كەز كەلگەن سالانىڭ دامۋى ءۇشىن وعان قولايلى جاعداي تۋعىزاتىن زاڭناما قاجەت. بيىل ەلەمىزدەگى عىلىمنىڭ ءورىسىن كەڭەيتەتىن سۋ جاڭا «عىلىم جانە تەحنولوگيالىق ساياسات تۋرالى» زاڭ قابىلدانىپ، قولدانىسقا ەندى. ءيا، بۇعان دەيىن دە عىلىمدى دامىتۋعا قاتىستى زاڭنامالار جاڭارىپ، وعان ءتيىستى وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزىلىپ كەلگەنىن بىدەمىز. ءبىراق زامان ءبىر ورىندا تۇرمايدى. ءقازىر كەز كەلگەن سالا كۇن وتكەن سايىن وزگەرىپ، جاڭارۋدا. سوندىقتان ەلىمىزدەگى عىلىمدى دامىتۋعا قاتىستى جاڭا زاڭنىڭ پايدا بولۋىنان ەلىمىز ۇتپاسا، ۇتىلمايتىنى انىق.
ەندىگى كەزەكتە جازدا قابىلدانعان «عىلىم جانە تەحنولوگيالىق ساياسات تۋرالى» زاڭ وتاندىق عىلىمدى قالاي دامىتادى دەگەن سۇراقتارعا جاۋاپ ىزدەپ كورسەك. مامانداردىڭ سوزىنشە، جاڭا زاڭ ەلدىڭ عىلىمي الەۋەتى مەن تەحنولوگيالىق ساياساتىن جان-جاقتى دامىتۋعا باعىتتالعان.
ونىڭ نەگىزگى ماقساتتارى قازاقستاننىڭ باسەكەگە قابىلەتتىلىگىن ارتتىرۋ ءۇشىن عىلىمي جەتىستىكتەردى وندىرىسكە ەنگىزىپ، عىلىمعا قاتىستى ستراتەگيالىق، كاسىبي جانە الەۋمەتتىك ماسەلەلەردى شەشۋدى كوزدەيتىنىن ايتا كەتۋىمىز كەرەك.
قازىرگى تاڭدا دامىعان ەلدەر عىلىم مەن ءوندىرىستى ءتۇيىستىرىپ ۇلكەن ەكونوميكالىق جەتىستىكتەرگە جەتىپ وتىرعان جۇرتتىڭ ءبارى بىلەدى. تاۋەلسىزدىك جىلدارى ءبىزدىڭ ەلىمىزدە دە عىلىم مەن ءوندىرىستىڭ اراسىن بايلانىستىرۋ ءۇشىن كوپتەگەن جۇمىستار اتقارىلدى. وكىنىشكە وراي، ونىڭ ءبارى ناتيجەلى بولدى دەپ ايتا المايمىز. عالىمداردىڭ عىلىمي-زەرتتەۋ جۇمىستارىنىڭ ءبارى كوممەرسيالانىپ، تابىس تاپقان جوق. شىندىعىن ايتساق، بۇل باعىتتاعى جۇمىستاردى جۇزەگە اسىراتىن عالىمدار دا، كاسىپكەرلەر دە دايىن بولماي شىقتى.
كەڭەس زامانىندا عالىمدار مەملەكەتتىڭ قارجىلاندىرۋمەن عىلىمي-زەرتتەۋ جۇمىستارىمەن الاڭسىز اينالىستى. ال ونىڭ ناتيجەسىن وندىرىسكە ەنگىزۋگە مەملەكەت جاۋاپتى بولدى. بۇل ىسكە عالىمدار باسىن اۋىرتپادى دەسەك تە بولادى.
ال نارىق زامانىندا عالىمدار كوز مايىن تاۋىسىپ، زەرتتەگەن جۇمىستارىنىڭ كوممەرسيالانىپ، ءبىرىنشى كەزەكتە وزىنە، ودان كەيىن ەلگە پايداسىن تيگىزۋى كەرەك ەكەنىن بىردەن ءتۇسىنىپ كەتپەدى. قازاق عالىمدارىنىڭ نارىقتىڭ وسى باستى تالابىن ءتۇسىنۋى ءۇشىن ونداعان جىل ءوتتى.
ءقازىر عالىمدار عىلىمي-زەرتتەۋ جۇمىستارىنىڭ ناتيجەلەرىن تارتپاعا سالىپ قويماي، ونىڭ ءوندىرىستى وركەندەتەتىن كۇشكە يە كەنىن ءتۇسىندى. وسى رەتتە ەلىمىزدە عىلىمي جۇمىستاردىڭ ناتيجەلەرىن كوممەرسيالاۋ ۇعىمىنىڭ كەڭ تاراۋىنا سىرت ەلدەردە وقىپ كەلگەن قازاق جاستارى ايرىقشا ىقپال ەتكەنىن ايتا كەتۋىمىز كەرەك. بيىل قابىلدانعان «عىلىم جانە تەحنولوگيالىق ساياسات تۋرالى» زاڭ الداعى ۋاقىتتا ەلىمىزدە عىلىمدى كوممەرسيالاۋعا كەڭىنەن جول اشاتىنى ءسوزسىز.
وسى رەتتە تاعى ايتا كەتەتىن ماسەلە، قازاق عالىمدارى ۇزاق جىلدار بويى قولدانبالى جانە ىرگەلى عىلىمدار بويىنشا عىلىمي-زەرتتەۋ جۇمىستارىمەن اينالىسىپ كەلگەن-دى. ىرگەلى عىلىمدار بويىنشا جۇرگىزىلگەن زەرتتەۋلەر جالپى عىلىمنىڭ ماسەلەلەرىن شەشۋگە باعاتتالسا، قولدانبالى عىلىمدار نەگىزىنەن ءوندىرىستى وركەندەتۋگە نەگىزدەلگەن بولاتىن. تاۋەلسىزدىك جىلدارى بىزدەر وسى ەكى باعىتتىڭ قايىسىنا باسىمدىق بەرۋ ماسەلەسىنە باس قاتىرمادىق.
مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقايەۆ ءوزىنىڭ جولداۋىندا ەلىمىزدەگى جەتەكشى ۋنيۆەرسيتەت مەن عىلىمي-زەرتتەۋ ينستيۋتتاردىڭ بازاسىندا قولدانبالى عىلىمدى دامىتىپ، ونى وندىرىسكە ەنگىزۋگە باسىمدىق بەرۋ تۋراسىندا ناقتى تاپسىرما بەرگەننەن كەيىن عانا باعىتىمىز ايقىندالدى دەسەك بولادى. قازىرگى تاڭدا وسى باعىتتاعى جۇمىستار ۋنيۆەرسيتەت قابىرعالارىندا قارقىندى ءجۇرىپ جاتىر. ال جاڭادان قابىلدانعان زاڭ بۇل باعىتتاعى جۇمىستاردى جۇيەلى تۇردە جۇرگىزۋگە جول اشاتىنى ءسوزسىز.
ءسوز سوڭىندا ايتاتىن تاعى ءبىر ماسەلە جاڭا زاڭ بويىنشا الداعى 2025 جىلدىڭ 1 قاڭتارىنان باستاپ عىلىمي-زەرتتەۋ، عىلىمي-تەحنيكالىق جانە تاجىريبەلىك-كونسترۋكتورلىق جۇمىستارعا جۇمسالعان شىعىندارعا سالىقتىق جەڭىلدىكتەر مەن شەگەرىمدەر ەنگىزىلەتىن بولدى. وسى رەتتە مۇنداي جەڭىلدىكتەردى اككرەديتتەلگەن عىلىمي جانە عىلىمي-تەحنيكالىق قىزمەت سۋبەكتىلەرى پايدالانا الاتىنىن ەسكەرتەمىز.
ماماندار اتالعان شارا كاسىپورىنداردى عىلىمي زەرتتەۋلەر مەن ازىرلەمەلەرگە ينۆەستيسيا سالۋعا ىنتالاندىرا تۇسەتىنىن العا تارتۋدا. ادەتتە كاسىپورىندار مەملەكەت تاراپىنان قاندايدا ءبىر جەڭىلدىككە يە بولۋعا ۇداي ۇمتىلاتىنى ءبارىمىز بىلەمىز. الداعى ۋاقىتتا ەلىمىزدەگى كاسىپورىندار عىلىمي مەكەمەلەرمەن بىرلەسىپ، عىلىمي-زەرتتەۋ جۇمىستارىنىڭ ناتيجەلەرىن وندىرىسكە ەنگىزەتىن بولسا، ولار سالىقتىق جەڭىلدىككە يە بولادى. كەلەشەكتە مۇنداي ستيمۋلدى كاسىپكەرلىك ورتا بارىنشا پايدالانىپ، عىلىمدى كوممەرسيالاۋعا ءوز ۇلەستەرىن قوساتىنىنا سەنىمدىمىز.
