكىزە ءبىلۋ. سونىمەن قاتار، وزدەرىنىڭ ساياسي نەمەسە كوممەرسيالىق ماقساتتارىن جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن ادام بويىنا سوقىر سەنىم، فاناتيزم، زورلىق – زومبىلىق، وشپەندىلىك ءسىڭىرىپ، ءدىن اتىن جامىلعان اعىمداردان بويدى اۋلاق ۇستاۋ ءۇشىن، ولاردىڭ قانداي بولاتىندىعى جونىندە دە اقپارات بەرۋ كەرەك.
بالاعا ءدىن اياسىندا نە ءبىلۋى كەرەكتىگىن جانە ءدىني اقپاراتتاردى قابىلداۋعا قاي جاستا دايىن بولاتىنىن ءاربىر وتباسى وزدەرى شەشەدى. ۇيدە اتا-اناسى يسلام ءدىنىن ۇستانىپ، ءدىني راسىمدەردى جاسايتىن بولسا، ول وتباسىنداعا بالالاردىڭ يسلام ءدىنىن ۇستانۋشى بولاتىندىعى ءسوزسىز. بۇل وزگە ءدىني سەنىمدەگى وتباسىلاردا دا ورىن الۋى مۇمكىن قۇبىلىس. وسكەن ورتانىڭ ۇستانىمىن قابىلداۋ ەڭ ءجيى كەزدەسەتىن پراكتيكا.
الايدا، ءدىندار ادامدار ەلىمىزدە كوپ ەمەس. ق ر اقپارات جانە قوعامدىق دامۋ مينيسترلىگىنىڭ دەرەكتەرى بويىنشا، بۇگىنگى تاڭدا ەلىمىزدە ءدىندارلار شامامەن 15%.
ءبىزدىڭ قوعامدا اتەيستەر مەن اگنوستيكتەردىڭ، ەشقانداي ءدىني تۇجىرىمدامانى قابىلدامايتىن، بالالارىن زايىرلى جانە انتي-ميستيكالىق جولمەن تاربيەلەيتىن عىلىمي وي-پىكىردەگى ادامداردىڭ پايىزى جوعارى.
ءبىز قالايمىز با، جوق پا، ءبىراق ءدىني مەيرامدار مەن داستۇرلەر ءبىزدىڭ قوعامنىڭ ءبىر بولشەگى. كەيدە ءبىز ءدىني راسىمدەردى ينەرسيا ارقىلى قالاي ورىندايتىنىمىزدى دا بايقامايمىز. ءسىز اتەيست نەمەسە اگنوستيك بولساڭىز دا، ءدىني مەيرامدار تۋرالى بالاعا ءتۇسىندىرۋ كەرەك. قۇربان ايت، روجدەستۆو نەمەسە پاسحا مەرەكەلەرى نە ءۇشىن تويلانىلادى، ونىڭ ماعىناسى قانداي، بالاعا ونى ايتۋ ماڭىزدى. بۇنداي اقپارات، وسكەلەڭ ۇرپاققا ەشقانداي زيانىن تيگىزبەيدى. كەرسىنشە، بالانىڭ تانىم كوكجيەگىن كەڭەيتۋگە ىقپال ەتەدى.
اقپاراتتى بارىنشا اتا-اناسىنان ەستىپ وسكەن دۇرىس. سەبەبى، قازىرگى تاڭدا، الەۋمەتتىك جەلىلەردە اقپارات اعىنىن ۇستاپ تۇرۋ مۇمكىن ەمەس. كەيبىر اتا-انالار بالالارىنا تەلەديدار كورسەتپەي، مەملەكەتتىك ماڭىزى بار مەرەكەلەردى تويلاۋعا قارسىلىق ءبىلدىرىپ، قازىرگى تاڭدا وزدەرىنىڭ ءدىني ۇستانىمدارى ءۇشىن ەكپە سالدىرۋعا دا رۇقسات ەتپەيتىندەردى كەزدەستىرىپ جاتامىز. بۇل دا ءوز كەزەگىندە اداسۋشىلىققا الىپ كەلەتىن فاكتورلاردىڭ ءبىرى.
كوپ اتا-انالار بالالارىنا ءدىن تۋرالى ايتپايدى. كامىلەتتىك جاسقا تولىپ، ۇيىنەن جىراققا شىققان بالادا ءدىن تۋرالى تۇسىنىك تولىق قالىپتاسپاعان. ارينە، وسىنداي ادامدار دەسترۋكتيۆتى نەمەسە ءداستۇرلى ەمەس ءدىني اعىم وكىلدەرى ءۇشىن وڭاي ولجا. سوندىقتان، ادامنىڭ العاشقى مەكتەبى- ول ءۇيى. ءسوزىمدى قورىتىندىلاي كەلە، بالا تاربيەلەۋدە بەلگىلى ءبىر فورمۋلا جوق. ءبىراق، اتا-انا بالا ءۇشىن باعىت-باعدار كورسەتۋشى بولىپ تابىلادى.
