بۇل توپتارعا نەگىزگى SHARE جوباسىنىڭ 5 جەتەكشىسى مەن 25 ەرىكتى (SHARE 1) اپتاسىنا 1 رەت جينالىپ، سىنىپتاعى جالپى جاعدايدى جانە بايقاعان وزگەرىستەردى ورتاعا سالىپ، الداعى ارەكەتتەردى جوسپارلاپ وتىرادى. بۇل جۇمىس ءالى دە جالعاسىن تابۋدا. كeمبريدج ۋنيۆەرسيتەتىمەن بىرلەسە جۇزەگە اسىپ جاتقان SHARE جوباسى ءار پەداگوگتىڭ بىلىكتىلىگىن كوتەرىپ قانا قويماي، جۇمىسىنا باسقاشا كوزقاراسىن تۋدىرادى. ىس-ارەكەتتى زەرتتەۋگە وتكەننەن بەرى پەداگوگتەر قاۋىمداستىعى اراسىندا يدەيالار بازاسى كەڭەيۋدە. مۇعالىمدەر بىر-بىرىنە پىكىرلەرىن ءبىلدىرىپ، ىس-تاجىريبەمەن الماسۋدا. ال، SHARE 2 دەپ اتالاتىن جوباعا بولاشاقتا قوسىمشا ەرىكتىلەردى تارتاتىن بولامىز.
جالپى بۇل جوبانىڭ 4 نەگىزگى كونسەپسياسى بار:
- ىس-ارەكەتتى زەرتتەۋ؛
- ىس-ارەكەتتىڭ تۇراقتى دامۋى؛
- وقۋ مەن وقىتۋدىڭ وزىندىك كوزقاراسىن قالىپتاستىرۋ؛
- كوشباسشىلىق جانە باسقارۋ.
SHARE جوباسى بىرىككەن، تالقىلانعان جۇمىستى قاجەت ەتەدى. جاڭا وقىتۋ باعدارلاماسىندا جان-جاقتى سىني ويلاي الاتىن وقىتۋشى عانا باسەكەگە قابىلەتتى بولا الادى. قازىرگى وقىتۋ تەحنولوگياسى بويىنشا دا ءبىر ناقتى زاتقا فوكۋس جاساۋ ارقىلى وقىتۋ قاجەت. ول ءبىلىم الۋشىنىڭ زەيىڭنىڭ، سىني ويلاۋ جۇيەسىن، ءبىلىمىن تەزىرەك دامىتۋعا ىقپال جاسايدى. جەتىستىككە جەتۋدە ۇشتىك وداقتىڭ ءارقاشان بايلانىستا بولۋى ماڭىزدى. ول: وقۋشى، ءمۇعالىم، اتا-انا. وسى ۇشتىك ىنتىماقتاستىقتا جۇمىس جاساۋى كەرەك، سەبەبى بالا تاربيەسىنىڭ باعبانى – اتا-انا مەن ءمۇعالىم. بىر-بىرىمەن پىكىر الماسۋ ارقىلى نەگىزگى پروبلەمانى انىقتاپ، ىس-اركەتتى زەرتتەۋگە مۇمكىندىك جاساۋ.
مەكتەپتە تەك ءبىلىم ساپاسى مەن ءبىر مەزەتتىك ناتيجەنى قۋالاۋمەن شەكتەلۋ دۇرىس ەمەس. ناقتى قازىرگى كەزدەگى ءبىلىمنىڭ جەتىستىكتەرى مەن كەمشىلىكتەرىن باعالاپ، ۇزاق مەرزىمدى جوسپار قۇراۋ ماڭىزدى. ياعني، SHARE جوباسى قىسقا مەرزىمدى ناتيجەگە ەمەس، كەرىسىنشە ۇزاق ۋاقىت جەمىسىن بەرەتىن ءبىلىم كوزىنە باعىتتالعان.
مەكتەپىڭ نەگىزگى قۇندىلىقتارىن قالىپتاستىرىپ نىعايتۋ ءۇشىن مەكتەپ اكىمشىلىگى مۇعالىمدەردىڭ ءۇنىن تىڭداپ، زەرتتەۋ فوكۋسىن تالقىلاۋ بارىسىندا باقىلاپ، سەنىمدى قارىم-قاتىناس مادەنيەتىن ورناتۋدى جۇيەلەۋ ماڭىزدى. ادامدار باسقالارعا ءوز ويلارى مەن كوزقاراستارىن تۇسىندىرە وتىرىپ، تۇسىنىسپەۋشىلىك سەكىلدى جاعىمسىز قۇبىلىستاردى بولدىرماۋعا ارەكەت جاسايدى. اكىمشىلىك مۇعالىمدەردىڭ جەكە پىكىرىن سىيلاپ، تاجىريبەسىن قابىلداۋ ارقىلى ءوزارا تىعىز جۇمىس اتقارۋلارى كەرەك. سەبەبى، دورەكىلىك، جاعىمپازدىق، ءبىر-بىرىنىڭ پىكىرىن سىيلاماۋ دۇرىس زەرتتەۋ جۇمىستارىنا الىپ كەلمەيدى. بۇل رەتتە، وقۋشىلارمەن دە قارىم-قاتىناس ورناتۋ كەزىندە ەسكەرىلەتىن جايتتار. بالانىڭ دامۋى قارىم-قاتىناستان باستالادى. توپتا سەرىكتەستىك قاتىناس كەزىندە ءوزىنىڭ وتە ماڭىزدى ەكەنىن ەسكەرىپ، ءوز ويىمەن ەركىن ءبولىسۋى كەرەك.
ىس-ارەكەتتى زەرتەۋ كەزىندە سۇراقتى وقۋشىلارعا دۇرىس قويا ءبىلۋ وڭ وزگەرىستەرگە الىپ كەلەدى. «دۇرىس سۇراق قويا ءبىلۋ – اقىلدىڭ نەمەسە كورەگەندىكتىڭ ماڭىزدى جانە قاجەتتى بەلگىسى. سۇراق ءوز بەتىنشە ماعىناسىز بولىپ، پايداسىز جاۋاپتى تالاپ ەتىپ تۇرسا، ول ادامدى ماعىناسىز جاۋاپ بەرۋگە يتەرمەلەپ، ونى ساتسىزدىككە ۇشىراتادى...» دەپ، ي.كانت ايتپاقشى، سۇراقتى بالىق اۋلايتىن قارماقپەن سالىستىرۋعا بولادى. ياعني، قارماققا بالىق اۋلانسا، سۇراق ارقىلى ءتۇرلى يدەيالاردى ءىلىپ شىعارۋعا بولادى. قىزىقتى جاۋاپتار جاقسى يدەيالارعا الىپ كەلەدى. سۇراقتارىڭىز وقۋشى ءۇشىن پايدالى بولىپ، ءمۇعالىم ءۇشىن ءتيىمدى بولۋ ماقساتىندا بەلگىلى ءبىر ەرەجەلەرگە سۇيەنگەن دۇرىس. سونداي-اق ءار ءمۇعالىم ءوزىنىڭ سۇراق قويۋ شەبەرلىگى تۋرالى ءجيى ويلانىپ، سۇراق قويار الدىندا كەلەسى ماسەلەلەردى ويدان شىعارماعان دۇرىس بولار:
- سۇراقتى قويار الدىندا، ماقساتىڭىزدى انىقتاپ الىڭىز؛
- سيرەك قولدانىلاتىن تەرميندەر مەن تۇسىنىكسىز سوزدەردى پايدالانباعان دۇرىس؛
- سۇراق ناقتى بولۋى قاجەت؛
- سۇراق ويعا قونىمدى بولۋ كەرەك؛
- سۇراق ءبىر سارىندى، داعدىلى جاۋاپتاردى بولدىرماۋ كەرەك؛
- ءمۇعالىم ءوز دەگەنىنە كەلتىرەتىن سۇراق قويماۋ كەرەك؛
- سۇراق جاۋاپ بەرۋشىنى قاجەتتى جاۋاپقا ماجبۇرلەمەۋ كەرەك؛
- وقۋشىلاردىڭ ءبىلىمى مەن ويلاۋ قابىلەتىن انىقتايتىن سۇراقتاردى قويۋدى مەڭگەرۋ كەرەك؛
- سۇراق قويعان سوڭ، وقۋشىلاردىڭ تۇسىنگەنىنە كوز جەتكىزۋ.
ءبىلىم جولىندا قاتىپ قالعان زاڭدىلىق جوق. ءبىلىم بەرۋشى ءوز ماقساتىنا قاراي ءتۇرلى ادىس-تاسىلدەردى قولدانۋىنا بولادى. تەك ءبىر باعدارلامانىڭ نەگىزىندە عانا ءبىلىم بەرۋ قاتە تاجىريبە.
ءبىلىم جانە عىلىم ءمينيسترى اسحات ايماعامبەتوۆ ءوزىنىڭ ءبىر سوزىندە «باعدارلامالاردى تولىعىمەن جاڭارتۋ كەرەك. ءبىر باعادارلامامەن بىرنەشە جىل جۇمىس ىستەۋگە بولمايدى. ساپالى ءبىلىم الۋدىڭ بىردەن-بىر شارتى – ءمۇعالىمنىڭ جاڭاشىل بولۋى. سەبەبى، ەلىمىزدىڭ بولاشاعى بۇگىنگى جاس ۇرپاقتىڭ ءبىلىم دەڭگەيىمەن ولشەنەدى» دەگەن بولاتىن.
سوندىقتان قازىرگى زامان ءمۇعالىمى ءوز پانىنەن ءبىلىمدى عانا ەمەس، تاريحي تانىمى مول، پەداگوگيكالىق، پسيحولوگيالىق ساۋاتتى، وزىق پەداگوگيكالىق تەحنولوگيالاردى مەڭگەرگەن ۇستاز بولۋى قاجەت جانە سول دەڭگەيگە سايكەس بولۋى شارت.
ق ر پەداگوگ قىزمەتكەرلەرىنىڭ بىلىكتىلىگىن ارتتىرۋ كۋرستارىنىڭ تەوريالىق نەگىزدەرى نەگىزى جەتى مودۋلدان توپتاستىرىلعان ەكەن. اتالعان بولىمدەر عىلىم مەن تاجىريبەگە نەگىزدەلگەن جاڭا يدەيالار مەن تەحنولوگيالارعا تولى. وسى مودۋلداردى مەڭگەرگەن كەز كەلگەن وقىتۋشى ساۋاتتى جانە بىلىكتى مامان بولاتىنى انىق.
ال ەكىنشى دەڭگەي باعدارلاماسىنىڭ مىندەتى – ءبىز ايتىپ وتىرعان ىس-ارەكەتتى جوسپارلاۋ جانە جۇرگىزۋ بولىپ تابىلادى. ءمۇعالىم ىس-ارەكەتتى جوسپارلاۋ ءۇشىن وعان اناليز جاساپ الۋى ءتيىس. ياعني، ءبىلىم بەرىپ وتىرعان سىنىبىندا قانداي پروبلەمالار بار. ول جاعدايلاردى كۇردەلى، ورتاشا، جەڭىل دەپ ءۇش دەڭگەيگە ءبولۋ ارقىلى شەشىمىن تابۋ. سەبەبى، ءبىلىم بەرۋ پروسەسىندە وقىتۋشىنىڭ تەك ءبىلىمدى بولۋى جەتكىلىكسىز. ول سول سىنىپتىڭ تامىرىن ۇستاپ قالعاندا، سىنىپتىڭ جالپى احۋالىن ءبىلۋى ماڭىزدى.
ءمۇعالىم – ءوزىنىڭ ءبىلىمىن ۇزدىكسىز كوتەرىپ وتىرعاندا عانا ءمۇعالىم، ال وقۋدى، ىزدەنۋدى توقتاتقانمەن ونىڭ مۇعالىمدىگى جويىلاتىنى ءسوزسىز. سوندىقتان ءبىلىمنىڭ كەمەل جولىندا تىڭباي ەڭبەك ەتۋىمىز – مىقتى بولاشاقتىڭ كەپىلى.
پەداگوگيكا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى،
ءى.جانسۇگىروۆ اتىنداعى
№58 مەكتەپ-گيمنازياسىنىڭ ديرەكتورى
سامال بوتاحان قىزى،
ح.دوسمۇحامەدوۆ اتىنداعى اتىراۋ ۋنيۆەرسيتەتى
قاۋىمداستىرىلعان پروفەسسور
ابىكانوۆا باكىتگۋل تولىبەكوۆنا
