ينفراقۇرىلىمدىق جوبالار مەن ترانزيت قازاقستان مەن رەسەيدىڭ ىنتىماقتاستىعىنىڭ نەگىزگى باعىتتارىنا اينالۋدا. سوڭعى جىلدارى تاراپتار ءوزارا تاۋار اينالىمىن ۇلعايتىپ قانا قويماي، 2024 جىلى ول رەكوردتىق 28،1 ملرد اقش دوللارىنا جەتتى، ال 2025 جىلى بۇل كورسەتكىشتى 30 ملرد دوللارعا جەتكىزۋ جوسپارلانۋدا. سونىمەن قاتار كولىك جانە ەنەرگەتيكا سالالارىندا اۋقىمدى باستامالاردى ىسكە اسىرۋعا كىرىستى. بۇل ۇدەرىستەر ەۋرازياداعى جاڭا بايلانىستىرۋ ارحيتەكتۋراسىن قالىپتاستىرىپ، ءوڭىردىڭ ەكسپورتتىق الەۋەتىن كۇشەيتۋدە.
كولىك سالاسىندا نەگىزگى نازار تەمىرجول ينفراقۇرىلىمىن دامىتۋعا اۋدارىلۋدا. قازاقستان دوستىق – مويىنتى ۋچاسكەسىنىڭ قۇرىلىسىن اياقتاۋدا، بۇل ماگيسترالدىڭ وتكىزۋ قابىلەتىن بەس ەسە ارتتىرىپ، تاۋلىگىنە 60 جۇپ پويىزعا دەيىن وتكىزۋگە مۇمكىندىك بەرەدى. سونىمەن قاتار الماتى تورابىن اينالىپ وتەتىن جاڭا باعىت پايدالانۋعا بەرىلۋدە، بۇل ەلدىڭ ەڭ ءىرى كولىك ورتالىعىن ايتارلىقتاي جەڭىلدەتىپ، جۇك جەتكىزۋ مەرزىمدەرىن قىسقارتۋعا ىقپال ەتەدى. 2025 جىلدىڭ شىلدەسىندە قازاقستان مەن رەسەيدىڭ تەمىرجول اكىمشىلىكتەرى شەكارا ارقىلى وتەتىن پويىزدار سانىن 30%-عا ارتتىرۋعا كەلىسىپ، تاۋلىگىنە 85 جۇپ پويىزعاجەتكىزدى. بۇل قادامدار تاراپتاردىڭ حالىقارالىق ءترانزيتتىڭ ءتيىمدى جۇيەسىن قالىپتاستىرۋعا باعىتتالعانىن دالەلدەيدى.
جاڭعىرتۋ جۇمىستارى جاڭا مۋلتيمودالدى حابتاردىڭ قۇرىلىسىمەن تولىقتىرىلۋدا. شىعىس قازاقستان وبلىسىندا جۇڭگو مەن رەسەيدى قازاقستان ارقىلى بايلانىستىراتىن وزەن پورتى مەن 120 كم تەمىرجولدان تۇراتىن ترانزيتتىك ءدالىز جوباسى باستالدى. زايسان اۋدانىندا تۇعىل اۋىلىندا جاڭا وزەن پورتى مەن قىتايمەن ءتورتىنشى تەمىرجول وتكەلىن قامتيتىن لوگيستيكالىق ورتالىق قۇرۋ جوسپارى جۇزەگە اسىرىلۋدا. ماسكەۋ وبلىسىندا، 2024 جىلى «سەلياتينو» كولىك-لوگيستيكالىق ورتالىعىنىڭ قۇرىلىسى باستالدى. ونىڭ ەكىنشى كەزەگى ىسكە قوسىلعاننان كەيىن ماسكەۋ وبلىسى اوك ەكسپورتىنىڭ 40%-ى وسى ورتالىق ارقىلى وتەتىن بولادى. بۇل جوباعا قازاقستاندىق تەمىرجولشىلار رەسەيلىك سەرىكتەستەرمەن قاتار قاتىسىپ وتىر، بۇل ينتەگراسيانىڭ تەرەڭدەۋىن ايعاقتايدى.
ماڭىزدى باعىتتاردىڭ ءبىرى – اۆتوموبيل جولدارىنىڭ قۇرىلىسى. 2030 جىلعا دەيىن قازاقستاندا 4،7 مىڭ كم جاڭا جول سالۋ جوسپارلانعان، ونىڭ 3،7 مىڭ كم – ءى ساناتتاعى جولدار. بۇل جوبالاردى جۇزەگە اسىرۋعا 9 ترلن تەڭگەدەن استام ينۆەستيسيا بولىنگەن. 2025 جىلى قىزىلوردا – جەزقازعان (208 كم)، قاراعاندى – جەزقازعان (572 كم)، استانا – قوستاناي – رەسەي شەكاراسى (830 كم) جانە باسقا دا ءىرى ۋچاسكەلەردە جۇمىستار باستالادى. 2025 جىلعى مامىردا قازاقستان مەن رەسەي جول قۇرىلىسى سالاسىنداعى ارىپتەستىك تۋرالى كەلىسىمگە قول قويىپ، كوپىرلەر مەن شەكارالىق بەكەتتەردى قايتا جاڭعىرتۋ جوبالارىن ۇيلەستىرۋگە جانە جاڭا تەحنولوگيالاردى ەنگىزۋگە مۇمكىندىك الدى.
كاسپيي باعىتىنىڭ ماڭىزى ارتىپ كەلەدى. اقتاۋ پورتىندا جىلىنا 240 مىڭ TEU وتكىزۋگە مۇمكىندىك بەرەتىن كونتەينەرلىك حاب سالىنۋدا. بۇل قازاقستانعا ازەربايجان، گرۋزيا جانە تۇركيا ارقىلى وتەتىن ترانسكاسپيي دالىزىنە بەلسەندى قاتىسۋعا جانە قىتايدان ەۋروپاعا باعىتتالاتىن جۇكتەردىڭ ءبىر بولىگىن وزىنە تارتۋعا جول اشادى. سونىمەن قاتار قازاقستان ءباا سەرىكتەستەرىمەن بىرگە كاسپييدە جاڭا تەڭىز حابىن سالۋ جوباسىن قاراستىرۋدا، بۇل ەلدىڭ ەۋرازيالىق لوگيستيكاداعى ءرولىن كۇشەيتپەك.
اۋە ينفراقۇرىلىمى دا دامىپ كەلەدى. اقتاۋ اۋەجايىندا قازاقستان، رەسەي جانە ورتالىق ازيا ەلدەرىنىڭ اۋە كەمەلەرىن تەحنيكالىق قىزمەت كورسەتۋ جانە جوندەۋگە ارنالعان ورتالىق اشىلادى. 2025 جىلى كاتونقاراعاي، زايسان جانە كەنديرلىدە ءۇش جاڭا اۋەجايدىڭ قۇرىلىسى باستالادى. بۇل نىساندار قازاقستاندى ايماقتىق دەڭگەيدەگى اۆياسيالىق توراپقا اينالدىرىپ، جولاۋشىلار مەن جۇك تاسىمالىن قامتاماسىز ەتپەك.
ەنەرگەتيكالىق جوبالاردىڭ ماڭىزى دا ەرەكشە. قازاقستان مۇنايىنىڭ 80%-دان استامى رەسەيلىك ينفراقۇرىلىم ارقىلى ەكسپورتتالادى، نەگىزىنەن كاسپيي قۇبىر كونسورسيۋمى ارقىلى، ول 2024 جىلى 63 ملن توننا مۇناي جەتكىزدى. قوسىمشا باعىت – «درۋجبا» قۇبىرى. وسى باعىتپەن 2025 جىلدىڭ قاڭتار–شىلدە ارالىعىندا گەرمانياعا ەكسپورت 38%-عا ءوسىپ، 1،086 ملن تونناعا جەتتى. ءوز كەزەگىندە رەسەي قازاقستان اۋماعى ارقىلى قىتايعا مۇناي ەكسپورتتايدى: پرييرتىشسك – اتاسۋ – الاشانكوۋ جەلىسىمەن 2024 جىلى 10،2 ملن توننا مۇناي تاسىمالداندى، ال جالپى وتكىزۋ قۋاتى – 20 ملن توننا.
ەنەرگەتيكا سالاسىندا ەرەكشە نازار قازاقستانداعى العاشقى اتوم ەلەكتر ستانسياسىنىڭ قۇرىلىسىنا اۋدارىلۋدا. 2025 جىلعى ماۋسىمدا ۇكىمەتارالىق كوميسسيا «روساتومنىڭ» ۇسىنىسىن ەڭ ءتيىمدى دەپ تانىدى. الداعى اەس الماتى وبلىسىندا ورنالاسىپ، III+ بۋىنداعى ۆۆەر-1200 رەاكتورلارىمەن جابدىقتالماق. جوبا قازاقستاندى جاڭا گەنەراسيالاۋ قۋاتتارىمەن قامتاماسىز ەتىپ، ەنەرگيا تاپشىلىعىن ازايتادى جانە ەنەرگەتيكالىق ەگەمەندىكتى نىعايتادى. سونىمەن بىرگە قىتايمەن ىنتىماقتاستىقتا ەكىنشى ستانسيا سالۋ مۇمكىندىگى تالقىلانۋدا.
مۇنداي اۋقىمدى باستامالاردى جۇزەگە اسىرۋدىڭ نەگىزگى فاكتورلارىنىڭ ءبىرى – قارجىلىق دەڭگەيدەگى ءوزارا ءىس-قيمىل. بۇل رەتتە ۋاقىتىلى جانە شەكتەۋسىز قارجىلىق قىزمەتتەردى الۋ قابىلەتى ايرىقشا ءرول اتقارادى. رەسەي مەن قازاقستان اراسىنداعى ماڭىزدى ينفراقۇرىلىمدىق جوبالاردى قولداي الاتىن قارجى ينستيتۋتتارىنىڭ جاپپاي كەتۋى اياسىندا بار مۇمكىندىكتەردى ساقتاۋ ومىرلىك ماڭىزعا يە. قازاقستانداعى جالعىز رەسەيلىك بانك – ۆتب (قازاقستان) كاسىپكەرلەر مەن ەكى ەل كومپانيالارىن بەلسەندى قولداپ وتىر. ونىڭ جۇمىسى بىرلەسكەن جوبالاردى ۋاقىتىلى قارجىلاندىرۋعا، ەكسپورت-يمپورت وپەراسيالارىن دامىتۋعا جانە ىسكەرلىك بايلانىستاردى نىعايتۋعا جاعداي جاساپ كەلەدى. قارجىلىق قولداۋ – ينفراقۇرىلىمدىق جانە ەنەرگەتيكالىق باستامالاردىڭ جۇزەگە اسۋىنا مۇمكىندىك بەرەتىن بايلانىستىرۋشى بۋىن ەكەنى جاسىرىن ەمەس.
اناليتيكالىق تۇرعىدان العاندا، كولىك پەن ەنەرگەتيكا سالالارىنداعى قازىرگى جوبالار قازاقستان مەن رەسەي ەكونوميكاسىنىڭ ورنىقتى وسۋىنە نەگىز قالايدى. تەمىرجول توراپتارىن جاڭعىرتۋ جانە اۆتوجول جەلىسىن كەڭەيتۋ 2030 جىلعا قاراي قازاقستان ارقىلى وتەتىن جۇك ءترانزيتىن جىلىنا 35 ملن تونناعا دەيىن ارتتىرادى. پورتتىق جانە اۆياسيالىق حابتاردىڭ ىسكە قوسىلۋى جۇكتىڭ شامادان تىس جۇكتەلگەن دالىزدەردى اينالىپ ءوتۋىن قامتاماسىز ەتەدى. ەنەرگەتيكادا باسىم باعىت اتوم قۋاتتارىن دامىتۋ جانە مۇناي مەن مۇناي ونىمدەرىنىڭ ەكسپورتىن كەڭەيتۋ بولماق. بۇل ەلدەرگە باعا قۇبىلمالىلىعى مەن تاياۋ شىعىس تاراپىنان باسەكەلەستىك جاعدايىندا الەمدىك نارىقتاعى پوزيسيالارىن نىعايتۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. ساراپشىلاردىڭ بولجامىنشا، قازىرگى جوبالار قارقىنى ساقتالعان جاعدايدا ونجىلدىق سوڭىنا دەيىن قازاقستان مەن رەسەيدىڭ ەۋرازيالىق لوگيستيكاداعى ۇلەسى 15–20%-عا ءوسىپ، ەنەرگەتيكالىق ارىپتەستىك تەك ىشكى تۇراقتىلىق فاكتورى عانا ەمەس، سونداي-اق وڭىرلىك ىقپالدى ارتتىرۋ قۇرالىنا اينالادى.
وسىلايشا، قازاقستان مەن رەسەي ىنتىماقتاستىقتىڭ جاڭا مودەلىن قالىپتاستىرۋدا، مۇندا كولىك توراپتارى مەن ەنەرگەتيكا ايماقتىق ينتەگراسيانىڭ وزەگىنە اينالۋدا. جاڭا جولدار، تەمىرجول ماگيسترالدارى، پورتتار مەن اۋەجايلار تۇتاس ترانزيتتىك جۇيە قۇراپ، بىرلەسكەن ەنەرگەتيكالىق جوبالار ەكونوميكالاردىڭ ورنىقتىلىعىن قامتاماسىز ەتۋدە. مۇنىڭ ءبارى ەلدەردى جاي عانا كورشى ەمەس، ەۋرازيانى جاھاندىق لوگيستيكا مەن ەنەرگەتيكانىڭ نەگىزگى ورتالىقتارىنىڭ بىرىنە اينالدىراتىن ستراتەگيالىق سەرىكتەستەرگە اينالدىرۋدا.
