ەكونوميكالىق ءوسىمدى تەجەۋشى فاكتورلار قاتارىنا جاھاندىق ءدۇدامالدىلىق،مۇناي باعاسىنىڭ تۇراقسىزدىعى جانە ينۆەستيسيالىق بەلسەندىلىكتىڭ باياۋلاۋى جاتادى، دەپ حابارلايدى Dalanews.kz.
ۇلتتىق ستاتيستيكا بيۋروسىنىڭ الدىن الا دەرەكتەرى بويىنشا، 2025 جىلدىڭ قاڭتار-مامىر ايلارىندا ءجىو 6،0% ءوستى، بۇل جاھاندىق تۇراقسىزدىق جاعدايىندا تىركەلگەن ەكونوميكالىق ءوسىمنىڭ ايتارلىقتاي جوعارى كورسەتكىشى بولىپ سانالادى.
"بۇل ءوسىم نەگىزىنەن ءجىو-نىڭ 60%-دان استامىن قۇرايتىن نەگىزگى سالالارداعى ءوندىرىستىڭ فيزيكالىق كولەمىنىڭ وزگەرۋىن كورسەتەتىن قىسقا مەرزىمدى ەكونوميكالىق كورسەتكىشتىڭ (قەي) ديناميكاسىمەن بايلانىستى. بەس ايدىڭ ناتيجەسى بويىنشا قيە سوڭعى 10 جىلداعى جىلدىق 8،6% تاريحي ماكسيمۋمعا جەتتى. بۇل سەرپىن ءجىو وسىمىنە نەگىز بولىپ، ءبىراق ەكونوميكالىق دامۋدىڭ سوڭعى كورسەتكىشىنە مىنا فاكتورلار كەشەنى اسەر ەتتى: ءوسۋ كوزدەرى، بيۋدجەتتىك ساياسات، تاۋارلىق كونيۋنكتۋرا جانە سىرتقى ەكونوميكالىق جاعدايلار. ونەركاسىپتىڭ بارلىق سالالارىندا ءوسۋ قارقىنىنىڭ ارتۋى بايقالدى. ءوسىم درايۆەرلەرى كولىك (جىلدىق +23،1%) جانە قۇرىلىس (+15،4%) بولدى، بۇل 2025 جىلدىڭ بارلىق 5 ايىندا ەكى تاڭبالى ءوسىم قارقىنىن كورسەتتى"، - دەيدى Halyk Finance تالداۋ ورتالىعىنىڭ ساراپشىسى سالتانات يگەنبەكوۆا.
ءجىو-نىڭ 16،5%-ىن قۇرايتىن ساۋدا سالاسى جىل باسىنداعى ازداپ باسەڭدەۋدەن كەيىن ءوز ءوسىمىن 7،8% دەيىن جەدەلدەتتى. ءوسىم درايۆەرى كوتەرمە ساۋدا (+8،3%)، نەگىزىنەن ازىق-تۇلىككە جاتپايتىن جانە ونەركاسىپتىك تاۋارلار بولدى. كوتەرمە ساۋدانىڭ ءوسىمى، ءىشىنارا تومەن بازالىق اسەرگە بايلانىستى (2024 جىلعى قاڭتار-مامىردا جىلدىق +2،2%) تاۋ-كەن سەكتورىنىڭ بەلسەندى ديناميكاسى ارقىلى قولداۋ تاپتى. بولشەك ساۋدا دا ءوسىم جەدەلدەدى (+6،5%). مۇندا نەگىزگى ۇلەس ازىق-تۇلىككە جاتپايتىن تاۋارلارعا دەگەن سۇرانىسپەن قامتاماسىز ەتىلدى، باسقالارمەن قاتار، وسى كەزەڭدە تۇرعىن ءۇيدى ساتىپ الۋ-ساتۋ مامىلەلەرى سانىنىڭ ۇلعايۋى، ىلەسپە تاۋارلار مەن قىزمەتتەرگە سۇرانىستىڭ ۇلعايۋىمەن قاتار جۇرەدى.
كولىك سالاسى سوڭعى 9 جىلداعى ەڭ جوعارى سەرپىندى كورسەتتى: جىلدىق 23،1%. سالانىڭ نەگىزگى ءوسىمى جۇك اينالىمىنىڭ جىل سايىنعى 13،6% (نەگىزىنەن تەمىرجول كولىگىمەن) جانە جولاۋشى اينالىمىنىڭ 12،9% (نەگىزىنەن اۆتوموبيل كولىگى سالاسىندا) ۇلعايۋى ەسەبىنەن بولدى. ونەركاسىپتىڭ دامۋىن جەدەلدەتۋ ءۇشىن قوسىمشا ىنتالاندىرۋ مۇناي جانە گاز ءوندىرۋدى جىلدىق 9،8% كەڭەيتۋ بولدى. سايكەسىنشە، وتكەن جىلدىڭ سايكەس كەزەڭىمەن سالىستىرعاندا قۇبىر ارقىلى تاسىمالداۋ كولەمى 18،2% ءوستى. سونىمەن قاتار، قۇبىر ارقىلى تاسىمالداۋ سەكتوردىڭ جالپى كىرىسىنىڭ شامامەن ۇشتەن ءبىرىن قامتاماسىز ەتەتىن نەگىزگى كىرىس كوزدەرىنىڭ ءبىرى بولىپ قالا بەرەدى. ايتا كەتۋ كەرەك، جۇك اينالىمىنىڭ كەڭەيۋىمەن قاتار، كولىك سالاسىنىڭ ەرەكشە جوعارى ءوسۋى ماگيسترالدىق جەلىلەر بويىنشا ستاتيستيكانى قالىپتاستىرۋ ادىستەمەسىنىڭ وزگەرۋىمەن تۇسىندىرىلەدى.
قۇرىلىس سالاسىندا ءوسۋ قارقىنى 15،4%-عا جەتتى. قۇرىلىس جۇمىستارىنىڭ قۇرىلىمىندا نەگىزگى بولىگىن عيماراتتاردىڭ (ورىندالعان جۇمىستاردىڭ جالپى كولەمىنىڭ 45%-ى)، تۇرعىن ەمەس (38%) جانە تۇرعىن ۇيلەردىڭ (17%) قۇرىلىسى الادى. قۇرىلىس سالاسىنىڭ جوعارى ءوسۋى سالانى مەملەكەتتىك قارجىلاندىرۋمەن قامتاماسىز ەتىلۋدە.
جالپى ونەركاسىپتە 6،4%، ونىڭ ىشىندە تاۋ-كەن ءوندىرۋ ونەركاسىبىندە – 7،8%، وڭدەۋ ونەركاسىبىندە – 6،0% جىلدىق ءوسىم بايقالدى. تاۋ-كەن ونەركاسىبىندە نەگىزگى ورىندى مۇناي مەن گاز الادى، جالپى ءوندىرىستىڭ 73% قۇرايدى. 2025 جىلعى قاڭتار-ساۋىردە مۇناي ءوندىرۋ كولەمى وتكەن جىلعى قۇلدىراۋدان جانە 2023 جىلى قالىپتى وسىمنەن كەيىن فيزيكالىق ماندە 9،8% ءوستى، بۇل سىرتقى نارىقتارداعى مۇنايدىڭ ورتاشا باعاسىنىڭ تومەندەۋى جاعدايىندا مۇناي ءوندىرۋشى سەكتوردىڭ ديناميكاسىن قولدادى.
وڭدەۋ ونەركاسىبىندە ءوسىم ازىق-تۇلىك ونىمدەرى (جىلدىق +10،5%)، مۇناي ونىمدەرى (+11،3%) جانە ماشينا جاساۋ (+10،5%) بويىنشا ءوستى. وڭدەۋ ونەركاسىبىنىڭ ەڭ ماڭىزدى سالاسى (جالپى كولەمنىڭ 40%-ى) مەتاللۋرگيا ءوز كورسەتكىشتەرىن وزگەرىسسىز قالدىردى.
اۋىل شارۋاشىلىعىندا مال شارۋاشىلىعى ونىمدەرى كولەمىنىڭ 4،2% ارتۋى ەسەبىنەن جىل سايىنعى ءوسىم 4،0%-دى قۇرادى.
بايلانىس سەكتورى I توقسانداعى قۇلدىراۋدان كەيىن ءوسۋ قارقىنىن قالپىنا كەلتىرۋدە (+2،8%)، بۇل ينتەرنەت قىزمەتتەرىنىڭ 13،9% كەڭەيۋىنە بايلانىستى بولدى. تەلەكوممۋنيكاسيا قىزمەتتەرى مەن ۇيالى بايلانىس وسى قىزمەتتەر نارىعىنىڭ قانىعۋىمەن بايلانىستى تومەندەۋ (تيىسىنشە -16،9%؛ -1،8%) تىركەلدى.
"ۇكىمەت 2025 جىلعى ەكونوميكالىق ءوسىمدى 5،6% دەڭگەيىندە بولادى دەپ باعالاپ وتىر، مۇنداي ءوسىم، نەگىزىنەن، وڭدەۋشى سەكتورداعى ودان ارعى قارقىن، ينفراقۇرىلىمدىق جوبالاردى ىسكە اسىرۋ جانە مۇناي ءوندىرۋدى ارتتىرۋ ەسەبىنەن جوسپارلانادى. دەگەنمەن، جاھاندىق سىن-قاتەرلەر مەن الەمدىك نارىقتارداعى قۇبىلمالىلىق بولجامدى وسىمگە قول جەتكىزۋگە كەرى اسەر ەتۋى مۇمكىن. سونىمەن قاتار، قازىرگى ۋاقىتتا، نەگىزىنەن، مەملەكەتتىك شىعىندارمەن قامتاماسىز ەتىلگەن ءوسۋ كوزدەرى مەن تۇراقتىلىعىنا قاتىستى ماسەلە ءالى دە بار. دۇنيەجۇزىلىك بانك قازاقستاننىڭ ەكونوميكالىق وسىمىنە قاتىستى بولجامدارىن تومەندەۋ جاعىنا قاراي قايتا قاراپ، مۇنى سىرتقى فاكتورلارمەن دە (جاھاندىق ءدۇدامال كۇي، سۇرانىستىڭ السىرەۋى، شيكىزات باعاسىنىڭ تومەندەۋى) جانە ىشكى قۇرىلىمدىق پروبلەمالارمەن دە بايلانىستىرادى. مۇناي باعاسىنىڭ ىقتيمال قاتتى تومەندەۋى، جوعارى ينفلياسيالىق تاۋەكەلدەر، سالىستىرمالى تۇردە تومەن ينۆەستيسيا جانە ونىمدىلىك جاعدايىندا جالعاساتىن قاتاڭ مونەتارلىق ساياساتتى قامتيتىن ءوسىمدى تەجەۋشى فاكتورلاردى ەسكەرە وتىرىپ، 2025 جىلى ەكونوميكالىق ءوسىم بولجامىمىز 5،3%-دى قۇرايدى. جاھاندىق نارىقتاعى ءدۇدامال جاعدايدىڭ ارتۋى بۇرىن جاسالعان ەكونوميكالىق بولجامداردىڭ ورىندالۋىنا دا اسەر ەتەدى"، - دەيدى ساراپشى.
بۇعان دەيىن مامىر ايىندا ەلىمىزدە جىلدىق ينفلياسيا جەدەلدەپ، 11،3% بولعانى حابارلانعان.
